48. Қорғаныс ғимараттарына адамдарды орналастыру тәртібі

Қорғаныс ғимараттарына адамдарды қабылдап, орналастыруды және ол жердегі тәртіпті қамтамасыз етуді, панаханаға қызмет көрсететін топтың, жеке құрамының жұмысын ұйымдастыруды осы қорғаныс ғимараттарының коменденты-командир жүргізеді.

Қорғаныс ғимараттарына келген адамдардың жеке қорғаныс құралджары (газ қағаз, респиратор, мақта-мата таңғышы), екі тәулікке жететін азық-түлік қоры, ауыз су қоры, тазалық бұйымдары, ең қажетті заттары мен құжаттары болуы тиіс. Панахананы толтыру ұйымдасқан түрде жедел жүргізіледі.

Панаханаға бірінші кезекте балалар мен қарттар жіберіледі. Олар, мүмкіншілігінше, жеке бөлмелерге немесе арнайы бөлінген жерге орналасады.

Паналаушылар комендант пен қызмет көрсету тобының жеке құрамының үкімін мүлтіксіз орындауға, ғимраттағы тәртіпті сақтауға тиіс.

Қорғаныс ғимаратында әрбір адамның жатып ұйықтап демалуы кезекпен ұйымдастырылады.

Қажетсіз ғимарат ішінде жүруге, шулауға, темекі тартуға, рұқсатсыз керосин шамын, май шамды, электр жарығын, инженерлік агрегаттар мен тораптарды қосу мен ажыратуға, панахана аспаптарын, мүлігі мен жабдықтарын рұқсатсыз алуға, белгіленген жерге тамақ қалдықтарын тастауға, коменданттың рұқсатынсыз азық-түлік пен ауыз суына тиым салынады. Бірінші кезекте балалар мен қарт адамдар демалады. Онда сұқбаттар, дауыстап оқу, радио хабарларын тыңдау ұйымдастырылады.

Тамақ пен су ішу кезінде ғимарат желдеткіші тоқтауға тиіс. Тамақ ішер алдында қолды ылғал шүберекпен сүрткен жөн. Фильтрлі желдеткіш жүйесін ажырату және қайта қосу қажеттілік бойынша жүргізіледі. Қарсылас жақ химиялық қаруды қолданған жағдайда паналаушылар противогаз бен теріні қорғау құралдарын киеді.

Қорғаныс ғимаратынан шығу, сырттағы жағдаймен түсетін әмірлер және дабылджар туралы паналаушыларға комендант хабарлағаннан кейін, оның бұйрығы бойынша жүргізіледі. Кіретін және апаттық шығар жер үйінді астынд қалған жағдайда комендант АҚ құрамаларының көмегін күтпей, паналаушыларды жұмысқа тарта отырып, оны тазалауды ұйымдастырады. Бірінші кезекте шығар есікті ашуға шара қолданылады, сол үшін оны тиегінен босатады. Жайпақ есікке бұрғымен, кескішпен және арамен саңылау жасайды, бұдан кейін іштегі үйінді қиқымдарын жинап кіреберісті үйіндіден тазартуды одан әрі жалғастырады. Апаттық шығар есік ашылған соң, адамдарды қорғаныс ғимаратынан шығару ұйымдасқан тәртіппен жүргізілуі керек: әуелі сыртқа бірнеше адам шығып, өз бетімен көтеріле алмайтындарға көмектеседі.

49. Жер сілкіністерінің күшін өлшеу шкалалары

Жер сілкінісінің қарқындылық шкаласын балл бойынша анықтау үшін жер сілкінісі кезіндегі құрышыстардың, жолдардың, құбырлардың және топырақтың жәй-күйі, адамдар мен аңдардың сезуі қолданылады.

Қарқындылық (балл түрінде)

1балл. Сезілмейтін жер сілкінісі:

2балл. Әлсін сезілетін жер сілкінісі:

3балл. Әлсіз жер сілкінісі:

4балл. Сезілетін жер сілкінісі:

5балл. Сергу:

6балл. Қорқыныш:

7 балл. Ғимараттын зақымдануы:

8 балл. Ғимараттардың қатты зақымдануы.

9 балл. Ғимараттың жаппай зақымдануы:

10 балл. Ғимараттың бүтіндей қирауы:

11 балл. Апат:

12 балл. Жер бедерінің өзгеруі: