Odpowiedź na pytanie ucznia „Co jest przyczyną powstania niebezpiecznej choroby - „rak”? ”

Specjalizowane komórki, które obumierają, są zamieniane na nowe komórki, które powstają w wyniku podziału niewyspecjalizowanych komórek i następnie zdobywają określony „zawód”. Jeśli komórka, która miała zastąpić obumarłą wyspecjalizowaną komórkę, nie wyspecjalizuje się, to ona skończy cykl komórkowy podziałem i przekaże tę zdolność swoim potomkom. Takie komórki zaczynają się niekontrolowanie dzielić , tworząc nowotwory. Rozwija się choroba - rak. Oddzielna komórka z nowotworu może się oddzielić i być przeniesiona przez układ krwionośny do innych zdrowych części ciała, dając początek nowemu nowotworowi –przerzutowi.

Na razie wiadomo, że dla przekształcenia się zdrowej komórki w komórkę nowotworową niezbędne jest, aby przy kopiowaniu DNA w niektórych jego odcinkach – pewnych genach – powstały błędy, czyli informacja dziedziczna podczas kopiowania byłaby zniekształcona. Takie błędy, (one są nazywane mutacjami ) trafiają się przypadkowo i bardzo rzadko ( na przykład mutacja w jednym genie , która powoduje rozwój raka, trafia się 1 raz na 1mln – 1 mld podziałów).

Jednak pod wpływem niektórych czynników, które są nazywane kancerogenami, mutacje zachodzą dziesiątki, setki, tysięcy razy częściej. Odpowiednio , wiarygodność powstania niewyspecjalizowanych komórek zamiast wyspecjalizowanych wzrasta w dziesiątki, setki i tysięcy razy i biorąc pod uwagę wielką ilość komórek, z których zbudowane jest ciało człowieka ( w przybliżeniu 1 000 000 000 000 000 komórek – jeden kwadrylion), z mało wiarygodnej staje się dość wysoka.

Kancerogenami są: produkty spalania plastyku, promieniowanie radioaktywne, wyparowywanie benzyny i podobnych do niej substancji, dym papierosów. Związki kancerogenne znajdują się też w przypalonym mięsie, oleju, słoninie, tworzą się podczas spalania śmieci. Kancerogeny mogą powstawać w organizmie przy spożywaniu pokarmów zawierających wysoki poziom azotanów i azotynów itd.

Praca praktyczna 1.

BUDOWA MIKROSKOPU OPTYCZNEGO I PRACA Z NIM

Cel pracy: wykorzystując stały preparat komórek zwierzęcych, nauczyć się pracować z mikroskopem optycznym o małym i dużym powiększeniu.

Przyrządy: mikroskop.

Materiały: stały mikroskopowy preparat komórek zwierzęcych ( preparat komórek nabłonka płaskiego.)

Tok pracy

1. Rozpatrz mikroskop optyczny. Rozpoznaj jego podstawowe części.

2. Przygotuj mikroskop do pracy.

• Ustaw mikroskop na stole przed sobą .

• Sprawdź, czy mikroskop jest wyposażony we wszystkie elementy potrzebne do mikroskopowania. Przetrzyj delikatnie miękką szmatką soczewki obiektywu i okularu oraz powierzchnię lusterka.

Pamiętaj: jeśli układ optyczny będzie brudny, nie otrzymasz dobrego obrazu.

• Nachyl statyw pod kątem 10 - 20°. Przekonaj się, że statyw nie chwieje się.

Ustaw obiektyw o małym powiększeniu (10x).

3. Nastawienie mikroskopu.

• Umieść preparat na stoliku tak, by przedmiot badany

był w polu widzenia. Połóż delikatnie łapki przytrzymujące preparat.

Ryc.19. Ustawienie oświetlenia:

1. lusterko skierowane jest na promienie słoneczne (nieprawidłowo. Zabrania się!);

2. za mało światła (nieprawidłowo);

3. promień światła skierowany jest prawidłowo

• Patrząc z boku na obiektyw, kręć śrubą makrometryczną, aż preparat znajdzie się w odległości około 5mm.

• Oświetl pole widzenia. W tym celu otwórz całkowicie przesłonę. Za pomocą wklęsłej powierzchni lusterka skieruj promień światła do obiektywu tak, aby pole widzenia było równomiernie oświetlone (ryc.19).

Uwaga! Zabrania się wykorzystywanie bezpośredniego promieniowania słonecznego do oświetlania preparatu!

• Patrząc w okular lewym okiem, powoli kręcąc śrubą makrometryczną, opuszczaj stolik, aż do uzyskania ostrego obrazu komórek (ryc.20., a). Przy tym z początku mogą pojawiać się i znikać ostre obrazy różnych bardzo drobnych cząsteczek. Najpierw będą to cząsteczki mikrocząsteczki brudu, które znajdują się na dolnym boku szkiełka przedmiotowego, następnie – mikrocząsteczki brudu na górnym boku szkiełka przedmiotowego i dopiero potem – komórki zwierzęce w środku preparatu.

Uwaga! Podczas obserwacji przez okular miej oboje oczu otwartych.

• By zobaczyć więcej szczegółów, nastaw większe powiększenie, zmieniając okular lub obiektyw za pomocą rewolweru. Zazwyczaj przy silniejszym powiększeniu trzeba otworzyć szerzej przesłonę oraz nastawić śrubą mikrometryczną obraz na ostrość. Jeśli poprawnie wykonałeś wszystkie polecenia, to otrzymany obraz będzie podobny do tego, który jest pokazany na ryc.20.b.