2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

Тест сұрақтары.

1. Гетеротрофты организмдер: А өсімдіктер Б. Жануарлар В. Микроорганизмдер

Г. Продуцентер

2. Фототрофтарға жататындар: А. Жасыл өсімдіктер. Б. Жануарлар

В. Нитрификациялаушы бактериялар Г. Микроорганизмдер

3. Митоз қанша фазадан тұрады? А 1 Б. 2 В. 3 Г. 4

4. Ядроның мөлшері ұлғаяды, хромосомалар ширатылып жуандай бастайтын саты .

А. Профаза Б. Метафаза В. Анафаза Г. Телофаза

5. полюстегі хромосомалар тарқатылып , жіңішкереді . көзге айқын көрінбейтін саты.

А. Профаза Б. Метафаза В. Анафаза Г. Телофаза

6. Әрбір хромосоманың центромерасы бөлінетін саты.

А. Профаза Б. Метафаза В. Анафаза Г. Телофаза

7. Клетканың құрылымдық негізі

А митохондрий, Б. Ядро В. Плазмалық жарғақша. Г. Рибосома

8. Энергия жинақтаушы құрылым :А. ЯдроБ. Митохондрия В. Рибосома Г. Цитопазма

9.Нәруызды синтездейтін органоид. А. ЯдроБ. Митохондрия В. Рибосома Г. Цитопазма

10. Ыдырату қызметін атқаратын органоид . А. Ядро. Б. Лизосома В. Рибосома . ЭПТ

11. Тегіс ЭПТ синтездейді . А майлар мен полисахаридтер Б. көмірсулар

В. нәруыздар Г. Моносахаридтер

12. Түссіз пластид: А. Лейкопласт Б. Хлоропалст В. Хромопласт Г. Хромотофор

13. Бір жасушадағы хлоропластың саны : А. 20 Б. 200 В. 12 Г.50

14. жасушадагы судың қысымын реттейді А. Рибосома Б. Пластидтер В. Вакуоль Г Ядро

15. Цилиндр тәрізді бір біріне тік бұрыш түзіп орналасатын екі денешік.

А. Вакуоль Б. Центриоль В. Пластидтер Г. Цитоплазма

16. Цитоплазманың түп негізі : протопалма Б. Цитология В. Гиалоплазма Г. Плазмалемма

17. Адам хромосомасының гаплоидты жиынтығы: А. 46 Б. 26 В. 23 Г. 104

18. Прокариоттар : А. Бактериялар Б. Вирустар В. Саңырауқұлақтар Г. Жануарлар

19. Фотосинтезге қатысатын бактериялар: А. Цианобактериялар Б. Оба бактериясы В. Сүзек бактериясы Г. Түйнек бактериясы

20.Эукариотты клетка : А. Бактериялар Б.Вирустар В. Саңырауқұлақтар Г. Ондай жасуша болмайды

Қорытындылау.

VІ. Үйге тапсырма беру. Организмнің өздігінен реттелуі

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Организмдердің өздігінен реттелуі . Гомеостаз

Мақсаты:

Білімділік: Организмдердің өздігінен реттелуі . Гомеостазға жалпы сипаттама беру

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Гигиеналық тәрбие беру

Болжамдап отырған нәтиже: Организмдердің өздігінен реттелуі . Гомеостазбен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

Гуморальдық немесе гормондар арқылы реттелу жануарлардың бастапқы эволюциялық кезеңінен бері белгілі Себебі клетканың тіршілік әрекеті қарқынының өзгеруі ортаның физикалық химиялық параметрлеріне байланысты. Сонымен бірге гуморальдық реттелу кейбір клеткалардың организмдегі тіршілік әрекетіне байланысты процестерге едәуір әсер ектетін органикалық заттарды синтездеуге де байланысты.

Тіршілік әрекетіне байланысты клеткада үздіксіз зат алмасу жүріп жатады. Оны биосинтез деп атайды. Ферменттердің және энергияның қатысымен төмен молекулалы заттардан жоғары молекулалы қосылыстар түзіледі. Аминқышқылдарынан нәруыздар , моносахаридтерден күрделі көмірсулар синтезделеді.Азотты негіздер нуклеотидтер құрамына қосылып , олардан нуклеин қышқылдары түзіледі. ДНҚ құрылымындағы нуклеотидтердің орналасу реті,гендердің жиынтығы генотипті анықтайды. .

2. Топтастыру.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. Организмдердің өздігінен реттелуі . Гомеостаз

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Жыныссыз көбею

Мақсаты:

Білімділік: Жыныссыз көбеюге жалпы сипаттама беру

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Гигиеналық тәрбие беру

Болжамдап отырған нәтиже: Жыныссыз көбеюмен

анысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

Жыныссыз жолмен көбейгенде жаңа организм жеке бір дараның бір клеткасынан немесе бірнеше дене клеткалалрынан өсіп жетіледі. Жыныссыз көбеюге бір ғана не аталық не аналық дара қатысады. Жас организмді түзетін дене клеткалары митоз нәтижесінде түзілетіндіктен , ұрпақтарының белгісі аналық дараға ұқсас болады.

Көптеген қарапайымдылар митоздық бөліну нәтижесінде көбейеді. Жыныссыз көбеюдің тағы бір түрі- бүршіктену. Ашытқы саңырауқұлағы, полип гидрасы бүршіктену арқылы көбейеді.

Өсімдіктерде қалемшелері, мұртшалары, түйнектері арқылы вегетативті көбею кең тараған. Тал жүзім қарақатты вегетативті жолмен көбейтуге болады.

Гуморальдық немесе гормондар арқылы реттелу жануарлардың бастапқы эволюциялық кезеңінен бері белгілі Себебі клетканың тіршілік әрекеті қарқынының өзгеруі ортаның физикалық химиялық параметрлеріне байланысты. Сонымен бірге гуморальдық реттелу кейбір клеткалардың организмдегі тіршілік әрекетіне байланысты процестерге едәуір әсер ектетін органикалық заттарды синтездеуге де байланысты.

Тіршілік әрекетіне байланысты клеткада үздіксіз зат алмасу жүріп жатады. Оны биосинтез деп атайды. Ферменттердің және энергияның қатысымен төмен молекулалы заттардан жоғары молекулалы қосылыстар түзіледі. Аминқышқылдарынан нәруыздар , моносахаридтерден күрделі көмірсулар синтезделеді.Азотты негіздер нуклеотидтер құрамына қосылып , олардан нуклеин қышқылдары түзіледі. ДНҚ құрылымындағы нуклеотидтердің орналасу реті,гендердің жиынтығы генотипті анықтайды. .

2. Топтастыру.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. Жыныссыз көбею

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Жыныстық көбею

Мақсаты:

Білімділік: Жыныстық көбеюге жалпы сипаттама беру

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Гигиеналық тәрбие беру

Болжамдап отырған нәтиже: Жыныстық көбеюмен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

Жыныссыз жолмен көбейгенде жаңа организм жеке бір дараның бір клеткасынан немесе бірнеше дене клеткалалрынан өсіп жетіледі. Жыныссыз көбеюге бір ғана не аталық не аналық дара қатысады. Жас организмді түзетін дене клеткалары митоз нәтижесінде түзілетіндіктен , ұрпақтарының белгісі аналық дараға ұқсас болады.

Көптеген қарапайымдылар митоздық бөліну нәтижесінде көбейеді. Жыныссыз көбеюдің тағы бір түрі- бүршіктену. Ашытқы саңырауқұлағы, полип гидрасы бүршіктену арқылы көбейеді.

Өсімдіктерде қалемшелері, мұртшалары, түйнектері арқылы вегетативті көбею кең тараған. Тал жүзім қарақатты вегетативті жолмен көбейтуге болады.

Гуморальдық немесе гормондар арқылы реттелу жануарлардың бастапқы эволюциялық кезеңінен бері белгілі Себебі клетканың тіршілік әрекеті қарқынының өзгеруі ортаның физикалық химиялық параметрлеріне байланысты. Сонымен бірге гуморальдық реттелу кейбір клеткалардың организмдегі тіршілік әрекетіне байланысты процестерге едәуір әсер ектетін органикалық заттарды синтездеуге де байланысты.

Тіршілік әрекетіне байланысты клеткада үздіксіз зат алмасу жүріп жатады. Оны биосинтез деп атайды. Ферменттердің және энергияның қатысымен төмен молекулалы заттардан жоғары молекулалы қосылыстар түзіледі. Аминқышқылдарынан нәруыздар , моносахаридтерден күрделі көмірсулар синтезделеді.Азотты негіздер нуклеотидтер құрамына қосылып , олардан нуклеин қышқылдары түзіледі. ДНҚ құрылымындағы нуклеотидтердің орналасу реті,гендердің жиынтығы генотипті анықтайды. .

2. Топтастыру.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. Жыныстық көбею

9 сынып

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: организмнің жеке дамуы

Мақсаты:

Білімділік: организмнің жеке дамуына жалпы сипаттама беру

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Гигиеналық тәрбие беру

Болжамдап отырған нәтиже: организмнің жеке дамуымен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

Жыныс клеткаларының қосылып, зиготаның түзілуіне тіршілігі тоқтағанға дейінгі кезең, организмнің жеке дамуы деп аталады. Өсімдіктерде тұқым онтогенездің алғашқы кезеңінде болады. Тұқым өніп, ,әртүрлі қызмет атақаратын ұлпалар , олар өсімдіктің мүшелерін түзеді. Жыныстық көбею мүшесі. Гүл жетіліп, қосарлан ұрықтану жүрген соң , түзілген жемістер мен тұқымдар шашылады да бір жылдық өсімдіктердің тіршілігі тоқтайды.

Жануарларда онтогенез екі кезеңне : 1 эмбриональды зиготадан туылғанға дейін

2. постэмбриональды туылғаннан бастап өлгенге дейінгі кезеңнен тұрады.

Жыныссыз жолмен көбейгенде жаңа организм жеке бір дараның бір клеткасынан немесе бірнеше дене клеткалалрынан өсіп жетіледі. Жыныссыз көбеюге бір ғана не аталық не аналық дара қатысады. Жас организмді түзетін дене клеткалары митоз нәтижесінде түзілетіндіктен , ұрпақтарының белгісі аналық дараға ұқсас болады.

Көптеген қарапайымдылар митоздық бөліну нәтижесінде көбейеді. Жыныссыз көбеюдің тағы бір түрі- бүршіктену. Ашытқы саңырауқұлағы, полип гидрасы бүршіктену арқылы көбейеді.

Өсімдіктерде қалемшелері, мұртшалары, түйнектері арқылы вегетативті көбею кең тараған. Тал жүзім қарақатты вегетативті жолмен көбейтуге болады.

Гуморальдық немесе гормондар арқылы реттелу жануарлардың бастапқы эволюциялық кезеңінен бері белгілі Себебі клетканың тіршілік әрекеті қарқынының өзгеруі ортаның физикалық химиялық параметрлеріне байланысты. Сонымен бірге гуморальдық реттелу кейбір клеткалардың организмдегі тіршілік әрекетіне байланысты процестерге едәуір әсер ектетін органикалық заттарды синтездеуге де байланысты.

Тіршілік әрекетіне байланысты клеткада үздіксіз зат алмасу жүріп жатады. Оны биосинтез деп атайды. Ферменттердің және энергияның қатысымен төмен молекулалы заттардан жоғары молекулалы қосылыстар түзіледі. Аминқышқылдарынан нәруыздар , моносахаридтерден күрделі көмірсулар синтезделеді.Азотты негіздер нуклеотидтер құрамына қосылып , олардан нуклеин қышқылдары түзіледі. ДНҚ құрылымындағы нуклеотидтердің орналасу реті,гендердің жиынтығы генотипті анықтайды. .

2. Топтастыру.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. организмнің жеке дамуы

9 сынып

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Филогенез

Мақсаты:

Білімділік: Филогенезге жалпы сипаттама беру

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Гигиеналық тәрбие беру

Болжамдап отырған нәтиже: Филогенезбен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

Онтогенез –түрдің қысқа және жылдам қайталануы. Барлық организмдер ұрықтанған жұмыртқа клеткасы – зиготадан дамып жетіледі. Организмдердің жеке дамуы мен тарихи амуының арасында терең байланыс бар. Бұл байланыс ХІХ ғасырда Ф Мюллер мен Э.Геккельдің биогенетикалық заңды ашқанында дараның онтогенезі сол дара жататын түрдің филогенезінің қысқаша қайталануы деген анықтама алды.

Организмнің жеке дамуында өзгерістер жүріп отырады. Мутациялық процесстер эмбриондардың құрыфлысын және зат алмасуын қамтамасыз ететін гендерге әсерін тигізеді . Бірақ ежелгі тектерінің белгілері сақталған құрылымының ұрықтың одан әрі дамуында маңызы зор болады. Хорданың бастамасы жүйке түтігінің түзілуіне ықпалын тигізеді. Егер хорданың бастамасы түзілмесе , жүйке түтігі де түзізілмейді.

Жыныс клеткаларының қосылып, зиготаның түзілуіне тіршілігі тоқтағанға дейінгі кезең, организмнің жеке дамуы деп аталады. Өсімдіктерде тұқым онтогенездің алғашқы кезеңінде болады. Тұқым өніп, ,әртүрлі қызмет атақаратын ұлпалар , олар өсімдіктің мүшелерін түзеді. Жыныстық көбею мүшесі. Гүл жетіліп, қосарлан ұрықтану жүрген соң , түзілген жемістер мен тұқымдар шашылады да бір жылдық өсімдіктердің тіршілігі тоқтайды.

Жануарларда онтогенез екі кезеңне : 1 эмбриональды зиготадан туылғанға дейін

2. постэмбриональды туылғаннан бастап өлгенге дейінгі кезеңнен тұрады.

Жыныссыз жолмен көбейгенде жаңа организм жеке бір дараның бір клеткасынан немесе бірнеше дене клеткалалрынан өсіп жетіледі. Жыныссыз көбеюге бір ғана не аталық не аналық дара қатысады. Жас организмді түзетін дене клеткалары митоз нәтижесінде түзілетіндіктен , ұрпақтарының белгісі аналық дараға ұқсас болады.

Көптеген қарапайымдылар митоздық бөліну нәтижесінде көбейеді. Жыныссыз көбеюдің тағы бір түрі- бүршіктену. Ашытқы саңырауқұлағы, полип гидрасы бүршіктену арқылы көбейеді.

Өсімдіктерде қалемшелері, мұртшалары, түйнектері арқылы вегетативті көбею кең тараған. Тал жүзім қарақатты вегетативті жолмен көбейтуге болады.

Гуморальдық немесе гормондар арқылы реттелу жануарлардың бастапқы эволюциялық кезеңінен бері белгілі Себебі клетканың тіршілік әрекеті қарқынының өзгеруі ортаның физикалық химиялық параметрлеріне байланысты. Сонымен бірге гуморальдық реттелу кейбір клеткалардың организмдегі тіршілік әрекетіне байланысты процестерге едәуір әсер ектетін органикалық заттарды синтездеуге де байланысты.

2. Топтастыру.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. Филогенез

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Эволюциялық көзқарастардың қалыптасуы және дамуы

Мақсаты:

Білімділік: Эволюциялық көзқарастардың қалыптасуы және дамуына жалпы сипаттама беру

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Гигиеналық тәрбие беру

Болжамдап отырған нәтиже: Көбеюдің түрлерімен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Гомеостаз деген не?

Гуморальдық реттелудің маңызы қандай

Гормондардың қандай маңызы бар?

Жүйке жүйесі арқылы реттелудің маңызы

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Топтастыру арқылы көбею түрлеріне сипаттама беріледі.

3. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы көбею сипатын түсіндір

Жыныссыз көбею

Жынысты көбею

Жыныссыз жолмен көбейгенде жаңа борганизм жеке бір дараның бір клеткасынан немесе бірнеше дене клеткаларынан өсіп жетіледіЖыныссыз көбеюге бір ғана не аталық не аналық дара қатысады. Өсімдіктерде қалемшелері, мұртшалары , түйнектері арқылы вегетативті көбею кеңінен тараған.

Жыныстық көбеюің артықшылығы –организмнің екі жыныс клеткасы қосылып, зиготадан өсіп жетілгенорганизмнің генотипіне аталық және аналық даралардың гендері бірігеді.Жануарлардың жыныс бездерінде жыныс клеткалары жетіледі. Аталық жыныс клеткаларын сперматозоидтар ,ал аналықты жұмыртқа жасуша деп атайды.

Органикалық дүниенің эволюциясы туралы алғашқы ілім ХІХ басында жарық көрді. Оның негізін фр ғалымы Ж.Б. Ламарк қалады. Ол 1809 жылы басылып шыққан «Зоология философиясы атты еңбегінде » түрлер тұрақты емес , олар уақыт өткен сайын өзгеріп , біршама жетілдірілген жана түрге айналады.Олай болса , тірі табиғатта қарапайымнан күрделіге қарай жүретін тарихи даму жүреді, деді және ол әрекетті эволюция деп атады.

Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Эволюциялық көзқарастардың қалыптасуы және дамуы

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Ч .Дарвиннің эволюциялық ілімі

Мақсаты:

Білімділік: Эволюциялық көзқарастардың қалыптасуы және дамуына жалпы сипаттама беру

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Гигиеналық тәрбие беру

Болжамдап отырған нәтиже: Көбеюдің түрлерімен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Гомеостаз деген не?

Гуморальдық реттелудің маңызы қандай

Гормондардың қандай маңызы бар?

Жүйке жүйесі арқылы реттелудің маңызы

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

Дарвин ілімінің қалыптасуында түрлі ғылым салаларындағы зерттеу нәтижелері де үлкен роль атқарады. Салыстырмалы морфологиялық және анатомиялық мәліметтер: «Бір типке жататын жануарлардың дене құрылыс мен жалпы құрылысы ұқсас ,ендеше олардың ата тегі бір »-деп көрсеттіНеміс ғалымдары т.Шванн мен М.Шлейден өсімдік және жануар клеткаларының ұқсас екенін анықтап, органикалық дүниенің біртұтас екенін дәлелдеді.

Салыстырмалы эмбриологияда орыс жаратылыс зерттеушісі К.Бэр организмдердің даму ұрықтанған жұмртқа клеткасынан басталатынын айтты. Сонымен қатар ол: «хордалылардың ұрықтары бір біріне ұқсас келеді , өйткені олардың арасында туыстық байланыс бар , бұл тарихи дамудың нәтижесі»,-деген қорытынды жасады.

Органикалқ дүниенің тарихи даму заңдылықтарын ашуда Дарвин ең алдымен үй хайуанаттары мен мәдени өсімдіктердің көптүрлілігне назар аударды. Дарвин жасанды сұрыптаудың нәтижесінде мақсатсыз және әдістемелік сұрыптау деген екі формасын ажыратты.

Мақсатсыз сұрыптау адамзат тарихында мыңдаған жылдардан бері жүргізіліп келеді. Мұнда адам үй хайуанаттарының етті және сүттілерін тұқымдыққа алып өсіріп отырған Әдістемелік сұрыптау кезінде адам саныл түрде алдына мақсат қойып арнайы бір бағытқа сай қолтұқым не іріктеме шығаруды көздеп , сұрыптау жүргізеді

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге: Ч. Дарвиннің эволюциялық ілімі

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Эволюцияның қозғаушы күштері . Жасанды сұрыпталу, тіршілік үшін күрес, өзгергіштік, тұқым қуалаушылық, ағзалардың бейімделуі

Мақсаты:

Білімділік: Эволюциялық көзқарастардың қалыптасуы және дамуына жалпы сипаттама беру

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Гигиеналық тәрбие беру

Болжамдап отырған нәтиже Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікпен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Дарвин ілімін қалыптастыруға ықпал еткен қандай алғышарттарды білесіңдер

2. Жасанды сұрыптау деген не?

3. Жаңа қолтұқым алудың негізі

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

2. Топтастыру.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

Білгенім

Үйренгенім

Үйренгім келеді

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Үйге:

Эволюцияның қозғаушы күштері . Жасанды сұрыпталу, тіршілік үшін күрес, өзгергіштік, тұқым қуалаушылық, ағзалардың бейімделуі

Сабақ№________ Сыныбы_________ Күні_________

Тақырыбы: Организмдердің тіршілік ортасына бейімделуі – табиғи сұрыпталудың нәтижесі

Мақсаты:

Білімділік: Организмдердің тіршілік ортасына бейімделуі – табиғи сұрыпталудың нәтижесіне жалпы сипаттама беру

Дамыту: Өз бетінше ізденіспен шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге дағдыландыру. Өз ойларын еркін де сауатты, нақты жеткізу қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру. Гигиеналық тәрбие беру

Болжамдап отырған нәтиже Организмдердің тіршілік ортасына бейімделуі – табиғи сұрыпталудың нәтижесімен танысқан тұлға.

Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап. 4. Б.Ү.Ү. кестесі.

2. Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.

3. Топтастыру. 6. Тірек-сызбамен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, т.б.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

2. Топтастыру.

3. Кестемен жұмыс.

4. Тірек сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Б.Ү.Ү. кестесі.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Сұрақ-жауап.

1. Дарвин ілімін қалыптастыруға ықпал еткен қандай алғышарттарды білесіңдер

2. Жасанды сұрыптау деген не?

3. Жаңа қолтұқым алудың негізі

Қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.

1. Әңгіме-дәріс.

Жаңа сабақ әңгіме-дәріс беруден басталады.

Тірі организмдердің тіршілік ету ортасына түрліше бейімделуінің пайда болуының негізгі себебі- табиғи сұрыпталу.

Түрішілік күрес бір түрге жататын даралардың арасындағы қорек орын , ылғал , жарық үшін күрес.

Жыныстық сұрыпталу- түрдің көбеюі ,ұрпақтарының әрі қарай өсіп өнуі тіршілігін қастамасыз ететін , табиғи сұрыпталудың формасы

Табиғи сұрыпталу-белгілі бір ортаға организмнің тіршілігін сақтап бейімделуі .

Тіршілік үшін күрес- қоршаған орта мен организм арасындағы күрделі қарым –қатынастың жиынтығы.

Өсімдіктер мен жануарларды қажет белгілеріне қарай сұрыптап іріктеп алуды Ч дарвин қодан сұрыптау деп атаған .

Қолдан сұрыптау нәтижесінде адам тек өз қажетіне жарайтын пайдалы қолтұқымдар мен іріктемелерді шығарады. Жаңа іріктемелер мен қолтұқымдарды шығару жұмысында организмдер белгілерінің өзгеруін негізге алады.

2. Тірек-сөздермен жұмыс.

Сұрыптау, қолдан сұрыптау

3. Тірек-сызбамен жұмыс.

4. Тірек-сызбамен жұмыс.

Қорытындылау.