
- •الصرف الأوّل – Биринчи сарф
- •Сўз боши
- •Эслатма
- •Аслий ва зоид ҳарфлар
- •Эслатма
- •Эслатма
- •Иштиқоқ
- •Кичик иштиқоқ.
- •Катта иштиқоқ.
- •Энг катта иштиқоқ.
- •Жомид ва масдар исмлар
- •Эслатма
- •Ўн иккинчи муштаққотлар
- •Маълум ва мажҳул феъллар
- •Феълларнинг тусланиши
- •Йигирма икки боблар
- •Эслатма
- •Сулосий мужаррад
- •Эслатма
- •Мажҳул мозий феълининг сарфи
- •Музореъ феъли
- •Маълум музореъ феълининг сарфи Қоида
- •Эслатма
- •Мажҳул музореъ феълининг сарфи Қоида
- •Жаҳд феъли
- •Маълум жаҳд феълининг сарфи Қоида
- •Эслатма
- •Мажҳул жаҳд феълининг сарфи Қоида
- •9 Чи ва 11-қоидаларини эсланг!
- •Нафий феъли
- •Маълум нафий феълининг сарфи Қоида
- •Эслатма
- •Мажҳул нафий феълининг сарфи Қоида
- •Амр феъли
- •Маълум ل лик амр феълининг сарфи Қоида
- •Мажҳул ل лик амр феълининг сарфи Қоида
- •ل сиз амр феълининг сарфи Қоида
- •Мажҳул наҳий феълининг сарфи Қоида
- •Феълларнинг таъкидланиши
- •Эслатма
- •Феълларнинг охиридаги ўзгаришлар
- •15. Албатта унинг пешона сочидан тутамиз. (Алақ сураси 15-оят) Исм тўғрисидаги баҳслар
- •Фоъил исми
- •Муболаға исми
- •Муболаға исмларининг бундан бошқа машҳур бўлмаган вазнлари ҳам бор
- •Фоъил исмига ўхшаган сифат
Эслатма
Баъзи исмлар музореъ феълининг маъносида келади. Мисол: اَتَضَجَّرُ -اُفِّ (жиркиман), اَتَعَجَّبُ - وُيْ (ажабланаман) маънолари.
Мажҳул музореъ феълининг сарфи Қоида
9-қоида. Маълум музореъни мажҳул қилиш учун уч босқичдан ўтиш лозим:
Охирги ҳарф ўз ҳолича қолади.
Охиридан олдинги ҳарфни фатҳали қилинади.
Музореълик ҳарфлари заммалик қилиниб, қолган ҳарфлар ўз ҳолида қолади. Мисол: يُغْتَسَلُ -------------- يُغْسَلُ
10-қоида. Мажҳул музореънинг музореълик ҳарфлари сулосий ва рубоъий бобларининг барчасида заммали бўлади:
Ғ О И Б
|
Бирлик |
Ювилади |
يُغْسَلُ |
Иккилик |
Ювиладилар |
يُغْسَلَانِ |
|
Кўплик |
Ювиладилар |
يُغْسَلُونَ |
|
Бирлик |
Ювилади |
تُغْسَلُ |
|
Иккилик |
Ювиладилар |
تُغْسَلَانِ |
|
Кўплик |
Ювиладилар |
يُغْسَلْنَ |
|
|
Бирлик |
Ювиласан |
تُغْسَلُ |
Му хо таб |
Иккилик |
Ювиласизлар |
تُغْسَلَانِ |
Кўплик |
Ювиласизлар |
تُغْسَلُونِ |
|
Бирлик |
Ювиласан |
تُغْسَلِينِ |
|
Иккилик |
Ювиласизлар |
تُغْسَلَانِ |
|
Кўплик |
Ювиласизлар |
تُغْسَلْنَ |
|
Му та кал лим |
Бирлик |
Ювиламан |
اُغْسَلُ |
Кўплик |
Ювиламиз |
نُغْسَلُ |
Жаҳд феъли
Жаҳднинг луғавий маъноси “қарши бўлиш”, истилоҳдаги маъноси мозий феълининг маъносига қарши бўлган маънони билдирадиган феъл демакдир.
Маълум жаҳд феълининг сарфи Қоида
11-қоида. Жаҳд феълини ясаш учун тўрт босқичдан ўтиш лозим:
Музореъ феълининг аввалги لَمْ жаҳд ҳарфи олиб келинади.
2.Воҳид сиғаларнинг охирги ҳарфи сукунли қилинади ва муаннас мухотабанинг охиридаги ن ташланади.
3. Тасния ва жамлардаги ن лар ҳам ташланади.
4. Жамъ муаннас ғоиба ва мухотабалардаги ن лар ўз ҳолида қолади.
Ғ О И Б
|
Бирлик |
Ювмади бир эркак |
لَمْ يَغْسِلْ |
Иккилик |
Ювмадилар икки эркаклар |
لَمْ يَغْسِلَا |
|
Кўплик |
Ювмадилар кўп эркаклар |
لَمْ يَغْسِلُوا |
|
Бирлик |
Ювмади бир аёл |
لَمْ تَغْسِلْ |
|
Иккилик |
Ювмадилар икки аёл |
لَمْ تَغْسِلَا |
|
Кўплик |
Ювмадилар кўп аёллар |
لَمْ يَغْسِلْنَ |
|
Му хо таб |
Бирлик |
Ювмадинг сен бир эркак |
لَمْ تَغْسِلْ |
Иккилик |
Ювмадинглар сиз икки эркаклар |
لَمْ تَغْسِلَا |
|
Кўплик |
Ювмадинглар сиз кўп эркаклар |
لَمْ تَغْسِلُوا |
|
Бирлик |
Ювмадинг сен бир аёл |
لَمْ تَغْسِلِي |
|
Иккилик |
Ювмадинглар сиз икки аёллар |
لَمْ تَغْسِلَا |
|
Кўплик |
Ювмадинглар сиз кўп аёллар |
لَمْ تَغْسِلْنَ |
|
Му та кал лим |
Бирлик |
Ювмадим мен бир эркак ёки аёл |
لَمْ اَغْسِلْ |
Кўплик |
Ювмадик биз кўп эркаклар ёки аёллар |
لَمْ نَغْسِلْ |