Relatywizm

• Relatywizm to stanowisko filozoficzne, które odrzuca tezę o istnieniu obiektywnych, ostatecznych i niepodważalnych twierdzeń o świecie, które mają charakter powszechnie obowiązujący.

• Karl Popper: „Przez relatywizm – lub jeśli wolicie: sceptycyzm - rozumiem pogląd, zgodnie z którym wybór pomiędzy dwiema konkurencyjni teoriami jest zawsze arbitralny, ponieważ:

• 1) albo nie istnieje nic takiego, jak prawda obiektywna,

• 2) albo, jeżeli istnieje, to nie ma nic takiego, jak teoria prawdziwa, a w każdym razie (chociaż nieprawdziwa) bliższa prawdy od innej,

• 3) albo wreszcie, jeżeli mamy dwie lub więcej teorii, nie mamy środków ani sposobu, aby przekonać się, że jedna z nich jest lepsza od drugiej”

Relatywizm etyczny

• Relatywizm etyczny przeciwstawia się uniwersalizmowi etycznemu, twierdząc, że wszelkie wartości etyczne, dyrektywy i oceny moralne mają charakter względny, zmieniają się w różnych epokach historycznych i różnych społeczeństwach, nie mają i nie mogą więc mieć obiektywnego i ostatecznego uzasadnienia mogą więc się zmieniać wskutek przemian w kulturze i środowisku zamieszkiwanym przez ludzi wyznających daną moralności.

Kryterium moralności czynu – świadomość I wolność

• czyn moralny musi być aktem rozumnym tzn. pochodzić sprawczo od woli człowieka wprawionego do działania przez rozumowe poznanie dobra (celu) jako zamierzonego przez nią skutku

• czyny nierozumne – te, w których nie ma udziału rozumu (a jeśli nie ma rozumu nie ma też woli) - czyny takie nie podlegają ocenie etycznej

• czyn wolny to taki w którym wola nie krępowana przez okoliczność zewnętrzne, ani przez jakiś przymus wewnętrznego dokonuje wyboru określonego dobra z pomiędzy kilku poznanych możliwości działania.

struktura aktu moralnego

• 1. etap premoralnego zainteresowania się przedmiotem

• 2. zamierzenie (intencja)

• 3. decyzja o wykonaniu konkretnego czyn

• 4. wykonanie

• 5. skutek

Sumienie

• Św. Tomasz; sumienie w sensie właściwym to akt, w którym stosujemy naszą wiedzę do tego co czynimy”

• Sumienie, to sąd moralny o dobry lub złu zamierzonego konkretnego czynu, sąd wydany w świetle wcześniej uznanych norm ogólnych

• dokonanie tego czynu staje się dla człowieka źródłem wewnętrznej aprobaty bądź poczucia winy, własnego bycia dobrym lub złym

Prawo naturalne

• Nasze działanie powinno spełniać jednocześnie dwa warunki:

• - zgodne z prawym sumieniem

• - sprawne, tzn. szybkie, efektywne i wymagało tylko tyle wysiłku ile jest to konieczne.

• W życiu codziennym nie jest więc konieczne ciągłe od nowa przeżywanie i analizowanie dobra i naszego stosunku wobec niego. Istotne jest tylko rozpoznanie go w taki sposób, aby nie opóźniać naszego działania, a przeciwnie - by rozpoznanie stanowiło bodziec stymulujący je od wewnątrz.

Cnoty (sprawności moralne)

• Cnota etyczna jest trwałą dyspozycją do pewnego rodzaju postanowień, polegającą na zachowaniu właściwej ze względu na nas średniej miary , którą określa rozum (Arystoteles)

• cnota jest dyspozycją (względnie trwałą skłonnością) do podejmowania decyzji kierując się wskazaniami rozumu, biorącego pod uwagą okoliczności zewnętrzne

Złoty środek

• Cnota jest złotym środkiem między niedomiarem a nadmiarem, które to skrajności są wadami

• nie jest to średnia arytmetyczna, ani aprobata mierności , jeśli chodzi o doskonałość cnota jest skrajnością

Cnoty kardynalne

• usprawnieniem rozumu w postępowaniu zajmuje się roztropność;

• usprawnieniem woli - sprawiedliwość;

• męstwo doskonali uczucia popędliwo-bojowe;

• a uczucia pożądliwe; umiarkowanie.

Lista cnót wg. Arystotelesa

• NADMIAR ŚRODEK NIEDOMIAR

• zuchwałość męstwo tchórzostwo

• rozwiązłość umiarkowanie niewrażliwość

• rozrzutność hojność chciwość

• marnotrawstwo wielki gest sknerstwo

• pycha wielkoduszność małoduszność

• wygórowana ambicja [zdrowa ambicja] inercja

• porywczość łagodność niezdolność do gniewu

• chełpliwość szczerość fałszywa skromność (pokora)

• kpiarstwo poczucie humoru prostactwo

• uniżoność uprzejmość szorstkość

• nieśmiałość skromność bezwstyd

• zawiść słuszne oburzenie niechęć

Cnoty powstają drogą ćwiczeń

• Każdy nasz czyn (jako działanie świadome i wolne) zostawia w nas jakiś ślad, w jakiś sposób usprawnia nas pod względem moralnym (dodatnio lub ujemnie).

• Ułatwia podejmowanie podobnych działań (a nawet nakłania do tego) zarówno jeżeli chodzi o decyzje jak i wykonanie.

Dzięki stajemy się dobrym lub złym człowiekiem

• Cnota jest jakby skondensowanym albo skapitualizowanym doświadczeniem, które daje możność bez wahań i długich poszukiwań, szybko dojść do postanowienia, które w danym położeniu najlepiej odpowiada i celowi i warunkom w jakich ma być osiągnięte

Sprawność moralna nie jest działaniem nawykowym

Cnoty przejawiają się tylko w czynach zależnych od woli sprawcy

• Nawyk jest czynnością automatyczną, dokonywaną bez udziału lub z bardzo ograniczonym udziałem świadomości, jest wynikiem mechanicznego, wielokrotnego powtarzania tej samej czynności.

• Czynność taka sama w sobie jest moralnie obojętna