12. Linux дистрибутивтері. Ең танымал дистрибутивтер.

Дистрибутив дегеніміз програм-малық қамтамасыз етудің жиынтығы.Оның құрамында ядро жүйесі және утилиттердің жиынтығы бар.Қазіргі таңда Linux-тің оншақты дистрибутиві бар.Кейбір дистрибутивтер фирмалардан коммерциялық тұрғыда шығарылса,ал басқалары GPL лицензиясының шартымен таралады.Қолданушы өзіне ұнаған дистрибутивті таңдай алады. Дистрибутив Linux-ті толық жүйе етеді.Әрине теориялық тұрғыда дистрибутивсіз де жұмыс жасауға болады.Ол үшін бар болғаны ядро,жүйелік утилиттер,қолданбалы программа,компиляторлар-осы аталған барлық жүйенің құрауы штарын аударып(скачать) алу қажет.Linux-те келесі дистрибутивтер танымал әрі кең таралған. DEBIAN GNU /LINUX.Бұл Linux-тің дистибутиві Unix-тің ең жақсы әдет-ғұрпын сақтаған.Мыңдаған өңдеушілердің көп жылғы жұмысының арқасында DEBIAN өте қарапайым,түсінікті,администрациялаумен құруда жеңіл дистрибутив болып қалыптасты.Бұл дистрибутив толығымен коммерциялық емес жоба(проект). DEBIAN-шын мәнінде еркін программалардың энциклопедиясы онда сіз ақпараттық технология облысындағы кең көлемде мәліметтер таба аласыз. Ерекшеліктері:

• 100% еркін

• Жақсы тесттелген(протестирован)

• Apt-get утилитінің көмегімен программалық қамтуды зиянсыз орнату.

Келесі дистрибутивіміз RED HAD LINUX . Көп адамдар үшін бұл дистрибутив LINUX-тің өзі сияқты.Себебі бұны шығарушы әлемге ең танымал LINUX компаниясы.1994 жылы құрылған бұл дистрибутив жақын күндері танымал бола бастады. RED HAD LINUX көп кәсіби номер бірінші таңдау. SLACKWARE LINUX –ескі дистибутивтердің бірі.Артықшылығы:

• Бастаушы скрипттілері BSD-стилінде жазылған

• Пакеттерінің форматы –tgz 

• Пакеттерінің автоматты түрде жаңаратын жүйесі бар.

MANDRIVA LINUX. Бұл француздық дистрибутив.Оның негізін салған Гаель Дювал(Gael Duval).Баяғы аты Mandrakelinux.Windows жүйесіне үйреніп қалған қолданушылар арасында үлкен беделге ие.Аталған жоба RED HAD дистрибутивінен тамыр жайған.Бірақ қазіргі таңда ешқандай ортақ байланысы жоқ.

Linux файлдық жүйесі.

24. Linux-тің негізгі түсініктері: түбір каталогі, құрастыру нүктесі, жергілікті каталог.

Linux файлдық жүйесі Windows операциялық жүйесі тобынмен салыстырғанда томдар (дискілер, құрылғылар) бойынша бөлінбеген, бірақ негізінде түбірлі каталогы бар жалғыз ескі түрлі құрылым. Түбір каталогы - бұл файлдық жүйенің деңгейі, одан жоғары каталог ағаш бойынша көтерілуі мүмкін емес. Linux-та түбірлі каталог / (соның ішінде/ - слэш, ) деп белгіленеді. Жүйе көптеген түбірлі каталогты орнатуға мүмкіндік береді. Мысалы кейбір ftp қолданушысы үшін /home түбірлі каталогы болады және ftp клиентіне жүгінген кезде каталог орнына түбірлі қолданушы болғанда, /home алынып отырады. Сонда әр түрлі физикалық құрылғылар жалғыз файлдық жүйенің өңделуінде қандай орын алады деп ойлаймыз.Unix операциялық жүйесі құрылып жатқан кезде ақпаратты сақтаушы құралдар өлшемі жазба үстеліндей болған және магнитті барабандар деп аталған. Сол кезде оны сағатына бірнеше рет қосу мен сөндіру мүмкіндігі қажет болған жоқ. Сондықтан тез алмастыру механизмі жасалған да жоқ. Кез-келген құрылғыны файлдық жүйеге қосу үшін атап айтсақ, монтерлеу нүктесі – орнатылған деңгейлері тасымалдаушы құралдағы файлдық жүйе болатын каталог қолданылады. Мысалы, дискетті монтерлеу кезінде әдетте /media/floppy каталогы қолданылады. Яғни шындығында /media/floppy ішінде орналасқан барлық каталогтар мен файлдар компьютер дискетінде орналасқан. Құрылғыларды қосу және монтерлеу үшін арнайы команда қоданылады. Осылай желілік файлдық жүйелер де қосылады, яғни желі серверінің бір жерінде орналасады, бірақ онымен жұмыс жасаған кезде қолданушы айырмашалақтарды байқамайды әрі желілік файлдар мен каталогтарды локалдық компьютерде орналасқандай көреді. Linux файлдық жүйесінде тағы бір ерекшелік бар. Ондағы әр қолданушыға үй каталогы – қолданушының өзінің жеке деректерін сақтайтын арнайы каталогты белгілейді. Қолданушы жүйеге кірген кезде ол өзінің үй каталогында болады. Әдетте қолданушыға үй каталогына рұқсат администратор мен қожайыннан басқа адамға рұқсат болмайтындай қылып жасалған.