16. Мемлекеттің қаржысы. Мемлекет қаржысының кірістерін атап,сипаттамалар беріңіз.

Мемл/ң қаржысы - мемл/ң экон/қ, әлеум/к , саяси функц/н орындау үшін оны қажетті ақша ресурстарымен қамтамасыз ететін елдің қаржы жүйесінің маңызды сферасы б.т. ж/е олар экономика мен социумдағы сан алуан өзара байланыстарды қамтитын мемл/к сектордың өндірістік ж/е әлеум/к қатынастардағы іс- қимылымен байланысты.

ҚР мемлекеттік қаржысы: 1) Республикалық 2) Жергілікті. Олар бюджет, бюджеттен тыс қорлар, мемлекеттік кредит, кәсіпорындар қардысынан тұрады.

Мемлекеттің кірістері - экономикалық қатынастардың жүйесі,бұл қатынастардың процесінде мемлекеттің жұмыс істеуінің базалық жасау үшін мемлекеттің меншігіне түсетін қаражаттардың жиынтығы құрылады. Мемлекеттік кірістері мен қаржы ресурстары арасында айырмашылықтар бар. Қаржы рес – мемлекет-ң кірістері ұғымына қарағанда кең.Қаржы-қ ресурс-р-ң құрамында кірістерге жатпайтын,бірақ қоғам пайдалануы мүмкін қаражат-р бар.м/лы:айыппұл-р,өсіппұл,ж/е т.б.Мемл-ң кіріс-рі-ң көзі ұлт-қ табыс б.т.,ал қаржы-қ ресурс-р жалпы қоғам-қ өнім-ң барлық сомасын бөлу ж/е қайта бөлу кезінде жұмылдырылады.Ал мем-ң кірістері мемлекет-к бюдже-ң кіріс-ріне қарағанда кеңірек ұғым. Мемл-ң кіріс-і жұмылдыру-ң әдістеріне салықтар,мемле-к қарыз,эмиссия жатады.

Мемлекет кірістері:

Меншік нысандарын ұйымдық-құқықтық рәсімдеуге қарай: a)Мемлекеттік кәсіпорындар табыстарынан; b)жеке кәсіпкерлік сектордың салық түсімдерінен; c)халықтың салық төлемдерінен,d)Кооперативтік және ұжымдық кәсіпорындардың салық түсімдерінен.

Жасау сферасына байланысты 2-ге бөлінеді: материалдық өндіріс сферасында қалыптасатын түсімдер,өндірістік емес сферада қалыптасатың түсімдер.

Қаржылық мазмұны бойынша: a)салықтық b)салықтық емес (М, жекешелендіру).

Жұмылдыру әдісіне байланысты: Орталықтанған –негізінен салық түсімдері, сыртқы экономикалыққызметтен алынатың кірістер, халық төлемдері есебінен құрылады. Орталықтандырылмаған –кәсіпорындардың өздерінің ақшалай табыстары мен қорланымдарынан құрылады. Қоғам-ң таза табысы ақша нысанында қосымша өнім-ң құнын білдіреді.Таза табыс өсуінің басты факторы:еңбек өнімділігін арттыру;өнім өндіруге жұмсалатын материал және ақша ресурстарын үнемдеу;өнім сапасын жақсарту;негізгі және айналым өндірістік капиталдарын пайдаланудың тиімділігін арттыру;табиғи өндіріс жағдайлары.

17. Сақтандырудың сыныптамасы.

1993жылы «Сақтандыру туралы» заңның қабылдануымен біздің мемлекетіміздің сақтандыру заңнамасының негіздері қабылданды. 2000жылы 18желтоқсанда қабылданған,15.07.2010 ж өзгертулермен толықтырылған. Сақтық туралы заңға сәйкес «Сақтық қызметі туралы» сақтандыру- сақтандыру ұйымы өз активтерін есебінен жүзеге асыратын сақтандыру төлемі арқылы сақтандыру шартында белгіленген сақтандыру жағдайы н/се өзгеде оқиғалар туындаған кезде жеке н/се заңды тулғалардың заңды мүліктік мүдделеріне қорғауға б-сты қатынастар кешені. Сақтандырудың мақсаты-қоғамдық ұдайы өндірістің үздіксіздігін қамтамасыз ету үшін азаматтарды,мүліктерді,өндірістік процестерді қоғамдық және ұжымдық қорғау б.т.

Сақтандыру саласы, сыныбы, түрлері бойынша жіктеледі.

1) Жеке с-у: 1) өмірді с-у(өмірді аралас с-у, балаларды с-у) 2) аннуитеттік (қалаларды, жекелеген аудандарды). 3) еңбек қабілеті мен денсаулық (зейнетақыны, табысты, өндірістегі кездейсоқ жағдайларды)

2) Мүліктік с-у: 1) заңды тұлғаларды (ғимараттарды, өнімді, астықты) 2) жеке (мүлікті, автокөлікті)

3) Азаматтық-құқықтық жауапкершілікті с-у: 1) АҚЖ бойынша келісілген азаматтық құқты (көлік құралдарының иелерін, тасымалдаушылардың жолаушы алдындағы). 2) келісілген шартта АҚЖ с-у (орналастыру келісімшарттары бойынша)

4) Кәсіпкерлік тәуекелдерді: 1) Өндірістік процесті (өндірістік тәуекелдерді, жаңа технологияларды енгізу тәуекелдерін, жаңалықтар енгізу тәуекелдерін). 2) Коммерциялық тәуекелдерді (несие беру тәуекелін)

Өмірді сақтаныдру саласы ерікті сақтандыру нысанында мынадай сыныптарды кіріктіреді:өмірді сақ/у;аннутитеттік сақ/у;өмірде белгілі бір оқиғаның басталуынан сақ/у;сақтандырушының инвестициялық табысына сақтанушының қатысуымен өмірді сақ/у. . Өмірді сақтандыру – сақтандырылушы қайтыс болған жағдайда немесе сақтандыру мерзімі аяқталғанға дейін не жасқа байланысты сақтандыру шартымен анықталған жағдайларда сақтандыру төлемдерін жүзеге асыруды көздейтін сақтандыру түрлерінің жиынтығын білдіреді. Аннуитеттік сақтандыру сақтандырылушы белгілі бір жасқа жеткен, еңбек ету қабілетін жоғалтқан, асыраушысы қайтыс болған, жұмыссыз қалған жағдайларда және өзге де жағдайларда шартта белгіленген мерзім ішінде немесе өмір бойы кезең-кезеңімен зейнетақы не рента түрінде сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру нысаналанатын жинақтаушы сақтандыру түрлерінің жиынтығы болып есептеледі. Өмірде белгілі бір оқиғаның басталуынан сақ/у сақтандырылушының өмірінде алдын ала ескерілген оқиға(неке қию н/се бала туу) басталған жағдайларда тіркелген сомада сақтық төлемдерін жүзеге асыру көзделетін жинақтаушы с/у түрлерінің жиынтығы б.тЖалпы сақтандыру саласы ерікті сақтандыру нысанында мынадай сыныптарды кіріктіреді:жазатайым жағдайлардан с/у;көлік құралдарын(автомобиль,темір жол,әуе,су көліктерін) сақ/у;жүктерді сақ/у;мүлікті залалдан сақ/у(көлік құралдары мен жүктерді сақ/ды қоспағанда);көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін с/у;автомобиль,әуе,су көліктері иелерінің жауапкершілігін қоспағанда, азаматтық-құқықтық жауапкершілігін с/у;қарыздарды с/у;басқа қаржы шығындарынан с/у;сот шығыстарынан с/у. Жазатайым жағдайлардан с/у сақтандырылушы жазатайым жағдайдың,кәсіби аурудың салдарынан қайтыс болған,еңбек ету қабілетін(толық не/е ішінара) жоғалтқан не/се оның денсаулығына өзге залал келтірілген жағдайларда оның шығыстарын тіркелген сомада және толық өтемі мөлшерінде сақтық төлемін жүзеге асыру көзделетін жеке басты сақ/у түрлер/ң жиынтығы б.т Көлік құралдарын(автомобиль,темір жол,әуе,су көліктерін) сақ/у көлік құралын иеленуге,пайдалануға,оған билік етуге б-сты тұлғаның мүліктік мүдделеріне,соның ішінед айдап әкетуді н/се ұрлауды қоса алғанда,сондай-ақ оның зақымдануы ішінара не/се толық өтемі мөлшерінде сақтық төлемдерін жүзеге асыру көзделетін сақ/у түр/ң жиынтығы б.т.Жүктерді сақтаныдру багажды,тауарды ж/е өнімнің басқа түрлерін қоса алғанада иеленуге,пайдалануға,оған билік етуге б-сты тұлғаның мүліктік мүдделеріне жүктердің тасымалдану әдісіне қарамастан оның зақымдануы,жойылуы,жоғалып кетуі салдарынан келтірілген залалды ішінара н/е толық өтемі мөлшерінде сақтық төлемін жүзеге асыру көзделетін сақ/у түр/ң жиынтығы б.т.Қарыздарды сақ/у сақтандырушының (қарыз алушының) кредитор алдындағы міндеттемелерін орындамауы салдарынан кредиторға шығын келтірілуі кезінде сақтық төлемін жүзеге асыру көзделетін сақ/у түр/ң жиынтығы б.т.Басқа қаржы шығындарынан с/у қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыру нәтижесінде жұмыстан айырылу,кірісті жоғалту,қолайсыз табиғи құбылыстар,үздіксіз,болжанбаған шығыстар,рыноктық құнын жоғалту ж/е т.б шығындар салдарынан шығын келтіру сақтық төлемін жүзеге асыру көзделетін сақ/у түр/ң жиынтығы б.т.Сот шығыстарын сақ/у-сақтанушының(сақтандырылушының) соттың істі қарауына б-сты олардың көтерген шығыстарды салдарынан шығындануы кезінде сақтық төлемін жүзеге асыру көзделетін сақ/у түр/ң жиынтығы б.т.