Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
77.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
109.04 Кб
Скачать

                                                Мазмұны   

  

Кіріспе

Трактордың, автомобильдің және олардың қозғалтқыштарының теориясы және есептеу негіздері есебіне арналған курстық жұмысқа№1, №2,№3тапсырмалар

1.    Қозғалтқыштың жылулық және динамикалық есебі

1.2. Қозғалтқыштың айналшақты-бұлғақты механизмнің динамикалық және кинематикалық есебі

 2    Трактордың тарту есебін жүргізу

 3   Автомобильдің динамикалық есебін жүргізу

3.1. Графикті салудың негізгі міндеттері, мақсаты және алғашқы мәліметтер

Пайдаланған әдебиеттер

 

Кіріспе

«Тракторлар мен автомобильдер теориясы және есептеулері» пәні бойынша жасалатын курстық жұмыс үш тарудан тұрады. Бірінші тарауда қозғалтқыштың жылулық және динамикалық есебі, екінші тарауда трактордың теориялық тарту сипаттамасы, үшінші тарауда автомобильдің динамикалық сипаттамасы келтірілген. Әдістемелік нұсқауда осы туралы сөз болмақ.

Бірінші тарау. Қозғалтқыштың жылулық және динамикалық есебі барлық жұмыс циклы кезіндегі көрсеткіштерін  анықтап, индикаторлық диаграммасын тұрғызып, цилиндірдегі қысым өзгеруін иінді біліктің айналу функциясында анықтауға мүмкіндік береді. Бұл жылу бөліну қарқынын, қозғалтқыштың динамикасын айқындау үшін қажет. Жобалық тапсырмада қозғалтқыштыңтиімді қуаты, иінді біліктің айналу жиілігі, сығымдау дәрежесі алдын ала белгілі болса, қозғалтқыштың жұмыстық көлемі мен цилиндрдің негізгі өлшемдерін есептеп шығарады. Сонымен қатар цикл процестерінің басты сипаттық өлшемдері анықталады. Сондай-ақ жобалау барысында қозғалтқыштың айналшақты механизмінде әрекет ететін күштер мен моменттерді, тегершіктің массасын анықтауға мүмкіндік береді.

Екінші тарау. Курстық жұмыстың екінші тараудың  негізгі мақсаты студенттердің трактор теориясы курсы бойынша алған трактордың тарту динамикасы туралы білімдерін бекіту болып табылады.

Үшінші тарау автомобильдің динамикалық есептеу сипаттамасын салуға және талдауға мүмкіндік береді. Курстық жұмыстың үшінші тарауында:  графикті салудың негізгі міндеттері, мақсаты және алғашқы мәліметтер, жобаланатын автомобильдің қозғалтқышының жылдамдық   сипаттамасын есептеу және салу, қозғалтқышының сыртқы жылдамдық сипаттамасын есептеу және салу, автомобильдің берілістерін таңдау, автомобильдің динамикалық сипаттамасын салу  және талдау қажет.                          

Әдістемелік нұсқауын құрастырғанда автордың басты мақсаты – қозғалтқыш, трактор мен автомобиль  теориясы саласындағы есептерде қолданылатын негізгі түсініктерді мейлінше толық қамту, бекіту және жүйелеу болды. Есептеп шығару нәтижесінде ізделіп отырған шаманың сан мәні табылған болса, онда оны міндетті түрде өлшем бірлігі атауымен қоса жазу керек. Есеп шығару барысында студент өз ойларының өрбуін қысқаша түсініктемелермен жазып отырған жөн. Есептеу нәтижелерін кестеге толтырып, осы мәліметтер бойынша графиктерді салған жөн. Графиктерді сызғанда «Конструкторлық құжаттаудың біріңғай жүйесі» стандарттарына сүйенеді және оларды бұрмалауға жол берілмейді. Графиктерді А4 пішіндегі  қағазда сызады. Сызбаның өрісін шектейтін рамка деп аталатын тік төртбұрыш салынады.

 Трактордың, автомобильдің және олардың қозғалтқыштарының теориясы және есептеу негіздері есебіне арналған курстық жұмысқа тапсырмалар

 

Факультеті техникалық ,тобы 302 , студенті Таутан Т.Қ.

1    кесте - Қозғалтқыштың жылулық есебі үшін тапсырма

 

Атауы

Өлшемі

Шартты белгіленуі

Көрсеткіштің бірліктері

Қозғалтқыштың үлгісі (прототип)…

 

 

СМД-62 

Жобаланатын қозғалтқыштың номиналды қуаты

 кВт

Ne

121 

 Қозғалтқыш иінді білігінің айналыс саны   

мин-1

n

2100 

Сығылу дәрежесі                                                                

 

ε

15 

Қозғалтқыш цилиндрінің саны  

 

 i

Қозғалтқыш цилиндірінің  орналасуы

 

 

 

Піспек жүрісінің цилиндрдің диаметріне еселік қатынасы

 

S/D

0,8846154 

Турбокомпрессордың бары, жоғы

 

 

бар 

Айналшак радиусының бұлғақтың ұзындығына еселік қатынасы

 

R/L

1,328 

 

 

2 кесте-   Трактордың тарту  есебі    үшін тапсырма

     

Атауы

Өлшемі

Шартты белгіленуі

Көрсеткіштің бірліктері

1

2

3

4

Трактордын маркасы

 

 

К-700 

Журетін жолдың түрі

 

 

 

Трактордың салмағы

кН

Gтр

 125

Қозғалткыштың қуаты 

кВт

Ne

 150,4

Жанармайдың меншікті шығыны

г/кВт*сағ

g

 278

Иінді біліктің айналу жиілігі

мин-1

nн

 1750

Бірінші берілістің беріліс саны

 

iтр

 115,8

Екінші берілістің беріліс саны

 

iтр

 89,1

Үшінші берілістің беріліс саны

 

тр

 68,5

  Төртінші берілістің беріліс саны

 

тр

 50,7

 

1

2

3

4

Іліністегі цилиндрлік тістегер-шіктер жұптар саны

 

n

 4

Дөңгелек құрсауы диаметрі

м

Д

 0,771

Дөңгелек қаптамасы профилінің биіктігі.

м

В

 0,41

Шынжыр табанның бір бөлігініңадым ұзындығы

м

Iзв

 -

Жетекші доңғалақты бірайналымдағы шынжыр табанға

 орналысқан қадамдар саны

 

Zк

 -

 

3 Кесте- Тайғнау қисығын құруға экспериментальдық мәліметтер

 

Ркр,кН

 0

 20

 30

 38,4

 45,6

 51,6

 56,4

 60

 63,4

 %

 0

 4,3

6,5 

9,7 

15,8 

25,6 

39,2 

56 

100 

1    4 кесте-   Автомобильдің динамикалық есебі үшін тапсырма

 

Атауы

Өлшемі

Шартты белгіленуі

Көрсеткіштің бірліктері

1

2

3

4

Автомобиль маркасы

 

 

УРАЛ 377Н 

Жүксіз автомобильдің  ауырлықкүші

Н

Gпор

72750 

Жүк көтерімділігі

Н

Gr

 75000

Ілгері жүру жүрісінің беріліс саны

 

z

 5

Автомобиль шиналары өлшемдері

дюйм

 

Д

 

 20

 

дюйм

В

 14

Бірінші берілістегі автомобильтрансмиссиясының п.ә.к.

 

тр

 0,74

Максимальды жүріс жылдамдығы

км/сағ

 

Vmax

 

 75

Жол кедергісінің максимальдыкоэффициенті

 

max

 0,044

 

 

 

Тапсырма берген оқытушы Сагындык Т.Ж.  ____ ________ 200__ ж

Тапсырма орындаушы студент Таутан Т.Қ.  ____ ________  200__ж

 

1. Қозғалтқыштың жылулық және динамикалық есебі

 

1.1 Қозғалтқыштың жылулық есебі.

 

Қозғалтқыштың жылулық есебі нақты циклды есептеу арқылы индикаторлық диаграмма тұрғызып, қозғалтқыш цилиндрдегі қысым өзгеруін иінді біліктің айналу функциясында анықтауға мүмкіндік береді. Қозғалтқыштың тиімді қуаты, қысым дәрежесі мен айналым жиілігі алдын-ала белгілі болады. Осыдан қозғалтқыштың жұмыстық көлемі мен цилиндрдің негізгі өлшемдерін есептеп шығарады, отын үнемділігі анықталады.  Тәжірибелік коэффиценттердің мөлшерлерін ұқсас қозғалтқыштың нақты циклын зерделеу негізінде нұсқасы жобаланған қозғалтқыштың ерекшеліктерін ескере отырып қабылдайды (кесте 1.1. және 3…5 – қосымшалар).

1.1      кесте - Тәжірибелік коэффиценттер мен өлшемдер

 

Көрсеткіштері

Белгісі

Өлшем бірліктері

Дизельдер үшін

Карбю-раторлықозғалт-қыштар үшін

1

2

3

4

5

Қоршап тұрған ортаның қысымы

Ро

МПа

0,1

0,1

Қоршап тұрған ортаның температурасы

То

К

293

293

Жаңарған зарядтың алдын-ала жылжытылуы

∆Т

 

К

 

10…15

 

15

Турбокомпрессордан шығатын ауаның қысымы

 

МПа

 

0,15…0,25

308 

Турбокомпрессордан шығатын ауаның политропалық қысымының дәрежесі

Рк

nк

 

1,4…

1,8

 

Индикаторлық диаграмманы жұмырлау коэффиценті

φn

 

 

0,92…0,95

0,95

Двигательдің пайдалы әсерінің механикалық коэффиценті

ηм

 

0,75…0,80

0,80…0,90*

0,85

Ескеру: * Турбокомпрессоры бар қозғалтқыштар үшін.

Тапсырмалық мәліметтер мен 1.1–кестедегі коэффиценттер мен өлшемдерді пайдаланып қозғалтқыштың жылулық есебін есептейміз. Төменде қозғалтқыштың жылулық есебін жүргізудің реті келтірілген (1.2 кесте).

1.1.1   Қиюластырған қозғалтқыштың жылулық есебі

 

Тапсырмалық мәліметтер 1 кесте келтірілген. Осы тапсырмаға байланысты қозғалтқыштың көрсеткіштерін рет-ретімен есептейді (1.2 кесте).

1.2      кесте - Қиюластырған қозғалтқыштың жылулық есебі

 

Қөрсеткіштер

Есептейтін формула

Мәндері

1

2

3

Қозғалтқыштың үлгісі (прототип)

Тапсырмалық мәлімет

 СМД-62

Жобаланатын қозғалт-қыштың номиналды қуаты, кВт

Тапсырмалық мәлімет   Ne

 121

 Қозғалтқыш иінді білігінің айналыс саны,  мин-1

Тапсырмалық мәлімет         n

 2100

Сығылу дәрежесі                                                                

Тапсырмалық мәлімет           ε

 15

Қозғалтқыш цилиндрінің саны  

Тапсырмалық мәлімет           i

 6

Турбокомпрессордың бары, жоғы

 

 Бар

Піспек жүрісінің цилиндр диаметріне еселік қатынасы  

Тапсырмалық мәлімет  S / Д

 0,8846154

Қоршап тұрған ортаның қысымы, МПа

Қабылдап алынды          Ро

 0,1

Қоршап тұрған ортаның температурасы, К

Қабылдап алынды       То

 293

Жаңарған зарядтың алдын-ала жылыту  шамасы, С

Қабылдап алынды               ∆Т

 15

Алдын-ала жылжытылуы есептелінген жаңарған зарядтың температурасы, К                

   Т1о  =То +  ∆Т                                     

 308

Турбокомпрессордан шығатын ауаның қысымы, МПа          

             Рк

 0,2

Турбокомпрессордан шығатын ауаның политропалық қысым дәрежесінің көрсеткіші    

Қабылдап алынды   nк

 

Индикаторлық диаграмм-маны жұмырлаукоэффиценті       

Қабылдап алынды φn                                  

 0,95

 

1

2

3

Қозғалтқыштың пайдалы әсерінің механикалық коэффиценті

Қабылдап алынды    ηм                        

 

Қозғалтқыштың пайдалы әсерінің механикалық коэффиценті (турбокомпрес-сорлық дизель үшін)

Қабылдап алынды ηм

0,85 

Толтыру коэффициент                                                  

Қабылдап алынды ηv                               

 0,9

Толтыру коэффициент                (турбокомпрессорлық дизель үшін)

Қабылдап алынды η   

 0,95

Ауаның артық болуының коэффициентi                 

Қабылдап алынды                 α

 1,5

Ауаның артық болуының коэффициентi (турбоком-прессорлық дизель үшін)

Қабылдап алынды                  α

 1,8

Пайдаланған газдың қысымы

Қабылдап алынды               рr

 0,11

Қалдық газдардың температурасы                           

Қабылдап алынды           Тr                               

 800

Сығымдау  политро-пасыныңкөрсеткiшi                              

  Қабылдап алынды               n1

 1,35

Ұлғаю политропасыныңкөрсеткiшi                                       

   Қабылдап алынды             n2

 1,2

 Отынның  ең    төмен  жылу  бөліп  шығарғыштық   қасиеті,   кДж/ кг 

Қабылдап алынды          Hu

 42500

Қысымның арту дәрежесі                                           

Қабылдап  алынды              λ

 2

Жылудың пайдалану коэффициенті   

Қабылдап алынды                   ζ

 0,9

                    Енгізу процесі.

Енгізу ырғағының аяқталу кезіндегі қысым , МПа                          

pa=[ηv*p0*(ε-1)*T10+

+pr*T0]/(ε*T0)

 0,0956

Енгізу ырғағының аяқталу кезіндегі цилиндрдегі қоспаның температура, К

Та=(ε·Pа·Т1о)/[ ηv·(ε – 1)Po +

о · Рrr]

 339,792

 Турбокомпрессордан шығатын ауаның  температурасы, К

Тк =  То   ( Рк /  Ро)^   (nк-1)/ nк

 918,256

Қалдық газдарының қысымы Мпа

Рr = (0,8…0,9) Рк

 0,18

1

2

3

Сығымдау процесі

Сығымдаудың аяқ кезіндегі қысымы, МПа

рс  = Ра · ε n1

 3,701

Сығымдаудың аяқ кезіндегі  температурасы, К                                               

Тc = Та· ε n1-1

 876,68

Жану процесі

 Отынның ішіндегі көміртегінің салмағы                       

Қабылдап алынды      С

 0,857

 Отынның ішіндегі  cутегінің  салмағы                           

Қабылдап алынды      Н

 0,133

  Отынның ішіндегі оттегінің  салмағы                              

Қабылдап алынды   О

 0,01

1 кг отынның жануы үшін қажет ауаның теориялық саны, кмоль /кг

Lo=(1/0,21)*(С /12 + H/4 - O/32)

 0,4969

1 кг отынның жануы үшін шын қажет болатын ауаның саны, кмоль /кг

L=α* Lo

 0,7453

  Қалдық  газдар коэффиценті                                    

γr=(рr* То)/[Роr *ηv( ε – 1)]

 0,0319

Қалдық газдардың мольдық мөлшері,кмоль /кг                             

Мr= γ r* α* Lo

 0,0238

Қоспаның мольдық

мөлшері, кмоль /кг                                              

Мс=M1+Mr

 0,7692

 Жаңа зарядтың мольдық мөлшерлері ,кмоль /кг                                

М1=L

 0,74538

1кг сұйық отынға шағылғанда қоспаның  қаламыта мөлшері,

кмоль /кг         

М2= α*L0+Н/4 +О/32

 0,77894

Егерде α<1болса, онда Мкмоль /кг

М2=α*L0+Н/4+О/32+

+0,21*L0 * (1- α)

 0,58769

Жану процесінің аяқ кезіндегі цилиндір ішіндегі газ мөлшері, кмоль /кг       

Мz=M2+Mr

 0,8027

Молекулалық өзгерудің коэффиценті                                   

μ =   Mz  / MC

 1,0436

Жанудың ақырының қысымы (дизель үшін), МПа                     

pz = λ*PC

 7,40225

 

 

 

1

2

3

Жанудың ақырының қысымы (карбюраторлы қозғалтқыш үшін), МПа  

pz = μ* pc * Тz/ Тc

 

Қысымның арту дәрежесі    (карбюраторлы қозғалтқыштар үшін)    

λ=pz/pc

 

Тұрақты қысым  жағдайын-дағы жану заттарының орташа молярлық жылу сиымдылығы  μC,

кДж/ Кмоль*град   

μCP=8,28+(20,1+0,921/ α) + (13,82/ α +

+15,49) 10-4 * TZ

Тұрақты көлем жағдайын-дағы жану заттарының орташа молярлық жылу сиымдылығы  μC1V ,

кДж/ Кмоль*град   (карбюра-

торлы қозғалтқыш үшін)

μC1 V=(18,44+2,61*α) + (15,4+

+13,83* α )* 10-4 *TZ

Тұрақты көлем жағдайын-дағы жану заттарының орташа молярлық жылу сиымдылығы  μC,

кДж/ Кмоль*град   

μCV= 20,16+1,738*10-3 TC

 21,6836

Толық жанбау себебінен бөлінбейтін жылу мөлшері,  кДж/кг*топл.           

Δ Hu=119950 (1- α)*L0

 

Жану процесінің квадрат-тық теңдеуі (дизель үшін )

(μCV+8,28 λ )TC+ ξ *Hu  /[ α*L0(1+γr)] = μ*μCP*TZ .

Жану процесінің квадрат-тық теңдеуі (карбюраторлы қозғалтқыш үшін)

μ* μC1TZ=

=μCV*TC+ ξ  (Hu-Δ Hu  )/[ α*L0(1+γr)]

Коэффициент 

а

 0,00257

Коэффициент 

b

 28,1279

Коэффициент 

c

 83253

4

Жану процесінің квадрат-тық теңдеуі (карбюраторлы қозғалтқыш үшін)

a T2z +b Tz- c =0

 

Жану процесін  максимум температурасы                     

T=(-b±(b-4*a*c)^(1/2))/2a

 2422,09

    Ұлғаю  процесі

Алғашқы ұлғаюдың дәрежесі (дизель үшін)                           

ρ = μ * Тz   /( λ * Тc)

 1,4416

1

2

3

Кейігі ұлғаюдың дәрежесі                                                            

δ=  ε/ ρ

 10,404

Ұлғаюдың  аяқ кезіндегі қысымы   (дизель үшін), МПа                 

Р= Pz/  δn2

 0,44533

 Ұлғаюдың  аяқ кезіндегі қысымы  (карбюраторлы қозғалтқыш үшін),МПа                      

Рb= Рz  / εn2

 

Ұлғаюдың  аяқ кезіндегі температурасы (дизель үшін) 

Тb= Tz / δn2-1

 1516,16

Ұлғаюдың  аяқ кезіндегі температурасы (карбюраторлықозғалтқыш үшін), К

Тb= Тz     / εn2-1

 1678,36

  Индикаторлық көрсеткештер

Орташа теориялық индикаторлық қысым  (карбюраторлы қозғалтқыш үшін), МПа                    

P1iрасч=[pc/(ε-1)]*[(λ/(n2-1))*(1-

1/( εn2-1))-

-(1/(n1-1))*(1-1/( εn1-1))]

 

Орташа теориялық индикаторлық қысым (дизель үшін) , МПа                                  

P1iрасч =[pc/(ε-1)]*[(λ* ρ/(n2-

-1))*(1-1/(δn2-1))-

-(1/(n1-1))*(1-1/( εn1-1))+

+λ*(ρ-1)]

 1,19647

Ауаның меншікті салмағы, кг/ м3                                                           

Қабылдап алынды    pв

 1,208

Қозғалтқыштың пайдалы әсерінің индикаторлық коэффициенті                          

ηi=28,96*Рі *α*Lо*103/(Нивηv)                  

 0,53101

Отынның  индикаторлық  меншікті  шығыны, г/кВт*сағ                                                   

gi =3600*103/( Ниі)

 7

        Қозғалтқыштың  тиімділік  көрсеткіштері

Тиімді орташа  қысым,МПа                                                           

Pе  = ηмі

 1,0229

Қозғалтқыштың тиімді  пайдалы әсерінің коэффициенті       

ηе= ηі м

 0,47791

Отынның тиімді  меншікті  шығыны, г/кВт*сағ                                       

gе = gім

 177,24

Отынның  сағаттық  шығыны, кг/сағ                                                

Gт = gе*Nен*10-3

 21,446

      Қозғалтқыштың  негізгі  өлшемдерін  анықтау

Қозғалтқыш цилиндрлерінің  саны                                             

Қабылдап алынды              i

 6

1

2

3

Қозғалтқыш   ырғағының саны                                                 

Қабылдап алынды               τ

 4

Цилиндрдің  жұмыстық  көлемі, л                                            

Vh=30*τ*Nен/(Ре*n*і)

 1,1264

Цилиндрдің  диаметрі, мм                                                             

D=100*(4Vh)1/3/[π1/3*(S/D)1/3]

 117,49

Піспектің жүрісі, мм                                                               

S=D*(S/D)

 103,94

Айналшақтың радиусы, мм                                                              

r =0,5 * S

 92

 

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]