- •«Қоғамдық денсаулық сақтау» факультетінің 2 курс студенттеріне арналған фармакология пәні бойынша емтихан сұрақтары
- •Жаңа дәрілік заттарды іздеп табу қағидалары. Жаңа дәрілік заттарды шығару. Дәрілік заттардың сынаудың негізгі әдістері және қағидалары.
- •Жаңа дәрілік заттардың шығарылуын регламенттейтін мемлекеттік жүйелер. Мемлекеттік және халықаралық фармакопеялар, мазмұны және тағайындалуы.
- •Рецепт дәрігер мамандықтың негізгі құжаттарының бірі ретінде. Рецепт бланкілерінің түрлері. Рецепттерде дәрілік заттардың түрін жазу ерекшеліктері.
- •Уытты, жоғары әсер ететін және наркотикалық заттарға рецепт жазып беру ерекшеліктері.
- •Қатты дәрілік формалар: ұнтақтар, таблеткалар, дражелер, түйіршектер. Анықтамасы. Сипаттамасы.
- •Сұйық дәрілік формалар: ерітінділер, суспензиялар, эмульсиялар, линименттер. Анықтамасы. Сипаттамасы.
- •Сұйық дәрілік формалар: түндырма мен қайнатпалар, тұнбалар (Tincnura), сұйық сығыныдылар, микстуралар. Анықтамасы. Сипаттамасы.
- •10)Инъекцияға арналған дәрілік формалар: ампулалар мен флакондар. Анықтамасы. Сипаттамасы.
- •11)Әр түрлі дәрілік формалар: капсулалар, аэрозольдер.
- •12)Жалпы фармакологияның анықтамасы және міндеттері. Жалпы фармакология бөлімдері.
- •16. Дәрілік заттарды энтеральды енгізу жолы: сублингвальды, суббукальды, пероральды, ректальды. Артықшылықтары мен кемшіліктері.
- •17. Дәрілік заттарды парентеральды енгізу жолы: тері астына, бұлшық етке, көк тамырға. Артықшылықтары мен кемшіліктері.
- •18. Дәрілік заттарды парентеральды енгізу жолы: ингаляциялық, ионофорез, сыртқа қолдану. Артықшылықтары мен кемшіліктері.
- •19. Дәрілердің сіңуі. Сіңу механизмдері. Әртүрлі жолдармен енгізгенде дәрілердің сіңуіне әсер ететін факторлар.
- •20. Биотиімділік. Анықтамасы. Биоэквиваленттік туралы түсінік.
- •21. Дәрілік заттардың организмде таралуы. Дәрілердің су мен липидтерде ерігіштігінің маңызы Биологиялық тосқауылдар. Гематоэнцефальды және плацентарлы тосқауылдар туралы түсінік.
- •22. Дәрілердің қан плазмасы белоктарымен байланысуы. Маңызы. Дәрілердің организмде жиналуы.
- •23. Дәрілердің биотрансформациясы. Маңызы. Дәрілердің биохимиялық өзгерістерінің түрлері.
- •24. Дәрілік заттардың фармакодинамикасы, анықтамасы және мазмұны.
- •29). Дәрілік заттар әсерінің түрлері: негізгі және кері, тікелей және жанама, қайтымды және қайтымсыз.
- •30)Ағзада дәрілік заттардың әсерлерінің көрінуіне әсер ететін шарттар. Химиялық құрылымы және физикалық-химиялық қасиеттері. Суда және липидтерде еру мәні, ұшқыштық, диссоциация дәрежесі.
- •31)Организм қасиеттеріне дәрілік заттардың әсерінің тәуелді болуы.
- •32)Әсер етуші заттың көлеміне, концентрациясына және әсер ету ұзақтығына әсерлердің тәуелді болуы.
- •33)Дәрілік ауру. Анықтамасы. Даму себептері.
- •35)Терапевтік әсер ету кеңділігі. Анықтамасы. Практикалық маңызы.
- •36)Қайта қолданғанда дәрілік заттардың әсерінің өзгерісі: кумуляция, түрлері, сенсибилизация, бейімделу, дәріге тәуелділік, түрлері.
- •37)Дәрілік заттардың біріктірілген түрде қолданылудың әсерлері: дәрілердің синергизмі және антагонизмі. Анықтамасы. Синергизм түрлері.
- •39)Дәрілік заттар әсерінің көрінісіне биоритмдердің ықпалы. Хронофармакология туралы түсінік.
- •Дәрілік заттардың тиімсіз (теріс) әсер ету түрлері: аллергиялық емес жағымсыз кері әсері, дәрілік заттарды мөлшерден тыс қолдануына байланысты токсикалық әсері.
- •Аллергиялық жағымсыз кері әсері (жгт, бгт)
- •42) Арнайы және токсикалық әсерлердің көрінісі
- •43)Генетикалық сертті әсерлер.Фармококинетика
- •44) Фармокотерепия.Түрлері
- •45) Жергілікті жансыздандыратын заттар.Жіктелуі
- •47)Бырыстыратын заттар.
- •50)Холинорецепторларға әсер ететін заттар
- •51) Тікелей әсер ететін м,н холинорецепторлар
- •2. Холинэстеразаға қарсы заттар
- •52) Антихолинэстеразды заттар
- •53) М холинергиялық заттар
- •54) Н холинергиялық заттар
- •55) Адренорецецепторға әсер ететін заттар
- •56. Адренергиялық синапстарда қозудың берілуіне әсер ететін заттардың жіктелуі. Қолданылуы.
- •57. Тікелей әсер ететін адреномиметикалық заттар. Жіктелуі. Қолданылуы. Кері әсерлері.
- •58. Тікелей әсер ететін адреноблокаторлық заттар. Жіктелуі. Қолданылуы. Кері әсерлері.
- •59. Пресинапстық әсер ететін адренергиялық заттар. Жіктелуі. Әсер ету механизмі. Қолданылуы. Кері әсерлері.
- •Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін заттар
- •Этил спирті. Жергілікті және резорбтивті әсері. Ожж әсері. Қуаттылық маңызы. Медициналық практикада қолданылуы.
- •Этил спиртінің токсикологиялық сипаттамасы. Жүрек-қан тамырлар жүйесіне, асқазан-ішек жолдарына, бауыр және ағзадағы басқа мүшелер мен жүйелерге әсері.
- •62)Этил спиртімен жедел улану және оны емдеу, алкоголизм, алкоголизм және оның әлеуметтік аспектілері. Алкаголизмнің фармакотерапиясының қағидалары.
- •63)Ұйықтатқыш заттар. Жіктелуі. Мүмкіншілік әсер ету механизмдері, ұйқы құрылымына ықпалы. Кері әсерлері. Дәріге тәуелділік даму мүмкіндігі.
- •I. Беизодиазепин рецепторларының агонистері
- •64)Ұйықтатқыш заттармен жедел улану және оның фармакотерапиясының қағидалары.
- •65)Анальгетикалық заттар. Анықтамасы. Жіктелуі. Қолданылуы.
- •67)Есірткі анальгетиктермен жедел улану және оның фармакотерапиясының негізгі қағидалары.
- •68)Дәріге тәуелділік, әлеуметтік аспектілері, терапиялық қағидалары. Есірткі анальгетиктердің антагонисттері. Олардың әсерінің қағидалары.
- •1. Орталық әсерлі (парааминофенол туындылары) опиоидты емес (наркотикалык емес) апальгетиктер
- •2. Әсерлерінің анальгетвкалык компоненті бар әр түрлі фармакологиялық топтардын прспараттары
- •71.Психотропты заттардың жіктелуі, олардың ашылуы мен практикаға кеңінен енгізілуінің медико-әлеуметтік маңызы.
- •73.Нейролептиктердің негізгі кері әсерлері және олардың фармакологиялық коррекциясы. Экстрапирамидті бұзылыстарды шақырмайтын немесе сирек шақыратын заттар.
- •75.Транквилизаторлардың қолдану көрсеткіштері. Кері әсерлері. Дәріге тәуелділіктің даму мүмкіншілігі.
- •76.Күндізгі транквилизаторлар. Қолдану көрсеткіштері. Кері әсерлері.
- •78.Психостимульдеуші заттар. Жіктелуі. Әсер ету механизмі. Психостимульдеуші әсердің сипаттамасы. Қолдану көрсеткіштері. Кері әсерлері. Дәріге тәуелділіктің даму мүмкіншілігі.
- •79.Кофеин, ожж-не, жүрек-қан тамырлар жүйесіне, зат алмасуына ықпалы.
- •80.Аналептиктер. Жалпы сипаттамасы. Ожж-не стимульдеуші әсерінің механизмдері. Тыныс алу мен қан айналымына әсері. Қолданылуы. Кері әсерлері.
- •84. Нитраттармен улану. Көмек көрсету шаралары.
- •86. Гипертониялық криз кезінде қолданылатын заттар.
- •87. Клофеллинмен улану. Көмек көрсету шаралары.
- •89. Анафилактикалық шок кезінде қолданылатын заттар. Қолдану ерекшеліктері.
- •90. Иммуностимуляторлар. Жіктелуі. Әсер ету механизмі. Организмнің спецификалық емес тұрақтылығын арттыратын әртүрлі фармакологиялық топтағы препараттар. Қолданылуы. Кері әсерлері.
- •91. Анаболикалық стероидтар. Ақуыз алмасуына ықпалы. Қолдану көрсеткіштері мен кері көрсеткіштері. Кері әсерлері. Допингті препараттар туралы түсінік.
- •92. Эритропоэзді ынталандыратын заттар. Жіктелуі. Қолданылуы.
- •93. Гипохромды анемияларда қолданылатын заттар. Темірдің организмде сіңірілуі мен қолданылуына әсер ететін факторлар. Қолданылуы, кері әсерлері.
- •94. Гиперхромды анемияларда қолданылатын заттар. Цианкобаламиннің және фолий қышқылының фармакодинамикасы. Қолданылуы. Мүмкін болатын кері әсерлері.
- •95. Эритропоэзді тежейтін заттар. Әсерінің механизмі және ерекшеліктері, қолданылуы, кері әсерлері.
- •96. Лейкопоэзді ынталандыратын заттар. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қолданылуы. Кері әсерлері.
- •97. Лейкопоэзді тежейтін заттар (қатерлі ісіктерге қарсы заттар).
- •Антисептика және дезинфекция туралы түсінік. Антисептикалық және дезинфекциялайтын заттарға қойылатын талаптар. Жіктелуі.
- •Галоген құрамдас қосылыстар. Микробқа қарсы механизмі, хлор және йод қосылыстарының қолдану және әсер ету ерекшеліктері. Мүмкін болатын кері әсерлері.
- •Тотықтырғыштар. Микробқа қарсы әсер ету механизмі. Мүмкін болатын кері әсерлері.
- •Қышқылдар мен сілтілер. Микробқа қарсы механизмі және әсерлерінің ерекшеліктері Мүмкін болатын кері әсерлері.
- •Металл қосылыстары. Микробқа қарсы әсер ету механизмі. Жергілікті әсері (бырыстыратын, қаптайтын және күйдіргіш әсерлері). Микробқа қарсы қасиеттері. Резорбциялық әсердің жалпы сипаттамасы.
- •Ауыр металлдар тұздарымен улану. Уланғанда көмек көрсету шаралары. Антидотты терапияның қағидалары.
- •Фенол және оның туындылары. Микробқа қарсы механизмі және қолданылуы мен әсерінің ерекшеліктері. Мүмкін болатын кері әсерлері.
- •Альдегидтер және спирттер. Микробқа қарсы әсер ету механизмі. Әртүрлі концентрацияда формальдегид ерітіндісінің және спирттің антимикробты белсенділігі. Қолданылуы және кері әсерлері.
- •Бояғыштар. Антимикробты әсерінің механизмі және ерекшеліктері. Қолданылуы және кері әсерлері.
- •Нитрофуран туындылары (фурацилин). Антимикробты әсерінің механизмі және спектрі. Қолданылуы және кері әсерлері.
- •Бигуанидтер. Антимикробты әсерінің спектрі. Қолданылуы және кері әсерлері.
- •Химиотерапияның негізгі қағидалары. Жіктелуі.
- •Антибиотикотерапия туралы түсінік. Оған қойылатын талаптар.
- •Антибактериальды заттар. Антибиотиктердің негізгі әсер ету механизмдері, жіктеу қағидалары. Негізгі және қордағы антибиотиктер туралы түсінік.
- •112. Бета-лактамды антибиотиктер. Әсер ету механизмдері. Кері әсерлері. Қолданылуы.
- •115. Карбапенемдер. Антибактериальды әсерінің спектрі, қолдану ерекшеліктері. Кері әсерлері.
- •116. Монобактамдар. Антибактериальды әсерінің спектрі, қолдану ерекшеліктері. Кері әсерлері.
- •117. Макролидтер. Әсер ету механизмі. Микробқа қарсы спектрінің және фармакокинетикасының ерекшеліктері, қолданылуы. Кері әсерлері. Жаңа макролидтер, олардың ерекшеліктері.
- •118. Тетрациклиндер. Жалпы сипаттамасы. Жіктелуі, әсер ету механизмі. Жартылай синтетикалық тетрациклиндердің әсерлерінің ерекшеліктері. Қолданылуы. Кері әсерлері.
- •119. Хлорамфеникол тобы. Жалпы сипаттамасы. Әсер ету механизмі. Антибактериальды әсерінің спектрі мен фармакокинетикасының, қолданылуының ерекшеліктері. Кері әсерлері.
- •120. Аминогликозидтер. Жалпы сипаттамасы. Жіктелуі, әсер ету механизмі. Әртүрлі қатардағы (ұрпақтағы) препараттардың
- •121. Рифампициндер. Антибактериальды әсерінің механизмі және спектрі. Қолданылуы. Кері әсерлері.
- •122. Полимиксиндер. Жалпы сипаттамасы. Жіктелуі, әсер ету механизмі. Әсер ету спектрі мен қолданылуының ерекшеліктері. Кері әсерлері.
- •124. Сульфаниламидтердің триметоприммен біріктірілген препараттары. Әсерінің және қолданылуының ерекшеліктері.
- •125. Салазоқосылыстар, олардың әсері және қолданылуы. Кері әсерлері.
- •126. Фторхинолондар. Жалпы сипаттамасы. Әсер ету механизмі. Антибактериальды әсерінің спектрі. Әсерлерінің ерекшеліктері. Қолдану көрсеткіштері. Кері әсерлері.
- •127. Туберкулезге қарсы заттар. Жалпы сипаттамасы, әртүрлі топтағы препараттардың туберкулезге қарсы механизмі. Кері әсерлері.
- •128. Туберкулез терапиясындағы біріктіру қағидалары.
- •129. Туберкулезды емдегенде қолданылатын антибиотиктер препараттары.
- •I топтың заттары
- •130. Лепраға қарсы заттар. Қолдану көрсеткіштері. Кері әсерлері.
- •131. Бензилпенициллин препараттарының спирохеттерге қарсы қасиеттері. Қордағы спирохеттерге қарсы антибиотиктер: тетрациклин, эритромицин және т.Б.
- •132. Висмут препараттарының әсер ету механизмі, олардың мерезді емдеуде қолданылуы. Кері әсерлері.
- •134. Вирустарға қарсы заттар. Әсер ету механизмі. Қолданылуы.
- •135. Интерферондардың биологиялық маңызы, қасиеттері және қолданылуы. Интерфероногендер.
- •137. Безгекке қарсы заттар. Химиялық құрылысы бойынша жіктелуі. Гематошизотропты заттар. Гистошизотропты заттар. Қолданылуы. Кері әсерлері.
- •144. Лейшманиозда қолданылатын заттар. Тері және висцеральды лейшманиоздың емдеуінде қолданылатын препараттар. Кері әсерлері.
10)Инъекцияға арналған дәрілік формалар: ампулалар мен флакондар. Анықтамасы. Сипаттамасы.
Инъекция арқылы дәрілік заттарды парентералды жолмен: тері ішіне; тері астына, бұлшықетке, көктамырға, артерияға, субарохнаидальды және тағы басқа енгізулер жатады. Инъекция үшін әртүрлі дәрілік қалыптарды тері астына енгізу ушін көбінесе сулы ерітінділерді, 6ұлшықетке _ сулы және майлы ерітінділерді, суспензияларды, көктамырға енгізу сулы ерітінділерді пайдаланады. Ерітінділер мен суспензияларды көбінесе тек қолданар алдында дайындайды. Мұндай инъекцияға арналған дәрілік қалыптарды әдетте рецелтте құрғақ түрінде ампулада немесе флаконда жазады және босатады, қолданар алдында ерітеді. Инъекцияға арналған дәрілік қалыптардың еріткіші ретінде көбінесе инъекцияға арналған суды, кейбір өсімдік майларын, сұйылтылған этил спиртін (33 %) пайдаланады. Медициналық практикада инъекцияға арналған дәрілік қалыптардың өнеркәсіпте негізгі қалпы ретінде ампулалар, флакондар қолданылады.
11)Әр түрлі дәрілік формалар: капсулалар, аэрозольдер.
А э р о з о л ь д а р- дисперсті ортасы ауа, газ немесе газдардың қоспасы, ал дисперсті фазасы көлемі 1 мкм-ден бірнеше ондаған микрометрге дейінгі катты немесе сүйык заттардың бөлшектері болатын аэродисперсті жүйе.
Медициналық практикада ұшкыш сұйықтықтардың немесе қатты дәрілік заттардың буы болатын аэрозольдар қолданылады. Мысалы, ұшқыш заттардың қоспасы болып табылатын, жеке колдануға арналған қалталы қ ингалятор «Ингакамф. (камфора, ментол, салицил қышқылының метил эфирі және эвкалипт майының қоспасы; ринитте қолданылады).
Емдеу мекемелерінде арнайы стационарлық ингаляторлардың көмегімен дәрілік заттардың (мысалы, антибиотиктердін) аэрозольдарын оларды буда немесе сығылған ауада диспергирлеу арқылы алады.
Соңғы уақытта клапандық қондырғысы және бүркегіші бар арнайы баллон түрінде шығарылатын азрозольлардын орамы кең қолдану тапты. Баллоннын пшнде дәрілік препарат (ерітінді, эмульсия, суспензия) және пропеллент, яғни ығыстырушы газ болады. Пропеллент ретінде көбінесе сығылған газдар, әдетте фреондар, яғни фторхлормен алмастырылған көмірсулар. мысалы, фреон-12 (дихлордифторметан) пайдаланылады. Аталған қоспа баллонда қысым астында (әдетте 1-2 атм) болады және клапанға басқанда аэрозоль түрінде босап шығады. Аэрозольдық орамдардың артыкшылығы - колцануға ыңғайлы, дәрілік препаратты кебуден, ластанудан қорғайды. Мұндай орамдар дәрілік затты дозалауға мүмкіндік беретін қондырғымен жабдықталған.
Медициналық практикада аэрозольдарды ингаляция ушін немесе сыртқа қолдану ушін пайдаланады.
Ингаляция ушін аэроэольдык бөлшектерінің өлшемі 0.5-1 О мкм болатын аэрозольдар қолданылады. Бұлар негізінен өкпе және жоғарғы тыныс жолдарының ауруларын (бронх демікпесі, 6ронхит және т.б.) емдеу үшін пайдаланылады. Мысалы. «Беродуал», «Эфатин», «Изадрин» және Т.б.
Сыртқа қолдану үшін ерітінді, пинимент, көбік, пластикалық қабык түріндегі аэрозольдык препараттар қолданылады. Мұндай пррепараттар церматояогияда, хирургияда, гинекологияда, стоматологияда қолданылады. Мысалы. куйіктердj, инфицирленген жараларды емдеу ушін «Левовинизоль», «Оксяциклозоль» (кұрамында антибиотиктер, антисептиктер және т.б. бар) пайдаланылады.
Жалпы фармакология