27Құрылыстағы қосалқы өндіріс түрлері.

Құрылыс-монтаж жұмысымен айналысатын ксәіпорындардың өз қызметінің құрамында қосалқы немесе қосымша өндірістерін ашуға мүмкіндік бар. Себебі, мұндай өндірістер негізгі өндірістің үздіксіз жұмыс істеуіне пайдалы әсер етеді. Қосалқы өндірістік шаруашылықтар өз бетінше бір құрылым болғанымен, мысалы ағаш бұйымдарын жасайтын цех, кірпіш өндіретін шағын зауыт, конструкциялық бұйымдартікелей негізгі құрылыс өндірісінің сұранысын толық және уақытында қамтамасыз етіп отыру үшін қызмет жасайды.

Қосалқы шығындардың ө. құнын (каль/я) әдістері:

-Тапсырыстық әдіс кезінде жөндеу жұмыстарына, тапсырыстарға, не өнімнің жекелеген түрлерін дайындауға кеткен шығындар б/ша есептен шығарылады;

-Нормативтік әдіс кезінде түгендеу деректері б/ша аяқталмаған өндіріс объектілері/ң саны ж/е норма-сағаты олар/ң дайындық деңгейімен анықталады.

28Құрылыс-монтаж жұмыстары өндірісінің шығындар есебі.

Құрылыс-монтаж жұмыстарының өндірісіне жұмсалған шығындар есебі шоттар жоспарының 90/8110 «Негізгі өндіріс» бөлімшесінің активті шоттарында «Материалдар», «Негізгі еңбек ақы», «Құрылыс машиналары мен механизмдерін пайдалану шығындары» және «Үстеме шығындар» калькуляциялық баптары бойынша жүргізіледі.    Мердігерлік құрылыс ұйымдары мен үйқұрылысы комбинаттары осы шоттардың дебеті бойынша тапсырыс берушілердің (салушылар) тапсырысымен орындалып жатқан құрылыс және монтаж жұмыстарының өндірісіне жұмсалған шығындарды есепке алады. Механизация басқармасы осы шоттарда субмердігер келісімшарты бойынша орындалатын құрылыс-монтаж жұмыстарының шығындарын көрсетеді.   Құрылыс - монтаж жұмыстарының өндірістік шығындарының есебі дайын өнім шығару мен қызмет көрсетуге дайын жеке объект немесе құрал-жабдықтармен қамтылған кәсіпорындар құрылымына кіруіне байланыссыз ішкіқұрылыстық титульді тізімге кіретін және жеке сметасы мен жобасы бар әр құрылыс (ғимарат, құрылғы) объектісі бойынша жүргізіледі.    Мердігерлік құрылыс ұйымдары, үйқұрылыс комбинаттары және механизация басқармалары 90/8110 «Негізгі өндіріс» бөлімшесінің шоттарында өз қажеттіліктері үшін капитал салымдарын жүзеге асырумен және ғимараттар мен құрылғыларды жөндеумен байланысты құрылыс - монтаж жұмыстары бойынша шығындарын есепке алады.     Бас мердігер құрылыс - монтаж жұмыстарының бап бойынша өндірістік нақты шығындар есебін тек қана өзі жеке орындаған жұмыстары бойынша жүргізеді. Субмердігерлерден қабылданған жұмыстар құнын бас мердігер шығын баптарына бөлместен, бірақ сәйкесті объектілер бойынша есепке алады.

29Құрылыстағы ішкі ақау.

Құрылыс-монтаж жұмыстарындағы ақау деп техникалық талаптарға сəйкес келмеген жұмыс көлемін айтамыз. Ішкі ақау — мердігер тиісті сметалық мөлшер талаптарын бұзған жағдайда, жұмысшылардың кəсіби төмендігінен болады. Ақау анықталған сəтте бірден акт толтырылады. Акт толтыруға сапалық бақылау орындарынан техникалық сарапшылар, құрылыс зертханасының кызметкерлері жəне инженерлік-техникалық қауіпсіздік бөлімінің қызметкерлері қатысуы тиіс. Себебі, дəлелденіп, кінəлі тұлғалардың қол қоюы мен расталған құжат ақаудан кеткен шығынның анық-талып, өндірілуіне негіз болып табылады. Ақауға кеткен шығын əрбір актіге жеке жасалынады жəне оған негіз болатын көрсеткіштер төмендегідей:

— қайта қалпына кетіру жұмысына қатысқан жұмысшылардың жалақысы;

— материалдық шығындар;

— төленген қосымша еңбекақы мөлшері;

—қолданылған құрылыс машиналары мен механизмдерге кеткен шығын сомасы.