1.Сутнасць і прырода мовы.

Мова - галоўны сродак зносін людзей, ёю ахоплены ўсе сферы духоўнага і матэрыяльнага жыцця грамадства. Адны вучоныя разглядалі мову як з'яву біялагічную. Лічылася, што мова закладзена ў самой біялагічнай сутнасці чалавека і перадаецца ў спадчыну. Другія лічылі мову з'явай псіхічнай.На самой справе, мова – з'ява біялагічная і псіхічная.Мова не перадаецца у спадчыну кожнаму канкрэтнаму чалавеку. Чалавек вучыцца мове ад іншых людзей, Кожны чалавек валодае канкрэтнай мовай,што належыць пэўнаму народу. Дваісты характар мовы: з аднаго боку, яна з'ява індывідуальная, бо ўласціва чалавеку. З другога боку –грамадская (ці сацыяльная), бо належыць канкрэтнай грамадскай супольнасці. Мова забяспечвае бесперапыннасць этнічнага і культурнага развіцця любой грамадскай супольнасці на працягу яе гісторыі.

2.Гіпотэзы паходжання мовы

Толькі чалавек валодае членападзельнай мовай. Гэты факт дае тое, што само паходжанне і станаўленне чалавека адбылося дзякуючы мове. Дакладных звестак пра тое, калі узнікла мова, якія этапы развіцця прайшла, у вучоных няма.Выдзеляюць 2 асноўныя накірункі: а) мова створана чалавекам у працэсе яго эвалюцыйнага развіцця; б) мова створана звышнатуральнай сілай. Існуе некалькі гіпотэз паходжання мовы.

Самая старажытная філасофская– лагасічная (логасная). Яна пабудавана на міфолага-рэлігійных уяўленнях пра мову як дар Бога .

Паводле гэтай тэорыі, у аснове свету ляжыць духоўны пачатак. Так, згодна з хрысціянскай філасофіяй, «Слова» стварыла свет з першаснага хаосу. Хрысціянская філасофія тлумачыць слова і як чалавечую з'яву. Бог стварае чалавека і адкрывае яму дар слова.

Пытанне пра паходжанне мовы разглядалася і ў антычнай філасофіі. З 16 ст. у Еўропе пашыраецца тэорыя паходжання мовы, у аснове якой ляжыць рацыянальная філасофская канцэпцыя «грамадскай дамоўленасці». Паводле яе, грамадская дамоўленасць адрознівае чалавечае грамадства ад першабытнага статка. Паводле гэтай тэорыі сам чалавек-мысляр, яго розум з'яўляюцца крыніцай навуковых адкрыццяў. Аднак гэта тэорыя не тлумачыла, адкуль узялася мова.Пазней былі распрацавана этымалагічная гіп-за паходжання м.Мова ўзнікла са здольнасці чалавека пераймаць гукі навакольнага свету. Згодна з выклічнікавай тэорыяй, штуршком для ўзнікнення мовы былі інстынктыўныя гукавыя комплексы:ой-ой,ха-ха,як р-кцыя на раздражняльнікі.У19 ст. была. матэрыялістычная тэорыя,г.зн.мова ўзнікла як вынік сумеснай дзейнасці перашабытных людзей.

3.Функцыі мовы ў грамадстве

М. – складаная знакавая сіс-ма. І тое, што мы ведаем, як жылі нашы продкі тысячы гадоў назад- ўсё дзякуючы поліфункцыянальнасці. Універсальны характар мовы вызначае разнастайнасць яе функцый.

Асноўнымі сярод усіх функцый м.- з'яўляюцца камунікатыўная (м. – найважнейшы і унікальны сродак узаемаадносін м-ду людзьмі) і пазнавальная(кагнітыўная) (м. забяспечвае магчымасць думаць і пазнаваць свет). Пры дапамозе гэтых функцый мы атрымліваем інфармацыю ад інш. людзей.З дапамогай м. людзі могут фіксаваць, класіфікаваць, абагульняць веды.

У складзе камунікатыўнай ф-цыі вылучаюцца-рэгулятыўная,пры дапамозе якой людзі наладжваюць кантакты паміж сабой,рэгулююць адносіны паміж сабой,і акумулятыўная–захаванне традыцый,гісторыі, нац самасвядом.народа.

У складзе пазнавальнай ф-цыі вылучаюць намінатыўную і эмацыйную – ф-цыя выражэння эмоцый,настрою.

Словы з’яўляюцца сродкам мастацкай творчасці. Таму шснуе эстэтычная(паэтычная),сутнасць-у здольнасці м. ўздзейнічаць на пачуцці і думкі:гучаннема,дборам слоў,іх спалучэннем.Важнай ф-яй м. з'яўляецца этнічная, калі мова выступае прыкметай,сродкам этнічнай кансалідацыі.

Паняцце “нац. Бел. Мов.”Бел. м.– м.бел. народа,адметная форма яго духоўнай культуры. Гэта –самы дарагі яго скарб. Нац. М. – матэрыялізаваная душа народа, які выпрацаваў на працягу сваёй доўгай гісторыі спецыфічныя фанетычныя, лексічныя, граматычныя адзнакі. Яе характарызуе цвёрдае вымаўленне гукаў[р][ч],наяўнасць складаных гукаў [дз][дж). Родная м. –сіс-ма,якую пэўны народ самаідэнтыфікуе як сваю ўласную.Бел. моваю карыстаюцца у бытавых зносінах у вёсцы і горадзе. Бел. словы, песні гучаць на вяселлях і радзінах,па радыё і тэлебач., са сцэны тэатра і эстрады. На бел. м. выходзяць газеты і часопісы, друкуюцца нав. працы,падручн. і дапаможнікі для школ і ВНУ. Творы майстроў беларускай літаратуры заслужылі прызнанне ў нашай краіне і за яе межамі.

М. –люстэрка жыцця народа, яго грамадскага і культурнага развіцця,адлюстроўвае жыццёвы вопыт народа, асаблівасці яго мыслення і псіхікі, маральна-этычныя і эстэтычныя нормы. М.– прадукт чалавечай культуры і яе важная частка, якую мы атрымліваем ад прадзедаў.

М. – не толькі спосаб захавання духоўнасці і культуры, але і ў пэўнай ступені сродак іх фарміравання.