25 Сурет - Сандық бағдарламалау басқарудың жүйелер құрылымы.
Реттеу кезіндегі бағдарлама түзетілуі іске асырылады, түзетілме енгізіледі, бұйрықтар орындалуына және білдектің дұрыс жұмысына бақылау жүргізіледі.
СББ білдегінде жаңа конфигурациялы тетікті өңдеу үшін СББҚ – на берілетін ақпараты (БА) бар жаңа ҚБ –ны қондыру жеткілікті.Бағдарлама бағдарламаны енгізу құрылғысымен (БЕҚ) есептеп алынады,яғни электр қоңырауларына алынады және бағдаламаның қарызын қайтару құрылғысына (БҚҚҚ) бағытталады және ол жетекті басқару құрылғысы арқылы (ЖБҚ) білдектің беріліс жетегіне (БЖ) әсер етеді. ПП –мен байланысқан білдектің берілген (Х, У, Z осьтері бойынша) қозғалмалы түзілімі орын ауыстырудың кері байланыс бергіштерін бақылайды. Кері байланыс ақпаратты (КБА) кері байланыс құрылғысы арқылы бергіштерден БҚҚҚ–на келеді, онда шығарылған орын ауыстыруға түзетілмені (±Δ) енгізу үшін бағдарлама бойынша берілген беріліс түзілімінің нақты орын ауыстыру салыстыруы жүреді.Қосымша функцияларды орындау БЕҚ–мен технологиялық командалар құрылғысына үшін электр қоңыраулары (ТКҚ) түседі, ол технологиялық командалардың орындауыш элементтеріне (ТКОЕ) әсер етеді. Түрлі қозғалтқыштардың, электрмагнитті муфталарды және т. б. қосылуы және сөндірілуі болады.Халықаралық жіктелуге сәйкес барлық СББҚ техникалық мүмкіндіктер деңгейі бойынша келесі негізгі класстарға бөлінеді: NC (Numerical Control); SNC (Stored NC); CNC (Computer NC); DNC (Direct NC); HNC (Handled NC); VNC (Voise NC). СББ білдектерінің технологиялық жабдықтарға құралдар мен айлабұйымдар жатады.Құралдық жабдық деп білдектің сыртында кескіш және қосымша құралдар мен баптау аспабынан тұратын кешенді айтамыз. Шыдамды пішінделу және жоңқаны ұсақтау үшін көпмақсатты, комбинирленген және реттелетін құрал қолданылады.Құралдарды өлшемге білдек сыртында баптайды. Ол үшін дәлді универсалды оптикалық аспаптарды қолданады. Өзара ауыстырымдылық шарттары бойынша құралдық жабдыққа қатаң талаптар қойылады :қарапайым білдектеріне қарағанда қаттырақ, шыдамды, және виброшыдамды болуы керек. Кейде Т-тәрізді образными пазаларымен координаттық пештерді қолданады.СББ білдектерінің координаттық жүйелері. Білдек координаттарының осьтері параллельді бағыттауыштарында орналастырады, бұл бағытты және жұмыс мүшелерінің орын ауыстыру мөлшерін бағдалағанды атап айтуға мүмкіндік береді. СББ білдектерінің барлығына МЕСТ 23597-79* (СТ СЭВ 3135-81)сәйкес стандартты (оң) жүйесі алынған, онда білдек қозғалмалы бөліктеріне қатысты X, Y, Z осьтері құралдарың дұрыс орын ауыстыруын көрсетеді. Дайындаманың қозғалысының дұрыс бағыттары білдектің қозғалмалы бөліктеріне сәйкес X`, Y`, Z` осьтерін көрсетеді, олар X, Y, Z осьтеріне қарама-қарсы бағытталған. Құрал мен дайындама бір-бірінен қашықтағанда туатын қозғалыстарды оң таңбалы дейміз (26 сур. ).
26 Сурет – сбб білдектерінің стандартты координат жүйелері.
Құралдың шеңберлік орын ауыстыруы (білдек айналдырығының осінің бұрыштық орын ауыстыруы) А әрпімен белгілейді (Х осі айналысында), В (У осі айналасында ), С (Z осі айналасында), ал шеңберлік дайындама орын ауыстыруына сәйкес A`, B`, C`. «шеңберлік орын ауыстыру» ұғымына құралды таситын айналдырықтың айналуы немесе токарлық білдектің . айналдырығына айналуы кірмейді.
Бір түзу бойында екі жұмысты мүшелердің орын ауыстырудың бағытын белгілеу үшін екішілік осьтер қоланылады: U (X-ке паралель ), V (Y-ке параллель ), W (Z-ке параллель ).Бір бағыттағы үш орын ауыстыру кезінде үшіншілік осьтер P, Q, R қолданылады.
Түрлі типтер мен модельдегі білдектерде координат жүйелерін түрліше орналастырады, осыған қоса координат басының күйі- “білдек нөлі”.БКЖ- жұмыстық мүшелердің шекті орын ауыстырулары анықталатын басты есепті жүйесі. Жұмысты мүшелердің жағдайы “базалық нүктелерді”сипаттайды:олар мысалы, айналдырықты білдектің құралкүймешігі үшін – құралкүймешік бағыттауышына параллель және құралкүймешіктің айналу осі арқылы өтетін жазықтықтағы кескішұстағыштың бұрылу центрі ; жалғастырғышты стол үшін–диагональдің қиылысу нүктесі; бұрылу столы үшін – стол айнасының бұрылу центрі және т. б..
Базалық нүкте білдектік столдың центрінде дәлдігі базалық нүктесімен көрсетілуі мүмкін.Білдектің паспортты берілгендерінде тжұмысты мүшелерінің орын ауыстыру базалық нүктелер орын ауыстыру шектеріне көрсетеді.
Стандартты (МЕСТ бойынша ) координат жүйелерінде осьтердің оң бағытталуы оң қолдың ережесімен анықталынады: үлкен саусақ абсцисса осінің (Х) оң бағытын көрсетеді, нұсқағышты – ордината осьтерін (У), орташа –аппликата осін (Z). Айналудың оң бағытталуы оң қолдың басқа ережесімен анықталады:үлкен саусақты ось бағытына бағыттау, бүгілген саусақтар айналудың оң бағытын көрсетеді (27 сур. ).
