Uwaga !

Podczas egzaminu obowiązuje całość zagadnień przedstawionych podczas wykładów !

Niniejsze materiały mają charakter tylko i wyłącznie pomocniczy; nie wyczerpują treści przedstawianych na wykładzie i nawet bardzo dobre ich przyswojenie nie daje gwarancji zdania egzaminu.

Filozofia

• Po co nam filozofia?

• Jakie ‘to” ma zastosowanie praktyczne?

• Czy będziemy od tego:

• bardziej bogaci,

- bardziej mądrzy,

• bardziej szczęśliwi,

• bardziej opaleni?

• wiedza jest poszukiwaniem

a nie towarem

• Filozofia jest krytyczną wiedzą rozumową o warunkach istocie i możliwości rzeczywistości jako całości

Dyscypliny filozoficzne

metafizyka i ontologia

• bada byt (każde to, co istniejące) jako byt (jako coś istniejącego) celem ustalenia ostatecznych racji (przyczyn) warunków jego bycia

• co jest byt co to znaczy, że coś istnieje, co to jest istota

• co istnieje pierwotnie (materializm – spirytualizm),

• zagadnienie transcendentaliów,

• uniwersaliów (jak mogą istnieć gatunki, co opisuje język),

• zagadnienie substancji (istnienia jednostkowego)

• struktura świata, determinizm i indeterminizm

Teoria poznania ( epistemologia gnozeologia)

• zagadnienie definicji prawdy

• możliwości poznania (absolutyzm, relatywizm, sceptycyzm, agnostycyzm)

• źródła poznania struktura i rodzaje czynności poznawczych – spór miedzy aprioryzmem a aposterioryzmem (rola zmysłów w poznaniu, rozumowania zawodne i niezawodne),

• granice poznania – co możemy poznać (realizm idealizm),

• metody poznania

• rola języka w poznaniu

• etyka (filozofia moralności)

teoria wartości moralnych i postępowania moralnego

• teoria wartości moralnych (dobro powinność, godziwość, użyteczność)

• teoria postępowania moralnego – kiedy i za co odpowiadamy

• rola sumienia

• teoria sprawności moralnych

• teoria percepcji i oceny moralności

• etyki szczegółowe - np. lekarska, wojskowa, bioetyka etyka środowiskowa

estetyka

nauka o pięknie i o tym co piękne, oraz ujmowaniu i ocenie czegoś w aspekcie piękna, o kontakcie z pięknem

• teoria wartości estetycznych – na czym polega bycie pięknym – istota piękna, o jego rozmaitych odmianach i postaciach, sposobie istnienia, stosunku do innych typów wartości

• Na ogół wyróżnia się wiele różnych wartości estetycznych np. wdzięk, wzniosłość, ładność, śliczność

• dyskutuje się czy są nimi np. tragizm, komizm czy wartości estetyczne różnią się od wartości artystycznych.

Estetyka cd.

• teoria dzieła sztuki – teoria przedmiotów, które zostały wytworzone po to, aby konkretyzować piękno, lub ucieleśniać inne wartości artystyczne, (co jest dziełem sztuki, typologia dzieł sztuki, jak w nich objawia się piękno etc.)

• teoria piękna poza artystycznego czy piękno może być tylko wytworem artysty czy też może być naturalne, piękno krajobrazu, przyrody etc.

• teoria przeżycia artystycznego i oceny artystycznej – jak możemy dotrzeć do piękna, jak je poznać i ocenić

• teoria twórczości artystycznej i zajmuje się strukturą i typami procesu twórczego

• Antropologia filozoficzna ( filozofia człowieka

kim czym jest człowiek, czy jego życie ma sens

• struktura bytu ludzkiego np. czy jest bytem jednorodnym tylko materialnych (lub duchowym) czy złożonym np. z duszy i ciała,

• czy istnieje coś nieśmiertelnego człowieku,

• czy istnieje wolności ludzka

• czym polega świadomość człowieka,

• spór o pozycje bytową człowieka wśród innych bytów

• filozofia przyrody (kosmologia)

• na czym polega rzeczywistość materialna,

• co to jest materia i czy na niej wyczerpuje się rzeczywistość wszechświata,

• co to jest czas, przestrzeń, energia,

• jakie prawa rządzą wszechświatem (np. przyczynowość i celowość),

co to jest przyczyna i skutek,

Filozofia przyrody cd.

• czy wszechświat ma charakter uporządkowany czy chaotyczny, jaki był jego początek,

• jakie są filozoficzne konsekwencje zasady nieoznaczoności Heisenberga, teorii względności Einsteina, etc.

• co to jest życie co to jest organizm żywy gdzie jest początek i jak wyznaczyć koniec życia jak jest jego geneza i jakie prawidłowości nim rządzą

• ogólna teoria obserwacji naukowych

Pozostałe dyscypliny filozoficzne

• filozofia kultury,

• filozofia polityki, filozofia społeczna

• filozofia Boga i religii

• filozofia czegokolwiek

• Historia filozofii

• logika

• zajmuje się formalnymi związkami między myślami (ich językowymi sformułowaniami ) czyli takimi, które zależą wyłącznie od struktury (budowy tych myśli i ich wartości logicznej: prawdy i fałszu, w logikach nieklasycznych czasem jeszcze innych wartości)

• Logika formalna to zbudowane metodą dedukcyją- systemy, zawierające prawa lub reguły tych związków.

• logika ma cel praktyczny usprawnić człowieka do konsekwentnego, precyzyjnego i krytycznego myślenia

• poprawnego wnioskowania niezawodnego tzn. takiego, które od prawdziwych przesłanek prowadzi zawsze do prawdziwych wniosków przykłady

• światopogląd to zespół przekonań i postaw, twierdzeń, ocen i norm stanowiący (w oczach jego zwolenników) spójny obraz rzeczywistości, porządkujący postępowanie względem siebie i otoczenia.

• ideologia to jakaś doktryna będąca podstawą postępowania lub narzędziem działania jakiejś grupy społecznej.

• religia jest pewnym sposobem czy (dla wyznawcy) podstawowym aspektem życia, a zarazem odrębną dziedziną kultury.

• składają się nań

• 1. doktryna

• 2. kult

• 3. zespół norm postępowania

• 4. instytucje społeczne

• Filozofia chrześcijańska

• Światopogląd „naukowy”

• Filozofia jako wiedza

• Filozofia (jak cała wiedza) wyrasta z doświadczenia potocznego i empirycznego

• wiedza fundamentalną

pyta o warunki i przyczyny świat empirycznego i nieempiryczne.

Bada fundamenty całej naszej wiedzy

• wiedza uniwersalna

tzn. pyta o ostateczne przyczyny i warunki całości

• Wiedza rozumowa.

wszystkie jej wypowiedzi oparte są na rozumie każdy wiec kto ma rozum powinien być kompetentny i powinien rozumieć że i dlaczego jej twierdzenia roszczą sobie pretensje do ścisłości

• Wiedza krytyczna

• stawia pod znakiem zapytania cały nasz świat poznany uprzednio

• Jest krytyką religii, ideologii, nauki, społeczeństwa moralności, zwalcza każdy dogmatyzm

Klasyczna koncepcja filozofii

• traktuje filozofię jako wiedzę autonomiczną (o własnym przedmiocie i odpowiedniej do niego metodzie),

• o charakterze naukowym (racjonalnym), a więc intersubiektywnie komunikatywną i kontrolowalną,

• uzyskaną przy użyciu jedynie naturalnych zdolności poznawczych człowieka,

Klasyczna koncepcja filozofii

• Dotyczy ona tego, co podstawowe i zasadnicze w przedmiocie badanym, ujmuje jego istotę i konieczne uwarunkowania.

• Np.. ostateczne racje (przyczyny) istnienia i ukształtowania bytu

• ostateczne podstawy wiarygodności poznania ludzkiego, ostateczne racje (kryteria) oceny wyników tego poznania jako prawdziwych lub fałszywych.

Klasyczna koncepcja filozofii

• Odrębność przedmiotu i metody gwarantuje odrębność i autonomię poznawczą filozofii klasycznie pojętej.

• Jeśli filozofia podlega jakimś zależnościom i uwarunkowaniom, to mają one charakter przypadkowy lub zewnętrzny i nie wpływają zasadniczo na naturę, treść i wartość wiedzy filozoficznej.

Arystoteles (Met. I, 2, 982a—982b)

• A wiedza i poznanie dla nich samych występuje w największym stopniu w wiedzy o tym, co jest najbardziej poznawalne (kto bowiem poszukuje wiedzy dla niej samej, ten wybierze wiedzę w najwyższym stopniu prawdziwą, a jest nią wiedza o tym, co jest najbardziej poznawalne); najbardziej poznawalne są pierwsze zasady i przyczyny, bo za ich pomocą i dzięki nim wszystko inne się poznaje, ale nie na odwrót. Wiedza zaś, która wie, w jakim celu każda rzecz powinna być wykonana, jest wiedzą najwyższą, wyższą niż jakakolwiek wiedza pomocnicza; tym celem jest dobro każdej rzeczy, jak dla całej natury to co najlepsze.