12. Жапониядағы модернизация үдерісінің қайшылықтарын атап беріңіз

Өркениет және модернизация (жаһандану аясында) - қазіргі жаһанданушы әлемде әлемдік және жалпы планеталық дамудың басым үрдістері айқындалуда. Бұған қатарласа әрі бір мезгілде өздерінің әлеуметтік- экономикалық және технологиялық дамуында артта қалушылықтан арылуға талпынатын көптеген елдерді және тұтастай аймақтарды қамтитын, модернизация процесі жүруде. Жағдайдың шынайы бағытында бұл екі процесс те - модернизация мен жаһандану - оншалықты астасып, қабысып кетті, бүгінгі күні олар өзара біртұтас, ортақ процесс ретінде танылуда. Модернизацияныц қорытындылары мен мазмұны болашақ ғаламдық әлемнің бағыты мен қалыптасу қисынын анықтайды. Өз кезегінде, қарқынды жаһандану модернизациялық процестің классикалық үлгісінің бейнесін әзгерте отырып, оған елеулі түзетулер енгізуде. Екі феномен де үдеп бара жатқан өзара тәуелділікпен ғана емес, сонымен қатар, әлемдік қауымдастықты адамзат жасаған өркениетті сақтап, үкілеуге ұйыстыратын идеясымен өзара тығыз байланысты.

Өркениет деп мыналар түсініледі: 1) "тектік" мағынада - жабайылықтың орнын басқан, адамзат дамуының жоғарырақ кезеңі; 2) тар, "түр-тұқымдық" мағынада - ішкі және сыртқы ықпалдарға қарамай, белгілі бір көлемді уақыт мөлшерінде өзіндік ерекшеліктерін, тұтастығын сақтаған қандай да бір елдердің, адамдардың тұрақты мәдени- әлеуметтік қауымдастығы (Ф. Бродель - "ұзақ мерзімді бойлық", П. Сорокин - "ірі мәдени супержүйелер"). Ғылыми әдебиеттерде және публицистикада "өркениет" ұғымы қазіргі әлемде бар алуан түрлі өркениеттік құрылымдар мен құрылғылардың (жалпы "әлемдік қауымдастық" синонимі ретінде), сондай-ақ жер шарын мекендеуші әлемдік әлеуметтің қаншалықты бірлігін құрайтын шағын және аймақтық "әлемдердің" атауы ретінде кеңінен қолданылады. Ғылыми-техникалық революция Жапонияда қатты байқалды. Жиырмасыншы ғасырда Жапония АҚШ, Германия сияқты мемлекеттермен бәсекеге түсті. ҒТР жылдарында Жапонияның жоғарғы дәрежеге жетуін мынадай факторлар арқылы байқауға болады. Алдымен территориялық факторға тоқталсам. Бұл тұрғыдан алғанда Жапония ұтымды жағдайда емес. Мемлекеттің аумағы кіші, жырақта орналасқан арал, сонымен қатар пайдалы қазбаларға да бай емес. Таулы аймақ болғандықтан  жер сілкіністері мен тайфундар көп болып тұрады. Дегенмен осылардың арқасында Жапония өзге елдерден шикізатты алып, оны түрлі мақсаттарда ұтымды пайдалануға мәжбүр етті. Келесі өзге елдермен су арқылы байланыс орнататындықтан Жапония бақа елдермен көп қатынаста болды. Елдегі пайдалы қазбалардың жоқтығы Жапонияны өзгелерден металл өнімдерін сатып алып, ауыр өнеркәсіпті дамытуға ықпал жасады. Соның арқасында Жапония техника және технология, конструкторлық бұйымдарды жетілдірді. Және де Жапонияда ғылым өте жақсы дамыған. Халықтың өзі ғылымға, жаңалықтар ашуға, өзгерістер енгізуге бейім. Осыдан байқайтынымыз жапондықтардың географиялық жағдайы олардың ҒТР жылдарында жоғарғы жетістіктерге жетуіне септігін тигізді. ҒТР жылдарында Жапония сапалы техника және технология тауарларын өндіретін Батыс Европа мемлекеттері, соның ішінде Германиямен бәсекеге түсетін дәрежеге жетті. Бұл құбылысқа кейбір мамандар «экономикалық ғажайып» деген де сипаттама береді. Ал менің ойымша, бұл ғажайып емес, жапондықтар табиғатынан ғылым мен зерттеуге бейім халық деп ойлаймын. Ал ҒТР жылдарында олардың техникалық жабдықтандырудан басқа салаларға табиғи қорлары жетпейдіндігі анық байқалды. Сол себепті, Жапония осындай жетістіктерге жете алды. Жалпы бұл Жапонияның өзіне де, өзге мемлекеттерге де пайдалы құбылыс болған сияқты.