31. Радзінная абраднасць беларусаў

Такія абрады адносяцца да 12 ст., калі гонар народжанага дзіцяці рабілася трапеза і ставілі яе ў гонар роду і рожаніц. Барыс Аляксандравіч Рыбакоў адзначае што род з’яўляўся старажытным паслом жыцця ўрадлівасці і быў звязаны з зямнымі стыіямі.

У дахрысціянскі перыяд імя, якое давалі дзяцяці, павінна было не толькі было вылучыць асобу, але яно несла і ахоўную функцыю. Імёны: Заяц, Воўк, Касы, Дуб, Кульгавы, Бяляй, Дабрыня і г.д. Гэты былі мёны простага люду. Князі і знатныя людзі мелі свае імёны. Пасля прыняцця хрысцінства на землях старажытных зяммель, царква забараніла выкарстоўваць імёны язычніцтва, а імёны сталі даваць як святым.

Да 14 ст. выкарыстоўвалася 2 імя. З канца 14 ст. калі на т.ВКЛ пачаўся каталіцызм, з’явіліся і рымскія імёны. Кніга імён - “Святцы” з’явіліся ў 15 ст.

Згодна статстычным дадзеным, у 15-16 стст. каляндарным імён хрысціян ыло 89%, а язычнікі – 11%.

Радзільныя абрады.

На этапе, яі папярэднічаў родам звярталася ўвага паводзінам цяжарнай. Чым большы тэрмін у жанчыны – тым большы забарон. Цяжарная не магла быць хроснай маці, е мела права прысутнічаць на вяселлі, калі дзяўчыне апраналі намітку.

Цяжарная е мела права прысутнічацьь на хрэсцінах, пахаванні. Забароа распаўсджвалаа і на гатоўлю – рыбу. Яна не магла працаваць у пятніцу, пераходзіць праз карамысла, частку плуга і г.д.

Нельга было глядзецца ў люстэрка. Незадоўга да родаў жанчына расплятала леву касу і здымалага галаўны ўбор. Цяжрная была павінна больш маўчаць.

Напярэдадні родаў, жанчына хадзіла і з усімі развітвалася, бо лічылі, што яна знаходзіцца на мяжы света жывых і мёртвых. Ізалцыя рожаніцы адбывецца напярэдадні родаў. Ражала не ў хаце, а ў лазне, гумне, свіране, бацькоўскй хаце.

Падрыхтоўка да родаў – зняццё ўпрыгожванняў. Рожаніца разувалася і здымала пояс. Пры цяжкіх родах, жанчына прыхдзіла некаторыя абрады: бабка-павітуха праходзіла праз парог з сенцаў ў хату.

Калі роды былі цяжкімім – маладая ішла ў цакрву і пераходзі парог. Неабходнай умовах было маўчанне.

Вельмі часта калі жанчына нараджала дзіцё, яе муж імітаваў роды – клаўся на кажух і пачынаў равець.

Пупавіну хлопчыка абрубалі тапаром і інш., а дзяўчынкі – сярпом і іншымі жаночымі прыладамі працы.

Пупавіна захоўвалася да трох і да сямі гадоў. У 3 гады маці альбо хросная давала дзіцёну развязаць пупавіну (развязванне розума). У сем гадоў – каб дзіця пайшло ў школу і добра вучылася.

Плацэнту дзяўчыны ахопвалі пад покуццю, а хлопца – пад чырвоным кутом. Рэгламентавліся паводзіны рожаніцы. Яна была павінна выйсці з чужога свету і ўвайсці ў свій. Першы прыход ў хату – яе цягнулі цераз парог ў хату (пераход у новю хату).

40 дзён жанчына і новароджаны лічыліся нчыстымі і знаходзіліся паміж сваімі і чужым светам. Існавала шмат забарон – нічога не выдавалі з хаты.

Павітуха ніколі не прымала дзіця голымі рукамі, а толькі ў кашулю ці тканіну. 40 дзён нячыстымі лічыліся дзіцё, рожаніца і бабка-павітуха.

Народжанага купалі ў духмяных травах. У ваду клалі розныя рэчы, каб дзіця было разумным (кнігу) альбо інш. Ваду вылівалі ў ціхім месцы.

Пэўныя абрадавыя дзянні ылі і пры першым укладанні ў калыску. Каб адагнаць злыя сілы, клалі вугольчык, альбо ката.

Шырокае бытавнне мела верванне, што нельга калыхаць пустую калыску. Калі дзіця нарадзілася – то павітуха рыхтавала ежу рожаніцы, калі ў яе не бло дзяцей.

У мінулым на Белрусі былі распаўсюжданы прыёму варажбы аб будучыні. Дзіцячую сарочку захоўвалі вельмі ахайна.

Пасля родаў прыходзілі ў адветкі (праверкі). Прыходзілі толькі жанчыны. Згодна з традыцыяй наведваць парадзіху не хадзілі з путымі рукамі і незмужнія дзяўчыны.

Па традыцыі, наведвальнікі не маглі доўга затрымлівацца.

Было вельмі пачэсна быць хрэсным. Вельмі добра было калі кумоў запрашалі да незаконнанароджанага дзіця.Хроныя прысутнічалі на ўсіх святах. Асуджалася, калі кумы ругаліся. Кумы павінны былі дапамагаць адзін аднаму.