1 Дәріс. Кіріспе. Бағыттаушы жүйелердің классификациясы, конструкциясы және жиіліктік диапазоны

Қарастырылатын сұрақтар:

1. Байланыс жолдарының қысқа тарихы

2. БЖ жалпы түсініктемесі

3. Тарату жүйесінің жалпыланған сұлбасы

4. БЖ-ның салыстырмалы сипаттамасы

5. Байланыс жолына анықтама

6. Байланыс жолының құрылымына қарай бөлінуі

7. БЖ жиілік диапазонына қарай бөлінуі

Алғашқы әуе және кабельді байланыс жолдарының пайда болуы XIX ғасырдың басы мен ортасына жатады және ол көптеген шетел мен Ресей ғылымдарымен тікелей байланысты.

Алғашқы кабельді байланыс жолдарының ТМД елдерінде қалыптасуы орыс ғалымы П.Л. Шиллинг атымен байланысты. 1812 ж. Шиллинг Петербургте изоляцияланған/оқшауланған өткізгіш қолдана отырып теңіз миналарының жарылуын көрсетті.

1841 ж. орыс академигі Якоби Б.С. Петербург пен Царское Село арасында телеграф байланысын орнату үшін жер асты кабель жолын құрды.

1851ж. Мәскеу мен Петербург арасындағы телеграфты жол жабдықтау үшін қала арасында изоляцияланған гуттаперча арқылы жер асты кабель орнатылды.

1854 ж. Петербург пен Мәскеу арасындағы және Николаевская (Октябрьская) темір жолымен бірге ең алғашқы әуелік телеграф байланыс жолы құрылды.

Төмендегі 1.1 суретте тарату жүйесінің жалпыланған сұлбасы берілген.

1.1 Сурет - Тарату жүйесінің жалпыланған сұлбасы

БЖ-не тарату жүйе жолдарында көптеген бұрмалаулар мен бөгеттер әсер етеді. Сондықтан:

(1.1)

Бағыттаушы жүйенің әр түрлі ақпарат таратылады (1.1 кесте).

1.1 кесте - БЖ-ның салыстырмалы сипаттамасы

Ақпарат түрі	Жиілік жолы, кГц	КТЖ саны
Телефония	4	1
Радиохабарлама	8 – 12	2 - 3
Теледидарлама	6000	1500
Телеграфия	4/(18…24)	1/(18…24)
Мәлімет тарату	4…240	1…60

Байланыс жолы – ақпаратты таратушыдан қабылдаушыға белгіленген арақашықтық пен сапаны қолданатын кең жолақты және тар жолақты таратуды қамтамасыз ететін техникалық комплексті/кешенді құрылғы.

Жұмыстың тиімділігі БЖ сапасымен, оның қызметімен, параметрлерімен байланысты. Байланыс жолдары қызметін қамтамасыз ететін бірнеше жүйе бөліктерінен тұрады: соңғы пункт және қызмет етуші мен қызмет етпейтін күшейткіш пунктерінен.

Байланыс жолдарының классификациясы.

Байланыс жолдары екі түрге бөлінеді – сымсыз (радиожолдар) мен бағыттаушы жүйелердің негізіндегі сымды. 1.2 суретте БЖ-ның классификациясы көрсетілген.

1.2 Сурет – Байланыс жолының түрлері

Келесі 1.3 суретте әртүрлі бағыттауыш жүйелердің жиіліктік диапазондары берілген.

1.3 Сурет - Әртүрлі бағыттауыш жүйелердің жиіліктік диапазондары

Өзіндік тексеру сұрақтары

1. БЖ-ге анықтама беріңіз.

2. БЖ-нің бағыттылық қасиеті немен қамтамасыз етіледі?

3. Ашық БЖ мен жабық БЖ-ді сипаттаңыз, бұл жүйелерге мысал келтіріңіз.

4. БЖ-нің құрылымын келтіріңіз, олардың ерекшеліктерін сипаттаңыз, қолдану аймағын атаңыз.

5. БЖ арқылы ақпараттың қандай түрлері таратылады?

6. Тональді жиілік арнасына анықтама беріңіз.

7. Байланыс арнасына анықтама беріңіз.

8. Жиілік жолағы сигналды ӘБЖ арқылы таратуға бола ма?

9. Коаксиалды жұп симметриялы БЖ болып табыла ма?

10. жиілік диапазоны 1-ден 3 кГц-ке дейінгі сигналды КК арқылы таратуға бола ма?

11. СК арқылы теледидарлық сигналдарды тарату мүмкін бе?

12. Шыны/полимер құрылымы бағыттаушы жүйе болып табыла ма?