102.Прокурордың органдар мен лауазымды адамдардың актілері мен іс әрекеттерін заңсыз деп тану туралы сотқа жүгінуі. (аіжк 29-тарауы)

Прокурор Республика аумағында заңдардың, ҚР-сы Президентінің жарлықтарының және өзге де нормативтік құқықтық актілердің дәл және бірыңғай қолданылуына жоғары қадағалауды жүзеге асырады (ҚР Конституциясы 83-бабы 1-бөлігі, ҚР Прокуратурасы туралы заңның 1-бабы 1-бөлігі).

Прокурор Республиканың Конституциясы мен заңдарына қайшы келетін заңдар мен өзге де құқықтық актілерге наразылық жасайды (ҚР Прокуратурасы туралы заңның 1-бабы 2-бөлігі).

Республиканың Конституциясы мен заңдарына қайшы келетін нормативтік актілер прокурормен анықталғанда, ол заңсыз акт шығарған органға немесе лауазымды адамға сәйкесті ұсыныс жасаумен оларға наразылық жасауға міндетті (ҚР Прокуратурасы туралы заңның 19-бабы).

Прокурор наразылық бойынша:

• заңсыз актінің күшін жоюды;

• немесе оны Республика Конституциясы мен заңдарына сәйкес келтіруді;

• лауазымды тұлғадан заңсыз іс-әрекетті қысқартуды және (егер қажет болса) бұзылған құқықты қалпына келтіруді талап етеді.

Прокурордың наразылығы сәйкесті органмен немесе лауазымды тұлғамен он күн ішінде қаралады, ол туралы прокурорға хабарлай отырып (ҚР Прокуратурасы туралы заңның 19-бабы 3-бөлігі).

Наразылықты қабылдамаған жағдайда прокурор наразылық келтірілген актіні немесе іс-әрекетті заңсыз деп тану туралы арызбен сотта:

• наразылықты қарау нәтижелері туралы хабарлама алынған кезден бастап он күш мерзімде;

• немесе оны қараудың заңда белгіленген мерзімі өткеннен кейін жүгінеді.

Прокурордың сотқа жүгінуі наразылық келтірілген актінің күшін сот қарағанға дейін тоқтата тұрады (ҚР АІЖК 286-бап 2-бөлігі).

Прокурордың арызы сотпен он күн мерзімде оның қатысуымен және наразылықты қабылдамау туралы шешім шығарған органның, лауазымды адамның немесе оның өкілінің қатысуымен қаралады.

Сотта істі қарау кезінде прокурордың қатысуы міндетті. Сот отырысына наразылықты қабылдамау туралы шешім шығарған орган басшысының, лауазымды адамның немесе оның өкілінің келмеуі прокурордың арызын қарауға кедергі бола алмайды, алайда сот бұл адамның келуі міндетті деп тануы мүмкін (ҚР АІЖК 287-бап 3-бөлігі).

Сот істі қарап болған соң келесі шешімдердің біреуін қабылдайды:

• егер прокурор арызының негізді екендігін анықтаса, өтінішті қанағаттандыру және нормативтік құқықтық актіні, жеке қолданылатын құқықтық актіні немесе іс-әрекетті заңсыз деп тану туралы шешім;

• егер наразылық келтірілген актіні немесе іс-әрекетті заңға және органның немесе лауазымды тұлғаның өкілеттігіне сәйкес деп таныса, ол арызды қанағаттандырудан бас тарту туралы шешім шығарады.

      286-бап. Наразылықтың қабылданбауына байланысты                прокурордың жүгінуі

      1. Заңға сәйкес келмейтiн нормативтiк құқықтық актiге және (немесе) жеке қолданылатын құқықтық актiге, сондай-ақ мемлекеттiк органның немесе лауазымды адамның iс-әрекетiне прокурордың наразылығын заңсыз акт шығарған немесе заңсыз iс-әрекет жасаған орган немесе лауазымды адам не жоғары тұрған орган немесе лауазымды адам қабылдамаған жағдайда, прокурор наразылық келтiрiлген актiнi немесе iс-әрекеттi заңсыз деп тану туралы арызбен сотқа жүгiнедi. Сотқа арыз наразылықты қарау нәтижелері туралы хабарлама алынған кезден бастап он күн мерзімде немесе оны қараудың заңда белгіленген мерзімі өткеннен кейін беріледі.       2. Прокурордың сотқа жүгінуі наразылық келтірілген актінің күшін сот қарағанға дейін тоқтата тұрады.       287-бап. Прокурордың арызын сотта қарау

      1. Сот прокурордың арызын он күн мерзімде қарайды.       2. Прокурордың арызы оның қатысуымен және наразылықты қабылдамау туралы шешім шығарған органның, лауазымды адамның немесе оның өкілінің қатысуымен қаралады.       3. Сот отырысына наразылықты қабылдамау туралы шешім шығарған орган басшысының, лауазымды адамның немесе оның өкілінің келмеуі прокурордың арызын қарауға кедергі бола алмайды, алайда сот бұл адамның келуі міндетті деп тануы мүмкін.

      288-бап. Прокурордың арызы бойынша соттың шешімі

      1. Сот прокурор арызының негізді екендігін анықтай отырып, өтінішті қанағаттандыру және нормативтік құқықтық актіні, жеке қолданылатын құқықтық актiнi немесе iс-әрекеттi заңсыз деп тану туралы шешім шығарады.       2. Егер сот наразылық келтiрiлген актiнi немесе iс-әрекеттi заңға және органның немесе лауазымды тұлғаның өкiлеттiгiне сәйкес деп таныса, ол арызды қанағаттандырудан бас тарту туралы шешiм шығарады.