12.Спецыяльная лексіка і яе класіфікацыя.

Да спецыяльнай лексікі адносяцца словы, што ўжываюцца прадстаўнікамі пэўнай спецыяльнасці ці галіны навукі. Асноўнымі разрадамі спецыяльнай лексікі з’яўляюцца тэрміны, наменклатурныя назвы і прафесіяналізмы.

Усе гэтыя разнавіднасці спецыяльнай лексікі аб’яднаны не толькі адной сферай зносін, але і абавязковай суаднесенасцю са спецыяльным (навуковым або тэхнічным), а не агульнаўжывальным паняццем. І тэрміны, і наменклатурныя назвы, і прафесіяналізмы з’яўляюцца назвамі спецыфічных рэалій або паняццяў са сферы навукі, тэхнікі, вытворчасці і г.д. У той жа час класы тэрмінаў і прафесіяналізмаў супрацьпастаўлены па прымеце «афіцыйнае, узаконенае, нарматыўнае найменне спецыяльнага паняцця» — «неафіцыйнае, неўзаконенае, ненарматыўнае найменне паняцця», а таксама сферай функцыянавання: для тэрмінаў — гэта пісьмовае маўленне, для прафесіяналізмаў — вуснае маўленне прадстаўнікоў розных прафесій.

Наменклатура, у сваю чаргу, супрацьпастаўляецца тэрміналогіі як сукупнасць найменняў прадметаў сукупнасці найменняў паняццяў. Наменклатурны знак называе канкрэтныя прадметы, дакладней клас аднародных прадметаў, а тэрмін — тэарэтычнае паняцце або агульнае паняцце пра клас прадметаў.

13.Паняцце “тэрмін”. Асноўныя патрабаванні да навуковых тэрмінаў.

У сучасным мовазнаўстве пакуль што няма адзінага вызначэння паняцця «тэрмін».

Існуе некалькі канцэпцый пры вырашэнні данага пытання, заснаваных на розных камбінацыях прымет, якія прыпісваюцца тэрмінам, тым не менш большасць даследчыкаў падкрэсліваюць, што менавiта сувязь тэрмiна з навуковым або тэхнiчным паняццем з’яўляецца яго асноўнай вызначальнай уласцiвасцю.

Аднак улiк толькi гэтай уласцiвасцi, разуменне тэрмiналагiчных адзiнак як адзiнак, якiя суадносяцца з больш дакладнымi па змесце паняццямi, што арганiзаваны ў строгую сiстэму, i прыводзiць да iдэалiзацыi ўласцiвасцi тэрмiна. Iстотна важна, што тэрмiн застаецца элементам моўнай сiстэмы, на якi яна пастаянна ўплывае, якi жыве па яе законах, чым тлумачыцца парушэнне адназначнай адпаведнасцi тэрмiна i паняцця, характэрнага для большасцi тэрмiнасiстэм. Астатнiя ўласцiвасцi тэрмiна (адсутнасць полiсемii, сiнанiмii, высокая дакладнасць тэрмiна i iнш.) трэба разглядаць як пажаданыя, але цяжка рэалізуемыя на практыцы, разглядаць як тэндэнцыю.

І паколькі праблема лінгвістычнай сутнасці тэрміна канчаткова не вырашана, то тэрмінам можна лічыць слова ці лексікалізаванае спалучэнне, якое суадносіцца з адпаведным спецыяльным паняццем навукі ці тэхнікі і мае дэфініцыю.

Асвятляючы праблему тэрміна, даследчыкі фармулююць шматлікія патрабаванні, якім павінен адпавядаць тэрмін. Абагульніўшы думкі розных даследчыкаў, можна вылучыць наступныя патрабаванні да тэрміна, якія павінны ўлічвацца пры стварэнні тэрмінасістэмы любой галіны навукі і тэхнікі: тэрмін павінен: дакладна суадносіцца з выражаемым паняццем; быць лексічна сістэмным; адпавядаць сінтаксічным нормам літаратурнай мовы; быць па магчымасці кароткім; быць монасемічным; тэрмін не павінен: быць плеанастычным; змяшчаць у сабе лішкавай інфармацыі; мець сінонімаў, амонімаў, морфаварыянтаў.