2 Трактордың тарту есебін жүргізу
2.1. Трактордың тарту есебін жүргізу әдістемесі
Трактордың тарту есебі деп қозғалтқыштың көрсеткіштерін және трактордың өзінің көрсеткіштерін ілмектегі тарту күшіне байланыысты есептеу жолымен анықтауды айтады. Берілген тарту класына қатысты трактордың тарту сипатттамасы қозғалтқыштың реттегіш сипатттамасын құруды, сонымен қатар оның қозғалтқыш бөлшектерінің жерге тиіп тұрған жағдайларында беріктік қасиеттері мен беріліс қорабы жиынтығын және трансмиссияны толық ескере отырып, транспорттық диапозон берілісіне дейінгі төменгі берілістен трансмиссияның беріліс сандары қатарын анықтауды қажет етеді. Трактор тартуын есептеу соңында жобаланатын трактордың жұмысшы көрсеткіштерін және оларды жобалау мақсатында тарту сипаттамасын салу және талдау қажет. Трактордың тарту параметрлерін есептеу үшін берілетін бастапқы мәліметтер: қызметі, жобаланатын трактор үлгісі, оның беріліс қатарларының құрылымы, қозғалтқыш жұмысының негізгі көрсеткіштері.
Реттегіш сипаттама иінді біліктің айналу жиілігі реттегішімен жұмыс істегендегі қозғалтқыш көрсеткіштері өзгеру заңдылықтары туралы мәліметтер беріледі. Жанармайдың меншікті шығыны ge қисығының реттегіш тармағын салу үшін ge мәнін 3....4 аралық нүктелер үшін келесі тәуелділікті қолдана отырып анықтауға болады:
ge=(Gт/ Ne)*103 (2.1)
Трактор қозғалтқышының реттегіш сипаттамасының есебін 2.1 кестеге түсіреміз.
2.1 Кесте – Трактор қозғалтқышының реттегіш сипаттамасының есебі
Қөрсеткіштер |
Есептейтін формула |
Мән-дері |
1 |
2 |
3 |
Номинал режимдегі жанармайдың сағаттық шығыны, кг/сағ |
Gтн= geн* Neн/103 Gтн |
41,8112 |
Номинал айналдырушы момент, Н*м |
Мкн=9554*(Neн/nн) |
821,0981 |
Бос жүріс кезіндегі иінді біліктің айналу жиілігі, мин-1 |
nxmax= nн*(1+0,01*δр
|
1890 |
Қозғалтқыш бос жүріс кезіндегі жанармай шығыны, кг/сағ |
Gтх=(0,25….0,30)*Gтн |
10,45 |
Максимал айналдырушы моменті, Н*м |
Мкmax=Мкн*(1+0,01*μ |
919,63 |
Иінді біліктің айналу жиілігі максимал айналдырушы момент мәнінде, мин-1 |
nм=(0,4…..0,6)*nн
|
700 |
1 |
2 |
3 |
Максимал айналдырушы моменттегі жанармайдың меншікті шығыны, г/кВт*сағ |
geм=(1,15…1,2)*geн |
319,7 |
Максимал айналдырушы моменттегі тиімді қуат, кВт |
Neм=Мкmax*nм/9554
|
60,16 |
Максимал айналдырушы моменттегі жанармайдың сағаттық шығыны, кг/сағ |
Gтм=geм*Neм*10-3 |
19,23 |
Иінді біліктің айналу жиілігі бірқалыпсыздығы дәрежесі |
δр |
8 |
Қозғалтқыштың бос жүрісі кезіндегі жанармайдың меншікті шығыны, г/кВт*сағ
|
geх=(Gтх/Neх)*103 |
∞ |
Трактор қозғалтқышының реттегіш сипаттамасын салуға қажетті есептелген мәліметтерді 2.2. кестеге түсіреміз.
2.2. кесте- Трактор қозғалтқышының реттегіш сипаттамасын салуға қажетті есептелген мәліметтер.
nд,мин-1 |
Мк,Н*м |
Ne,кВт |
Gт,кг/сағ |
ge,г/кВт*сағ |
бос жүрісте nх |
0 |
0 |
10,45 |
0 |
0,3*nн |
300 |
60 |
22 |
278 |
0,6*nн |
600 |
117 |
35 |
319,7 |
Номинал режимде nн |
821,098 |
60 |
19,23 |
299,16 |
Мк max болғанда nм |
919,63 |
150,4 |
41,81 |
366,7 |
Трактор қозғалтқышының реттегіш сипаттамасы
2.1 cуретте жобаланатын трактордың қозғалтқышының айналдыру моменті Ne; nд; Gт; ge=f(Мк) функциясындағы реттегіш сипаттамасы салынды. Тарту ПӘК -ің есебі 2.3 кестеде келтірілген.
2.3 кесте - Тарту ПӘК -і есептеу
Қөрсеткіштер |
Есептейтін формула |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
Ілмектегі тарту күш, кН |
Ркр |
0 |
20 |
30 |
38,4 |
45,6 |
51,6 |
56,4 |
60 |
63,4 |
|
Текке айналу коэффициенті |
б/100 |
0 |
4,3 |
6,5 |
9,7 |
15,8 |
25,6 |
39,2 |
56 |
100 |
|
Текке айналу ПӘК-і |
ηб=1-δ |
1 |
0,957 |
0,935 |
0,903 |
0,842 |
0,744 |
0,608 |
0,44 |
0 |
|
Трансмис-сияның ПӘК-і |
ηтр |
|
0,927 |
0,927 |
0,927 |
0,927 |
0,927 |
0,927 |
0,927 |
0,927 |
|
Жүріс кедер- гісін есепке алатын ПӘК
|
ηf= =Ркр/(Ркр+Рf) |
0 |
0,571 |
0,667 |
0,719 |
0,752 |
0,774 |
0,789 |
0,8 |
0,808 |
|
Тарту ПӘК
|
ηтар= =ηтр*ηf*ηб |
0 |
0,507 |
0,578 |
0,602 |
0,587 |
0,534 |
0,445 |
0,326 |
0 |
|
Жетекші дөңгелеқтегі айналдыру моментті Мк анықтау үшін 2.4 кестені толтырамыз.
2.4 кесте- Сәулелі диаграмманы тұрғызу
Қөрсеткіштер |
Есептейтін формула |
Берілістің номері |
|||
I |
II |
III |
IV |
||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Трансмиссияның беріліс саны |
iтр |
115,8 |
89,1 |
68,5 |
50,7 |
Шинаның табанының диаметрі, м |
Д |
0,771 |
0,771 |
0,771 |
0,771 |
Шина профилініңені,м |
В |
0,41 |
0,41 |
0,41 |
0,41 |
Пневматикалық шинаның деформация коэффициенті |
λш=0,90…0,95 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
0,9 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Дөңгелек радиусы, м |
гк= =(Д+2*В)*λш/2 |
0,71595 |
0,71595 |
0,71595 |
0,71595 |
Ілмектегі тарту күш, кН |
Ркр |
63,4 |
63,4 |
63,4 |
63,4 |
Трактордың дөңгелеуіне кедергісі,кН |
Pf |
15 |
15 |
15 |
15 |
Трансмиссияның ПӘК-і |
ηтр |
0,927 |
0,927 |
0,927 |
0,927 |
Жетекші дөңгелеқтегі айналдыру моменті,Н*м |
Мк |
522,89 |
679,58 |
883,95 |
1194,29 |
2.2 суретте трактордың тарту ПӘК – і қисықтығы салынады.
2.2 суретте координат басынан солға қарай қабылданған масштаб бойынша трактордың дөңгелеуіне кедергісі Рf мәнін белгілейді де 01 нүктесін алады.
Трактордың тарту ПӘК – і қисықтығы және сәулелі диаграмма
01 нүктесінің басынан берілген берілістер үшін сәулелі диаграмманы тұрғызады (2.2 сурет).
Трактордың тарту қуатының Nкр мәндерін анықтау үшін 2.5 кестені толтырамыз. Тиімді қуат Ne мәндері қарастырылған нүкте үшін реттеуіш сипаттамасының суретінен алынған. Трактордың тарту ПӘК ηтар мәндері осы нүкте үшін 2 суреттен алынған.
2.5 кесте - Трактордың тарту қуатының есебі
Бері-ліс |
|
Қөрсеткіштер |
|||
Ілмектегі тарту күшРкр , кН |
Тиімді қуат Ne,кВт |
Трактор-дың тарту ПӘК ηтар |
Тарту қуат Nкр = Ne*ηтар,кВт |
||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
I
|
Бос жүрісте Ркр = 0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Nкрmax болғанда |
56 |
150,4 |
0,52 |
78,208 |
|
Ркрmax болғанда |
63,4 |
60,16 |
0 |
0 |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
II |
Бос жүрісте Ркр = 0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Nкрmax болғанда |
48 |
150,4 |
0,67 |
100,77 |
|
Ркрmax болғанда |
56 |
60,16 |
0,58 |
34,89 |
|
III |
Бос жүрісте Ркр = 0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Nкрmax болғанда |
30 |
150,4 |
0,6 |
90,24 |
|
Ркрmax болғанда |
38 |
60,16 |
0,88 |
52,94 |
|
IV |
Бос жүрісте Ркр = 0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Nкрmax болғанда |
21 |
150,4 |
0,57 |
85,73 |
|
Ркрmax болғанда |
25 |
60,16 |
0,6 |
36,096 |
|
2.3 суретте бір типті тракторды сынау барысында тайғанау қисықтығы тұрғызады. Трактордың жылдамдығы 2.6 кесте бойынша есептеледі.
2.6 кесте - Трактордың жылдамдығының есебі
Беріліс |
Иінді білік-тің айналу жиілігі nд |
Дөңгелек радиусы rк |
1-б |
Трансмис-сияның беріліс саны iтр |
Коэф- Фициент 0,377 |
Трактордың жылдамдығы |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
I |
nxmax |
1890 |
0,7159 |
115,8 |
0,377 |
4,40531825 |
nдн |
1750 |
0,1759 |
115,8 |
0,377 |
2,44739903 |
|
nм |
700 |
0,7159 |
115,8 |
0,377 |
0 |
|
II |
nxmax |
1890 |
0,7159 |
89,1 |
0,377 |
5,72543045 |
nдн |
1750 |
0,7159 |
89,1 |
0,377 |
3,39284768 |
|
nм |
700 |
0,7159 |
89,1 |
0,377 |
0,42410596 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
III |
nxmax |
1890 |
0,7159 |
68,5 |
0,377 |
7,44723874 |
nдн |
1750 |
0,7159 |
68,5 |
0,377 |
6,48185594 |
|
nм |
700 |
0,7159 |
68,5 |
0,377 |
1,32395355 |
|
IV |
nxmax |
1890 |
0,7159 |
50,7 |
0,377 |
10,0618512 |
nдн |
1750 |
0,7159 |
50,7 |
0,377 |
8,94386769 |
|
nм |
700 |
0,7159 |
50,7 |
0,377 |
2,38503138 |
Тексеру келесі өрнек бойынша жүргізіледі:
Nкр=Ркр*V/3,6 (2.2)
Жанармайдың меншікті шығынының мәндері gкр бірнеше нүктелері үшін 2.7 кесте бойынша есептеледі.
Тарту қуаттардың, жылдамдықтардың ,бір орында айналып тұрып қалудың өзгеру графиктері
Жанармайдың меншікті шығынының есебі 2.7 кесте бойынша есептеледі. Тарту сипаттамасындағы жанармайдың меншікті шығынының қисықтарының бірнеше нүкте үшін салынуы дұрыстығы келесі өрнек бойынша тексеріледі:
gкр= gе/ ηтар (2.3)
2.7 кесте - Жанармайдың меншікті шығынының есебі
Беріліс |
|
Gт |
Тарту қуат Nкр ,кВт
|
gкр=1000*Gт/Nкр |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
I |
0,25*Nкрmax |
|
0 |
|
0,5* Nкрmax |
|
78,208 |
|
|
0,75* Nкрmax |
|
0 |
|
|
Nкрmax |
|
|
|
|
Nкр (Ркрmaxболғанда) |
|
|
|
|
II |
0,25*Nкрmax |
|
0 |
|
0,5* Nкрmax |
|
100.76 |
|
|
0,75* Nкрmax |
|
34.892 |
|
|
Nкрmax |
|
|
|
|
Nкр (Ркрmaxболғанда) |
|
|
|
|
III |
0,25*Nкрmax |
|
0 |
|
0,5* Nкрmax |
|
90.24 |
|
|
0,75* Nкрmax |
|
52.94 |
|
|
Nкрmax |
|
|
|
|
Nкр (Ркрmaxболғанда) |
|
|
|
|
IV |
0,25*Nкрmax |
|
0 |
|
0,5* Nкрmax |
|
85.72 |
|
|
0,75* Nкрmax |
|
36.096 |
|
|
Nкрmax |
|
|
|
|
Nкр (Ркрmaxболғанда) |
|
|
|