Фоъил исми

Масдардан иштиқоқ қилинадиган олти исмларнинг биринчиси фоъил исмидир.

Фоъилнинг луғатдаги маъноси “иш қилувчи”, истилоҳдаги маъноси иш-ҳаракатни зоҳир ва ёки содир қилувчи маъносини ифода қиладиган калима демаклир.

Исм фоъил сулосий мужарраддан فَاعِلٌ вазнида учта музаккар ва учта муаннас сиғаларда келади.

Қоида

22-қоида. Фоъил исми сулосий мужаррада фақатгина فَاعِلٌ вазнида келади.

Бирлик	Ювувчи бир эркак	غَاسِلٌ
Иккилик	Ювувчи икки эркаклар	غَاسِلَانِ
Кўплик	Ювувчи кўп эркаклар	غَاسِلُونَ
Бирлик	Ювувчи бир аёл	غَاسِلَةٌ
Иккилик	Ювувси икки аёллар	غَاسِلَتَانِ
кўплик	Ювувчи кўп аёллар	غَاسِلَاتٌ

Муболаға исми

Мублағанинг луғафий маъноси “оширилган”, истилоҳдаги маъноси фоъиллик маъноси янада кучайтирилган ва оширилган калима демакдир.

Муболаға исми ҳам фоъил саналади, бироқ فَاعِلٌ вазни ўзгартирилиб бошқа вазнларда келади. Муболаға вазнларининг машҳурлари бештадир:

Кўп билувчи	عَلَّامٌ	فَعَّالٌ	1
Кўп кечирувчи	غَفُورٌ	فَعُولٌ	2
Кўп сўйувчи	مِنْجَارٌ	مِفْعَالٌ	3
Кўп эшитувчи	سَمِيْعٌ	فَعِيْلٌ	4
Кўп сергак	حَذِرٌ	فَعِلٌ	5

Муболаға исмларининг бундан бошқа машҳур бўлмаган вазнлари ҳам бор

Жуда тўғри гапирувчи	صِدِّيْقٌ	فِعِّيْلٌ	1
Жуда ширин ҳид берувчи	مِعْطِيْرٌ	مِفْعِيْلٌ	2
Жуда кўп ғийбат қилувчи	هُمَزَةٌ	فُعَلَةٌ	3
Жуда яхши ажратувчи	فَارُوقٌ	فَاعُولٌ	4
Жуда узун	طُوَالٌ	فُعَالٌ	5
Жуда катта	كُبَّارٌ	فُعَّالٌ	6

Муболаға исмнинг сарфи

Бирлик	Кўп ювувчи бир эркак	غُسَّالٌ
Иккилк	Кўп ювувчи икки эркаклар	غُسَّالَانِ
Кўплик	Кўп ювувчи кўп эркаклар	غُسَّالُونَ
Бирлик	Кўп ювувчи бир аёл	غُسَّالَةٌ
Иккилик	Кўп ювувчи икки аёллар	غُسَّالَتَانِ
Кўплик	Кўп ювувчи кўп аёллар	غُسَّالَاتٌ

Фоъил исмига ўхшаган сифат

Ўзбекча маъноси фоъил исмига ўхшаган сифат истилоҳий маъноси лозим феълдан чиқарилган ва шубутни билдирадиган ва маънода фоъил исмига ўхшаган сўз. Сифатланишда ва амалда фоъилга ўхшайди. Лекин ўзига хос вазнлари борлиги ва субутий ва давомий маънога далолат қилиши билан фоъил исмидан фарқланади.

Бу сифатнинг вазнлари:

Гўзал	حَسَنٌ	فَعَلٌ	1
Семиз	ضَخْمٌ	فَعْلٌ	2
Хурсанд	فَرَحٌ	فَعِلٌ	3
Шўр	مِلْحٌ	فِعْلٌ	4
Жунуб	جُنُبٌ	فُعُلٌ	5
Қаттиқ	صُلْبٌ	فُعْلٌ	6
Қизил	اَحْمَرَ	اَفْعَلَ	7
Тоҳир	طَاهِرٌ	فَاعِلٌ	8
Бахил	بَخِيْلٌ	فَعِيْلٌ	9
Қўрқоқ	جَبَّانٌ	فَعَالٌ	10
Қўрқмас	شُجَاعٌ	فُعَالٌ	11
Чанқоқ (эркак)	عَطْشَانٌ	فَعْلَانٌ	12
	فَدُسٌ	فَعُلٌ	13
	زِئَمٌ	فِعَلٌ	14
	بِبِزٌ	فِعِلٌ	15
Қўпол	حُطَمٌ	فُعَلٌ	16
Кечиримли	غَفُورٌ	فَعُولٌ	17
Яхши	جَيِّدٌ	فَعِّلٌ	18
	هِجَانٌ	فِعَالٌ	19
Чанқоқ (аёл)	عَطْشَى	فَعْلَى	20
Ҳомиладор	حُبْلَى	فُعْلَى	21
Қизил	حَمْرَاءُ	فَعْلَاءُ	22
Ўн ойлик ҳомиласи бўлган туя	عُشَرَاءُ	فُعَلَاءُ	23
	كُبَّارٌ	فُعَّالٌ	24
Тирик	حَيَوَانٌ	فَعَلَانٌ	25
Яланғоч	عُرْيَانٌ	فُعْلَانٌ	26
	عِسْلِيْنُ	فِعْلِيْنُ	27
Ёмон туш	جَاثُومُ	فَاعُولٌ	28
Нуқсонлардан пок	قُدُّوسٌ	فُعُّولٌ	29
	شُجَّاعٌ	فَعَّالٌ	30
Қийшиқ	حَيَدَى	فَعَلَى	31
Семиз	خُجَأَةٌ	فُعَلَةٌ	32
Катта	خِدَبٌ	فِعَلٌّ	33
	خَشِيٌّ	فَعِلٌّ	34
Қора	دُغْمَانُ	فُعْلَانُ	35
Кўп	دَوْكَسٌ	فَوْعَلٌ	36
Қоронғу	اُدْمُوسٌ	اُفْعُولٌ	37
Хуник	دَمُّونٌ	فَعُّولٌ	38
Семиз	اِرْزَبٌ	اِفْعَلٌّ	39

Масдар сулосий мужаррад исмларнинг вазнлари:

Истамоқ	طَلَبٌ	فَعَلٌ	1
Ёлғон сўзламоқ	كَذِبٌ	فَعِلٌ	2
Ўлдирмоқ	قَتْلٌ	فَعْلٌ	3
Оғир бўлмоқ	ثِقَلٌ	فِعَلٌ	4
Бузуқлик қилмоқ	فِسْقٌ	فِعْلٌ	5
Ҳидоят топмоқ	هُدًى	فُعَلٌ	6
Бахиллик қилмоқ	بُخُلٌ	فُعُلٌ	7
Машғул бўлмоқ	شُغْلٌ	فُعْلٌ	8
Кўп ҳадя қилмоқ	نَائِبٌ	فَاعِلٌ	9
Етишмоқ	كَمَالٌ	فَعَالٌ	10
Қайтмоқ	اِيَابٌ	فِعَالٌ	11
Сўрамоқ	سُوَالٌ	فُعَالٌ	12
Оз порламоқ	وَمِيْضٌ	فَعِيْلٌ	13
Қабул қилмоқ	قَبُولٌ	فَعُولٌ	14
Кирмоқ	دُخُولٌ	فُعُولٌ	15
Ёнмоқ	صِلِيٌّ	فِعِلٌّ	16
Ёришмоқ	ضُحِيٌّ	فُعِلٌّ	17
Заифлашмоқ	اُلُوٌّ	فُعُلٌّ	18
Тез чопмоқ	جَمَزَى	فَعَلَى	19
Чақирмоқ	دَعْوَى	فَعْلَى	20
Есламоқ	ذِكْرَى	فِعْلَى	21
Яқин бўлмоқ	قُرْبَى	فُعْلَى	22
Сасимоқ	زَخَمَةٌ	فَعَلَةٌ	23
Вожиб бўлмоқ	وَجِبَةٌ	فَعِلَةٌ	24
Раҳм қилмоқ	رَحْمَةٌ	فَعْلَةٌ	25
Хидмат қилмоқ	خِدْمَةٌ	فِعْلَةٌ	26
Хоҳламоқ	بُغْيَةٌ	فُعْلَةٌ	27
Сақламоқ	وَاقِيَةٌ	فَاعِلَةٌ	28
Шоҳид бўлмоқ	شَهَادَةٌ	فَعَالَةٌ	29
Билмоқ	دِرَايَةٌ	فِعَالَةٌ	30
Инқилламоқ	زُحَارَةٌ	فُعَالَةٌ	31
Азм қилмоқ	عَزِيْمَةٌ	فَعِيْلَةٌ	32
Осон бўлмоқ	وُطُوئَةٌ	فُعُولَةٌ	33
Порламоқ	بَوَجَانٌ	فَعَلَانٌ	34
Маҳрум қилмоқ	حِرْمَانٌ	فِعْلَانٌ	35
Кечирмоқ	غُفْرَانٌ	فُعْلَانٌ	36
Танимоқ	عِرِفَّانٌ	فِعِلَّانٌ	37
Масхара қилмоқ	سُخْرِيَةٌ	فُعْلِيَةٌ	38
Ҳақорат қилмоқ	حُقْرِيَّةٌ	فُعْلِيَّةٌ	39
Улуғ бўлмоқ	رَكَانِيَةٌ	فَعَالِيَةٌ	40
Ёмон кўрмоқ	كَرَاهِيَّةٌ	فَعَالِيَّةٌ	41
Қаримоқ	شَيْخُوخَةٌ	فَعْلُولَةٌ	42
Ота бўлмоқ	اُبُوَّةٌ	فُعُلَّةٌ	43
Ибодат қилмоқ	اُلُهِيَّةٌ	فُعُولِيَّةٌ	44
Тошмоқ	رِبِّيْثَى	فِعِّيْلَى	45
Роҳатламоқ	اَرْيَحِيَّةٌ	اَفْعَلِيَّةٌ	46
Инграмоқ	تَأْنَنٌ	تَفْعَالٌ	47
Ҳалок бўлмоқ	تَهْلُكَةٌ	تَفْعُلَةٌ	48
Кетмоқ	مَذْهَبٌ	مَفْعَلٌ	49
Қайтмоқ	مَرْجِعٌ	مَفْعِلٌ	50
Қалин бўлмоқ	مَخْشَنَةٌ	مَفْعَلَةٌ	51
Мақтаб йиғламоқ	مَرْثِيَةٌ	مَفْعِلَةٌ	52
Яқмн бўлмоқ	مَقْرُوبَةٌ	مَفْعُلَةٌ	53
Қўймоқ	مَوْضُوعٌ	مَفْعُولٌ	54
Қасам ичмоқ	مَحْلُوفَةٌ	مَفْعُولَةٌ	55

Ва бошқалар...

Муболаға исмининг вазнлари:

Кўп кулдирувчи	فَكِهٌ	فَعِلٌ	1
Кўп яхши кўрувчи	وِدٌّ	فِعْلٌ	2
Кўп йиғувчи	بُعَلٌ	فُعَلٌ	3
Кўп ичувчи	حَاتِيٌ	فَاعِلٌ	4
Жуда бахил	بَخَالٌ	فَعَالٌ	5
Жуда закий	حَمِيْزٌ	فَعِيْلٌ	6
Кўп жим турувчи	سَكُوتٌ	فَعُولٌ	7
Жуда узун	طُوَالٌ	فُعَالٌ	8
Кўп қасам ичувчи	اَلِيٌّ	فَعِلٌ	9
Жуда яхши ажратувчи	فَارُوقٌ	فَاعُولٌ	10
Кўп кулувчи	ضَحَّاكٌ	فَعَّالٌ	11
Жуда ғайратсиз	دَيُّوثٌ	فَعُّولٌ	12
Кўп кесувчи	بَتِيٌّ	فَعِّلٌّ	13
Жуда гўзал	حُسَّانٌ	فُعَّالٌ	14
		فُعُّولٌ	15
Жуда тўғри гапирувчи	صِدِّيْقٌ	فَعِّيْلٌ	16
Кўп ғийбат қилувчи	هُمَزَةٌ	فُعَلَةٌ	17
Кўп билувчи	عَلَّامَةٌ	فَعَّالَةٌ	18
		فَعْلَاءُ	19
Кўп ухлагувчи	نَوْمَانٌ	فَعْلَانٌ	20
Кўп мақтагувчи	بِطْرِيْرٌ	فِعْلِيْلٌ	21
		مَفْعَلُ	22
Кўп адашувчи	مِتْيَهٌ	مِفْعَلٌ	23
	مِعْطِيْرٌ	مِفْعِيْلٌ	24
Кўп ўтирувчи	مُجَالِسُ	مُفَاعِلُ	25
Кўп гапирувчи	مِكْثَارٌ	مِفْعَالٌ	26
Кўп алдовчи	خَيْدَعٌ	فَيْعَلٌ	27
Жуда чақимчи	دَيْبُوبٌ	فَيْلُولٌ	28
Жуда семиз	دُوَاسِرُ	فُوَاعِلُ	29

<<< < Предыдущая 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1112 / 1212

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]

#
26.10.2018554.5 Кб57bioximia_otveti.doc
#
26.10.201892.2 Кб32bioximia_otveti_2.docx
#
11.03.201631.11 Mб782bio_kolok_diana.doc
#
11.03.20163.41 Mб113bio_parazytizm.pdf
#
23.11.2018170.64 Кб102bio_zachet.docx
#
01.05.202596.37 Кб0Birinchi-Sarf_Abdulloh BUxoriy.docx
#
12.02.20157 Mб38BKh_v_tablitsakh_i_skhemakh.pdf
#
01.04.202527.14 Кб0Blut.docx
#
27.09.201912.32 Mб25bonanic_exam_otvet_mma_2010.doc
#
12.02.2015856.58 Кб16BP_polisorb.doc
#
12.02.2015745.89 Кб130brs_module2 (1).pdf