Немр дамшлһд

1. Деер өггдсн текстəр дамҗад, эврəннь ахиннь (экиннь, дү күүкнəннь) чирə зүснə тускар келтн.

2. Та тана үр көвүнлə (күүкнлə) нег хорад бəəдг көвүнə (күүкнə) тускар медхəр бəəнəт. Ямаран сурврмуд үүртəн тəвҗ болхмн?

3. Эн текст соңстн. Амн үгəр келҗ үзтн.

Мини таньл

Нанла хамдан нег хорад китд көвүн бəəнə. Эн дунд нурһта, зөвəр ээмтə-далта баахн көвүн. Тиигчкəд энүнə нүднь көк, хамрнь болхла һо. Түрүн ирхдəн эн ут, ээм цацу үстə билə. Дəкəд бəəҗəһəд үсəн хəəчлəд, ода ахр үстə болв.

Эн нурһлҗ харвр шалвр болн цəəвр өңгтə киилг өмснə.

Үүрмүднь энүнд йир дурта, юңгад гихлə эн йир серглң, ниич болн цаһан саната көвүн.

ТОЛЬ

баахн, баһ наста һо дунд нурһта ке сəəхн кеермҗ күмсг ниич номта маштг өңгтə сахл, өргни сахл серглң соңсач тааста инəмсглтə хəəчлх цаһан саната цацу цəəвр ээмтə-далта

- небольшой, молодой - прямой - среднего роста - красивый, нарядный - украшение - брови - дружелюбный - ученый - низкий - цветной - усы, борода - веселый - слушатель - с приятной улыбкой - стричь - добрый - равный - беловатый - плечистый, широкоплечий

4. КҮҮНƏ ЗАҢ

1. Умштн.

Нанла нег хорад бəəдг күн

Нанла хамдан нег хорад француз көвүн бəəнə. Энүнə нерн Жорж. Эн математик болн кибернетик ном дасна.

Жорж номһн, көдлмшт дурта күн. Эн эврəннь диссертац бичхин төлə өдрин дуусн гилтə көдлнə. Би эврəн унтхдан йир дуртав, эн болхла өрүн эртəс авн босад көдлмштəн орна. Энүнə сул цагнь йир баһ болвчн, нанд нөкд кергтə болхла, Жорж даңгин нанд дөң-тусан күргнə.

Мадн нурһлҗ хамдан амрнавидн. Жорж серглң, хурц ухата көвүн. Ма хойрт нəəҗ олн. Эдн дару-дарунь мана хорад цуглрна. Жорж сəн гидгəр гитар цокна, тегəд мадн хамдан орс болн франц ду дуулнавидн.

Мадн ни-негн бəəнəвидн. Би зуг бийдəн дурта, хатуч болн хов зөөдг улст дургов. Миниһəр болхла, Жорж тиим биш. Эн цаһан саната болн болһамҗта, килмҗтə болн үннч үр.

2. Эн текстд сурврмуд тəвтн.

3. Амн үгəр келтн.

4. Дора өггдсн сурврмуд болн хəрүһинь умштн.

А

1. Чи кенлə нег хорад бəəнəч?	1. Би француз көвүнлə бəəнəв.
2. Эн ю кенə?	2. Эн математик болн кибернетик ном дасна.
3. Ода эн ямаран керг күцəнə?	3. Эн диссертац бичҗəнə.
4. Эн көдлмшəн кезə эклнə?	4. Нурһлҗ өрүн эртəс авн.
5. Тадн яһҗ амрдвт?	5. Мадн үүрмүдтəһəн цуглрад, ду дуулдвидн.

Б

1. Жорж шуугата, бурмха күний?	1. Уга, эн номһн.
2. Тана үүртн хоома күний?	2. Уга, эн көдлмшт дурта.
3. Тана үүртн му заңтай?	3. Уга, эн серглң болн хурц ухата.
4. Тана нəəҗ хатучий?	4. Уга, эн цаһан саната.
5. Эн зуг бийдəн дурта, деегүр күний?	5. Уга, эн килмҗтə болн болһамҗта.
6. Тана үр көр күний?	6. Уга, эн ик санан уга һольшг күн.

5. Деер өггдсн сурврмуд умштн. Эврəһəрн хəрүһинь өгтн.

6. Диалог умштн.

А

- Чи амрлһна өдрмүдт альдаран геедрвч?

- Нарн өдрлəй? Эврəннь үүрмүд тал гиичлҗ одлав. Кезəнəс авн үзлцəд уга билəвидн. Отхн көвүһинь һарснас авн нам үзəд уга билəв.

- Нə тегəд, кенə бəəдлтə болҗ медгдв?

- Миниһəр болхла, эцкəн дураҗ.

- Эдн өрк-бүлəрн салу бəəнү?

- Э, салу. Эднə патьрнь йир сəн, сарул болн тохнята.

Б

- Нə, тегəд? Чамд мини эцк таасгдви?- гиҗ Бадм сурв.

- Йир таасгдв. Эн серглң болн байрта-бахта күн бəəҗ. Эн кедүтəв? – гиҗ Санҗ соньмсв.

- Удлго җирн долата болх.

- Үнəрй? Бəəдлəрнь болхла ода чигн баахн наста гиҗ келҗ болхмн, - гиҗ Санҗ алң болв.

- Цугтан тиигҗ келнə. Эн шулун-шудрмг, ода күртл спортар соньмсна. Зунын цагла велосипедəр гүүлгнə, үвлд болхла лыжар дошна, - гиҗ омгтаһар Бадм келв.

- Тиимий? Əвртə! Эн чаңһ заңта күн бəəҗ.

- Тиигчкəд хара зөңгдəн сууҗ чадхш, мел даңгин ямаран болвчн көдлмш кехдəн дурта.

7. Деер өггдсн диалогмудар дамҗад, нег-негнлəһəн күүндтн.

8. Эн үлгүрмүд умшад, тодлҗ автн.

Заң сəəтд күн хурдг, замг сəəтд заһсн хурдг.

Хоома күн хойр көдлмштə.

Залхуһин герт түлəн уга, зальгдгин герт хот уга.

Көвүг үүрəрнь, күүкиг үүлəрнь.

Ховиг келсн – ховч, ховиг зөөсн – хойр холван ховч.