Жаңа туған баланың бас айналымын өлшеу
Жаңа туған баланың бас айналымы орташа алғанда 34-36 см болады. Бірінші айлары және жылдары бала басы тез өседі, ал бес жастан кейін өсуі баяулайды. Бір жасқа дейінгі балалардың бас айналымын келесі формула бойынша белгілейді: алты айлық баланың бас айналымы 43 см, әр жетіспейтін айға 43 см-ден 1,5 см алып тастау керек, ал әр келесі айға 0,5 см қосу керек.
2-15 жасар балаларға: 5-жасар баланың бас айналымы 50 см, әр жетіспейтін жасқа 50 см-ден 1 см алу керек, ал әр келесі жылға 0,6 см қосқан жөн.
Кеуде айналымы дененің көлденең өлшемдері өзгерістерін анықтау үшін негізгі антропометриялык көрсеткіштердің бірі болып саналады. Ол кеуде қуысының даму дәрежесіне, көкіректегі бұлшық еттерінің және тері асты май қабатының дамуына байланысты көрсеткіш болып саналады.
Жаңа туған баланың кеуде айналымы бас айналымынан 2 см кем, 4 айында екі көрсеткіштер теңбе тең, сонан соң кеуде айналымы бас айналымына қарағанда тез үлкейеді. Бір жасқа деінгі баланың кеуде дамуын келесі формула бойынша белгіленеді: алты айлық баланың кеуде айналымы 45 см, әр 6-ға дейін жетіспейтін айға 45 см-ден 2 см алып тастау, 6-дан кейінгі айларға 0,5 см әр айға қосу керек. Екі жастан он жасқа дейін: 63 см – 1,5 см∙ (п-10), п - баланың жасы. Он жастан кейінгі балалар үшін басқа формула қолданылады: 63 см + 3 см∙ (п-10), п – оннан асқан баланың жасы, 3 см – он жастан асқан бала кеуде айналымының орташа қосылуы, 63 см – он жасар баланың кеуде айналымы.
Баланың кеуде айналымын өлшеу үшін см таспаны артқы жағында – жауырынның төменгі бұрыштарына, алдында – сүт безі үстіне.
Баланың кеуде айналымын өлшеу
Қазіргі кезде осы көрсеткіштерді центильді кестелер бойынша бағалайды (кестелерді қара). Физикалық дамуды центильді кестелер бойынша бағалау үшін физикалық дамудың ең кемінде үш көрсеткіші алынады, содан соң «кіре беріс» көрсеткіштерінің мәліметтері жазылынады, ең жоғары және ең төмен «кіре берістер» айырмашылығы белгіленеді, ақыр аяғында физикалық дамудың қалыпқа сәйкестігі белгіленеді. Бағалауы: «кіре берістер» нөмірлерінің айырмашылығы «1» дейін болса – баланың физикалық дамуы гармониялы, «2» - гармониялы емес, «3» - кенеттен гармониялы емес (кестелерді қара).
Физикалық дамудың центильді кестелер бойынша бағалауы
Коридор-лар № |
Кестелер бойынша центильдер |
Бағалау |
Ескертулер |
1 2 |
3 3-10 |
Көлемі өте төмен Көлемі төмен |
Баланы бақылау және тексеру керек Баланы бақылау және тексеру керек |
3 |
10-25 |
Орташа көлемнен төмен |
Дені сау балалардың 15%-да кездеседі |
4 |
25-75 |
Орташа көлем |
Дені сау балалардың 50%-да кездеседі |
5
|
75-90
|
Орта көлемінен жоғары |
Дені сау балалардың 15%-да кездеседі |
6
|
90-97
|
Жоғары көлем
|
Дені сау балалардың 7%-да кездеседі |
7
|
97 |
өте жоғары көлем |
Дені сау балалардың 3%-да кездеседі, баланы бақылау және тексеру керек |
Бір жасқа дейінгі балалардың физикалық дамуы бойынша көрсеткіштері
Жасына байланысты ер балалар бойының көрсеткіштері (см)
Жасы
|
Центильдер |
|||||
3 |
10 |
25 |
75 |
90 |
97 |
|
0 ай 1 » 2 » 3 » 4 » 5 » 6 » 7 » 8 » 9 » 10 » 11 » 12 » 15 » 18 » 21 » 24 » |
48.0 50.5 53.4 56.1 58.6 61.0 63.0 65.0 66.5 67.8 68.8 69.9 71.0 72.9 75.0 77.2 79.4 |
48.9 51.5 54.3 57.0 59.5 61.9 64.0 65.9 67.6 68.8 69.9 71.0 72.0. 74.3 76.5 78.6 81.0 |
50.0 52.8 55.8 58.6 61.3 63.4 65.6 67.5 68.9 70.1 71.3 72.6 73.8 76.0 78.4 80.8 83.0 |
53.2 56.3 59.5 62.4 65.6 67.9 69.9 71.4 73.0 74.5 76.1 77.3 78.5 81.3 84.4 86.8 88.4 |
54.3 57.5 61.0 64.0 67.0 69.6 71.3 73.0 74.5 75.9 77.4 78.9 80.3 86.5 83.4 88.2 92.0 |
55.1 58.7 62.1 65.5 68.7 70.9 72.5 74.1 75.7 77.1 78.8 80.4 81.7 84.9 88.2 91.0 93.8
|
Жасына байланысты қыз балалар бойының көрсеткіштері (см)
Жасы
|
Центильдер |
|||||
3 |
10 |
25 |
75 |
90 |
97 |
|
0 ай 1 » 2 » 3 » 4 » 5 » 6 » 7 » 8 » 9 » 10 » 11 » 12 » 15 » 18 » 21 » 24 » |
47.0 49.7 52.2 55.1 57.4 59.9 62.1 63.7 65.2 66.5 67.7 69.0 70.3 72.2 74.0 76.0 78.4 |
48.0 50.7 53.3 56.1 58.6 61.0 63.0 64.2 66.1 67.5 68.8 70.3 71.4 73.6 75.8 78.2 80.4 |
49.2 52.4 55.0 57.9 60.5 62.8 64.3 66.4 67.7 69.3 70.5 71.7 72.8 75.2 77.5 80.0 82.6 |
52.1 55.3 58.6 61.5 64.1 66.4 68.2 70.0 71.6 72.8 74.2 75.7 76.3 78.8 82.1 84.6 87.5 |
53.3 56.9 59.9 63.0 65.6 67.8 69.8 71.6 73.1 74.5 75.9 77.1 78.3 81.2 84.4 87.4 90.2 |
54.5 57.7 60.8 63.9 66.4 68.8 70.8 72.7 75.2 75.8 77.1 78.3 79.3 82.4 86.0 88.8 92.2
|
Жасына байланысты ер балалар салмағының көрсеткіштері (кг)
Жасы
|
Центильдер |
|||||
3 |
10 |
25 |
75 |
90 |
97 |
|
0 ай 1 » 2 » 3 » 4 » 5 » 6 » 7 » 8 » 9 » 10 » 11 » 12 » 15 » 18 » 21 » 24 » |
2.4 3.1 3.9 4.5 5.2 5.8 6.4 6.9 7.4 7.8 8.0 8.3 8.6 9.2 9.6 10.1 10.6 |
2.7 3.5 4.3 4.9 5.6 6.2 6.8 7.4 7.8 8.3 8.6 8.9 9.1 9.6 10.2 10.6 11.1 |
3.0 3.8 4.6 5.4 6.2 6.8 7.4 7.9 8.4 8.9 9.2 9.5 9.8 10.5 11.0 11.5 12.0 |
3.7 4.5 5.5 6.4 7.2 7.9 8.6 9.1 9.6 10.1 10.6 11.0 11.5 12.2 12.8 13.5 14.1 |
4.0 5.2 6.2 7.0 7.9 8.6 9.2 9.8 10.3 10.9 11.4 11.8 12.2 12.9 13.6 14.3 14.9
|
4.4 5.6 6.6 7.5 8.4 9.1 9.7 10.3 10.9 11.3 11.8 12.3 12.7 1ё4.2 14.9 15.4 15.9 |
Жасына байланысты қыз балалар салмағының көрсеткіштері (кг)
Жасы
|
Центильдер |
|||||
3 |
10 |
25 |
75 |
90 |
97 |
|
0 ай 1 » 2 » 3 » 4 » 5 » 6 » 7 » 8 » 9 » 10 » 11 » 12 » 15 » 18 » 21 » 24 » |
2.3 3.0 3.7 4.4 5.0 5.5 6.1 6.5 7.0 7.4 7.7 8.1 8.3 8.3 8.9 9.4 9.8 |
2.6 3.3 4.0 4.6 5.3 5.8 6.3 6.8 7.3 7.7 8.1 8.5 8.8 9.4 9.9 10.4 10.9 |
3.0 3.7 4.4 5.0 5.6 6.2 6.8 7.3 7.7 8.2 8.7 9.1 9.4 10.0 10.6 11.1 11.6 |
3.5 4.3 5.0 5.7 6.5 7.2 7.9 8.5 9.1 9.6 10.1 10.6 11.0 11.7 12.5 13.1 13.5 |
3.8 4.6 5.3 6.1 6.9 7.7 8.5 9.1 9.7 10.4 11.0 11.5 11.9 12.7 13.4 13.9 14.5 |
4.0 4.9 5.6 6.5 7.4 8.2 9.0 9.7 10.5 11.2 11.3 12.2 12.6 13.3 13.9 14.6 15.2
|
Жасына байланысты ер балалар бас айналымының көрсеткіштері (см)
Жасы
|
Центильдер |
|||||
3 |
10 |
25 |
75 |
90 |
97 |
|
0 ай 1 » 2 » 3 » 4 » 5 » 6 » 7 » 8 » 9 » 10 » 11 » 12 » 15 » 18 » 21 » 24 » |
32.5 34.8 36.9 38.4 39.6 40.6 41.5 42.2 42.8 43.5 44.0 44.3 44.6 45.3 46.0 46.5 47.0 |
33.2 35.3 37.3 38.8 40.2 41.2 42.0 42.8 43.6 44.0 44.6 45.0 45.3 46.0 46.6 47.2 47.6 |
34.0 36.0 38.0 39.5 40.8 42.0 42.7 43.7 44.2 44.8 45.4 45.9 46.2 46.7 47.3 47.7 48.1 |
35.5 37.9 40.3 41.6 42.9 44.0 45.3 46.1 46.8 47.4 48.0 48.6 49.1 49.5 49.9 50.3 50.5
|
36.5 39.0 40.9 42.5 43.8 45.0 46.0 47.0 47.7 48.3 48.8 49.3 49.8 50.3 50.7 51.0 51.3 |
37.7 39.8 41.8 43.3 44.5 45.9 46.7 47.7 48.4 49.0 49.6 50.0 50.7 51.3 51.6 52.0 52.3 |
Жасына байланысты қыз балалар бас айналымының көрсеткіштері (см)
Жасы
|
Центильдер |
|||||
3 |
10 |
25 |
75 |
90 |
97 |
|
0 ай 1 » 2 » 3 » 4 » 5 » 6 » 7 » 8 » 9 » 10 » 11 » 12 » 15 » 18 » 21 » 24 »
|
32.0 33.8 35.6 36.9 38.2 39.2 40.1 41.0 41.6 42.4 42.8 43.2 43.5 44.2 44.9 45.4 46.0
|
33.0 34.8 36.3 37.7 38.9 39.9 40.8 41.7 42.3 42.9 43.5 43.9 44.2 45.1 45.7 46.1 46.6
|
34.0 36.0 37.4 38.5 39.7 40.7 41.5 42.5 43.2 43.7 44.3 44.8 45.0 45.9 46.4 46.9 47.3
|
35.5 38.0 39.8 41.3 42.4 43.5 44.3 45.3 45.9 46.6 47.2 47.8 48.2 48.7 49.0 49.4 49.7
|
36.4 38.8 40.6 42.2 43.3 44.4 45.3 46.2 46.9 47.6 48.3 48.7 49.2 49.6 49.9 50.2 50.5
|
37.0 39.5 41.4 43.0 44.2 45.4 46.3 47.3 48.0 48.5 49.2 49.6 50.1 50.5 50.9 51.2 51.5 |
Жасына байланысты ер балалар кеуде айналымының көрсеткіштері (см)
Жасы |
Центильдер |
|||||
3 |
10 |
25 |
75 |
90 |
97 |
|
0 ай 1 » 2 » 3 » 4 » 5 » 6 » 7 » 8 » 9 » 10 » 11 » 12 » 15 » 18 » 21 » 24 »
|
31.7 33.3 35.0 36.5 38.1 39.3 40.6 41.7 42.7 43.6 44.3 44.8 45.3 46.0 46.5 47.0 47.6
|
32.3 34.1 35.7 37.3 38.8 40.1 41.4 42.5 43.5 44.3 45.0 45.6 46.1 46.8 47.4 47.9 48.4
|
33.5 35.4 37.0 38.4 39.8 41.1 42.4 43.4 44.4 45.2 46.0 46.6 47.0 47.9 48.6 49.1 49.5 |
36.0 38.0 40.0 42.1 43.5 45.0 46.3 47.5 48.5 49.3 50.0 50.8 51.2 51.9 52.4 52.9 53.2
|
36.8 38.9 40.8 43.1 44.5 46.2 47.6 48.9 49.9 50.7 51.5 52.2 52.8 53.7 54.3 54.7 55.1
|
37.3 39.4 41.6 43.8 45.7 47.7 49.0 50.1 51.1 52.0 52.8 53.6 54.3 55.0 55.6 56.0 56.4 |
Жасына байланысты қыз балалар кеуде айналымының көрсеткіштері (см)
Жасы |
Центильдер |
|||||
3 |
10 |
25 |
75 |
90 |
97 |
|
0 ай 1 » 2 » 3 » 4 » 5 » 6 » 7 » 8 » 9 » 10 » 11 » 12 » 15 » 18 » 21 » 24 »
|
30.8 32.9 34.6 36.2 38.1 39.4 40.6 41.8 42.8 43.6 44.4 45.0 45.5 46.4 47.1 47.5 47.4 |
31.8 34.0 35.7 37.3 39.1 40.5 41.6 42.8 43.7 44.5 45.2 45.8 46.3 47.2 47.8 48.2 48.6 |
33.2 35.3 37.2 38.7 40.4 41.7 42.9 44.0 44.9 45.6 46.2 46.8 47.3 48.1 48.7 49.1 49.5 |
35.7 37.4 39.1 40.5 42.1 43.5 44.9 46.0 46.9 47.8 48.1 49.3 49.9 50.8 51.3 51.9 52.5 |
36.4 38.1 40.0 41.2 43.2 44.6 46.1 47.2 48.3 49.3 50.1 50.8 51.4 52.3 52.9 53.5 54.0 |
37.0 39.0 40.9 42.8 44.3 45.8 47.2 48.5 49.8 51.0 52.0 52.7 53.3 53.9 54.5 55.0 56.6
|
Ф и з и к а л ы қ д а м у ү й л е с у і н (гармониясын) б а ғ а л а у а л г о р и т м і: 1. центильді кестелер бойынша физикалық дамуды үштен кем емес көрсеткіштер бойынша бағалау; 2. осы көрсеткіштерді «коридор» нөмірі бойынша жазу; 3. ең жоғары және төмен «коридорлар» көрсеткіштерінің айырмашылығын белгілеу; 4. баланың физикалық даму үйлесуін бағалау.
Б а ғ а л а у ы: «Коридорлар» нөмірлерінің айырмашылығы «1» дейін болса – дамуы үйлесімді; «2» болса – үйлесімсіз, «3» болса – қатаң үйлесімсіз болғаны.