4.Азия-Тынық мұхит аймағының кең түрдегі ұғымы мен оның әлемдік экономикадағы орнына сипаттама беріңіз

Азия-Тынық мұхит аймағы елдерінің әлеуметтік-экономикалық даму одағы — 1989 жылы Австралияның бастамасымен құрылған халықаралық ұйым. Мақсаты: Азия-Тынық мұхит аймағы (АТА) халықтарының мүддесіне сәйкес экономикалық дамуды қамтамасыз ету; дүние жүзілік экономиканың дамуға жәрдемдесу; аймақтық өзара экономикалық тәуелділік жағдайында көпжақты еркін сауда жүйесін қамтамасыз ету; Азия-Тынық мұхит аймағындағы ашық сауда мен инвестициялық саясаттағы кедергілерді жою; аймақтық ынтымақтастықта еркін сауда принциптерін жүзеге асыру. Негізгі принциптері: өзара құрмет, жауапкершілік және серіктестік; дамушы мемлекеттердің мүддесіне сәйкес өзара тиімділік; ашық диалог арқылы консенсусқа жету. Одаққа мүше мемлекеттер (1998 жылы): Австралия, Бруней, Қытай, Канада, Кирибота, Малайзия, Маршал аралдары, Мексика, Жаңа Зеландия, Папуа-Жаңа Гвинея, Корея Республикасы, Сингапур, Америка Құрама Штаты, Тайланд, Тайвань, Филиппин, Чили. Одақ елдерінің жалпы ұлттық табысы дүние жүзізілік өндірістің 56 пайызын, дүние жүзілік сауданың 46 пайызын құрайды. Аймақтық экономикаға және саяси дамудағы тұрақтылыққа, әсіресе аймақтық сауда-саттық, энергетика, қоршаған орта, балық аулау, туризм, байланыс салаларына көп көңіл бөлінеді. Мемлекет басшыларының 1994 жылғы Богаре (Индонезия) бас қосуында 2020 жылға дейінгі дамуға арналған ұзақ мерзімді бағдарлама қабылданды. "Дағдарыстан көп зардап шеккен тұрғындар тобына арналған әлеуметтік бағдарламаларға инвестиция салу, кедейліктің тамырына балта шабу, барынша тұрақты экономиканы құруға ықпал ету арқылы экономикалық жанданудың жемістерін сақтап қалу мақсатында үкіметтер бұл мүмкіндікті пайдалануы қажет", - деп мәлімдеді БҰҰ Бас Хатшысы орынбасары, Азия және Тынық мұхит экономикалық және әлеуметтік комиссиясы Атқарушы хатшысы Ноэлин Хейзер. "Азия-Тынық мұхит аймағындағы экономикалық және әлеуметтік жағдайға шолу: 2010 жыл" бұл - АТМЭӘК жыл сайынғы жариялымы, әлемдегі тұрғындардың 62%-ы үлесіне келетін Азия-Тынық мұхит аймағы мемлекеттерінің үкіметтеріне арналған тұрақты ашық дамуды алға тартудың ерекше "жол картасы". "Шолуда" дағдарыстың нағыз қызған кезеңінде Азия-Тынық мұхит аймағы әлемдегі экономикалық өсімнің ең жоғарғы қарқынымен ерекшеленгені атап өтілген. Бұл өсім аймақтағы экономикасы барынша дамыған мемлекеттерде қабылданған бюджеттік-салықтық шаралар арқылы сақталған болатын. "Шолудың" қорытындысына сәйкес 2010 жылға арналған перспектива едәуір жақсарып, аймақтағы дамушы мемлекеттердің экономикалық өсімі Қытай (9,5%) мен Үндістанның (8,3%) көшбасшылығымен 7% деңгейінде болжанып отыр. "Бүгінгі күні аймақта 1 миллиардқа жуық адам кедейлік жағдайында өмір сүруде. Бүгін біз қаншалықты көп адамды кедейліктен шығаратын болсақ, болашақта тұтынушы тобы мен нарық соншалықты арта түспек"Тұрғындардың басым кедей тобы ауыл аймақтарда өмір сүретіндіктен, ауылшаруашылық еңбегі арқылы өмір сүретіндіктен, сонымен қатар, ауылшаруашылық өндірісінің дамуына барынша мүдделі болғандықтан, "Шолу" ауылшаруашылығын экологиялық деңгейде тұрақтандыруға қабілетті жаңа ғылыми "Жасыл төңкеріске" шақыра отырып, дәнді дақылдар өндірісін мемлекеттік қолдауды және жалпы ауыл аймақтарын дамытуды жалғастыру ұсынып отыр. Аймақтағы мемлекеттер ауылшаруашылық секторының барынша әлеуметтік ашықтығы арқасында экономикалық даму барысында ауылшаруашылықтың үлестік салмағын арттыруы қажет. Бұл міндет фермерлердің, бірінші кезекте, әйелдердің ауылшаруашылық пайдалы жер мен қорларға қатысты құқықтарын қалыпқа келтіру және халықтың кедей тобының экономикалық құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейтуге ықпал ету жолымен жүзеге асырылмақ. "Шолу" Азия-Тынық мұхит аймағындағы елдерге ұлттық экономика мен тұтынушы тобы мүддесіне жауап беретін біріккен және тұрақты аймақтық нарықты құру бойынша күш-жігерді белсендендіруді ұсынады. Осы уақытқа дейін аймақтағы мемлекеттер Еуропа мен Солтүстік Америка елдерімен және өздерінің арасында дамыған тұрақты сауда байланыстарға ие болатын. "Шолуда" көрсетілген басымдықтар: аймақтық экономикалық ықпалдасуды тереңдету және бірыңғай көліктік және сауда саясатын дамыту, аймақтық қаржы сәулетін дамыту. Аталғанның барлығы аймақтағы дамудың ашық, біріккен және тұрақты үлгісінің іргетасын қалауға қабілетті.