5. Zabarw preparat roztworem jodyny:

• Ustaw obiektyw o małym powiększeniu, wyjmij preparat i połóż go na stole na białym arkuszu papieru;

• Szklaną pałeczką weź kropelkę jodyny. Ostrożnie nanieś ją na szkiełko podstawowe na granicy z nakrywkowym. Aby jodyna trafiła pod szkiełko naktywkowe, do przeciwległego boku tego szkiełka przyłóż skrawek bibuły. Kiedy większa część kropli jodyny trafi pod szkiełko, rozcieńcz jej ostatek jedną lub dwiema kropelkami wody i odsącz je skrawkiem bibuły.

W prawidłowo zabarwionym preparacie cząsteczka skórki cebuli z jednego boku będzie miała żółtawy odcień ( tam, gdzie trafił roztwór jodyny), a z innego -pozostanie niezabarwiona.

6.Umieść preparat na stoliku przedmiotowym I obserwuj go przy małym powiększeniu. Przesuwaj preparat od zabarwionego kraju

Ryc.25. Komórki skórki cebuli w preparacie zabarwionym roztworem jodyny: a – przy małym powiększeniu na granicy między zabarwioną

( z lewej) i niezabarwioną (z prawej) częścią; b - przy małym powiększeniu w zabarwionej części preparatu; c – przy większym powiększeniu. W komórce dobrze widoczne jest jądro (czerwona strzałka) oraz cienkie nici cytoplazmatyczne (niebieskie strzałki) , które przenikają przez wodniczkę.

do niezabarwionego. Znajdź komórki o różnym stopniu zabarwienia. Porównaj uzyskane obrazy z obrazami na rycinach (ryc.25,a,b).

7.Nastaw większe powiększenie, rozpatrz jądro, nici cytoplazmatyczne i ściany komórkowe zabarwionej komórki (ryc.25,c).

8.Narysuj zabarwioną roztworem jodyny komórkę, zaznacz ścianę komórkową, jądro, nici cytoplazmatyczne, wodniczkę.

PYTANIA KONTROLNE

1. Jaka struktura na preparacie skórki łuski cebuli jest widoczna najlepiej?

2. Czy we wszystkich komórkach na niezabarwionych preparatach można wyodrębnić jądro?

3. Czy we wszystkich komórkach jest jądro?

4. Dlaczego w jednych komórkach jądro obserwujemy po środku, a w innych – z boku, obok ściany komórkowej?

5. Dlaczego podczas pracy z obiektywem o większym powiększeniu stale trzeba kręcić mikrośrubę (do przodu, do tyłu)?

PODSUMOWANIE

1.Uświadomiliśmy sobie cztery podstawowe zasady współczesnej teorii komórkowej:

• komórka jest najmniejszą jednostką życia. Komórkę nie można podzielić na mniejsze żywe jednostki, chociaż ona zbudowana jest z wielu ściśle powiązanych między sobą części;

• cechy, które odróżniają materię ożywioną od nieożywionej (zdolność do rośnięcia i rozmnażania) ujawniają się na poziomie komórki;

• wszystkie organizmy żywe zbudowane są z jednej lub wielu komórek;

• komórki powstają z już istniejących komórek.

2.Zapamiętaliśmy, że wszystkie komórki żywe oddzielone są od otaczającego środowiska błoną komórkową, posiadają cytoplazmę wraz z organellami i zawierają cząsteczki DNA, które nadzorują pracę komórki i zapewniają przekazywanie informacji dziedzicznej następnym pokoleniom (ryc.26).

Cechy żywej komórki:

Błona komórkowa

Cytoplazma

z organellami

Nośnik informacji dziedzicznej – DNA

Ryc.26.

3.Zrozumieliśmy, że praca komórki polega na zapewnieniu ciągłości życia: na przygotowaniu do podziału i na podziale – rozmnażaniu, odbywającym się w ciągu cyklu komórkowego (ryc.27).

Stadium wzrostu

• odżywianie podział DNA

• wzrost między potomkami

• dostarczanie energii

• wydalanie podział cytoplazmy

• podwojenie się DNA Stadium podziału

Ryc.27.

4.Wyjaśniliśmy, że komórki na stadium wzrostu: a) pochłaniają substancje – odżywiają się; b) syntezują z prostych substancji złożone substancje organiczne, dzięki czemu zwiększają swój rozmiar – rosną; c) dostarczają sobie energii w procesie oddychania, przy tym komórki większości organizmów odżywiają się tlenem; d) usuwają szkodliwe produkty działalności życiowej - wydalają; e) kopiują nośnika informacji dziedzicznej – podwajają ilość cząsteczek DNA.

5.Zobaczyliśmy, że komórki nie zważając na podobieństwo mogą się różnić, na przykład komórki roślin i komórki zwierząt (ryc.28).

Różne rodzaje komórek

Komórka zwierzęca

Komórka roślinna

Ryc.28.

Wiem – umiem

• Znam budowę mikroskopu optycznego i umiem go ustawiać.

• Wiem, co to jest preparat tymczasowy i umiem go przygotować.

• Wiem, z jakich najmniejszych żywych jednostek zbudowany jest organizm i potrafię wytłumaczyć, dlaczego one są żywe.

• Wiem, z jakich części zbudowana jest komórka i potrafię je rozróżnić.

• Wiem, jakie funkcje pełnią poszczególne organelle i potrafię wytłumaczyć znaczenie tych organelli w życiu komórki.

• Wiem, czym różni się komórka roślinna od komórki zwierzęcej. Potrafię rozróżnić te komórki.

20