2. Мендллһн

1. Умштн.

Əмтə-киитə тоот ниргəд, шуугад, тег байрар дүүрч буслв. Үвлəс əмд-менд һарһсндан əмтн бахтад, Хальмгин Цаһан саран шидрхн угтв. Угатя болвчн, күн болһна һулмтас күңшү үнр һарв. Эмгд, гергд, берəд бəəсн неҗəд, хошад зах хувцан һарһад, көөтə хар гер, җолм дотран деес татад, терүн деер алс хаяд өлгҗ бахтцхав.

– Не, цаһалчкий, - гиҗ келəд баһчуд хоорндан үмслднə.

Хальмг улс җилд нег дəкҗ негхн өдр үмслднə. Тер өдр ода ирв. Баһчудын мөрнь гүүҗ бəəнə.

– Менд, ут наста бол!

– Альков, халхан өглч, шовшад авсв?!

– Чиилə əдл чилгр бəəҗ.

– Кампадь мет əмтəхн…

– Хи-хи, ха-ха, - гиҗ гиҗгтə күүкд инəлднə. Үмслдхин өмн тедн ичəд, чирəһəн һарарн бултулна, үмсснə хөөн, арчад цеврлчксн альмн кевтə, улан шарнь йилһрлдəд, арвн тавна сарин бəəдл һарад мелмлзəд одна.

Балакан А. Алтн бумб

2. Деер өггдсн текстд менд сурлһна үлгүр олҗ автн. Ямаран цагла иигҗ мендлдмб? Хəрүһəн цəəлһтн.

3. Зəңгс болн диалог умштн.

а) – Манҗ, мендвт, - гиҗ соңсад, багш хəрү эргв.

– Мендвт, мендвт, күүкд, - гиҗ келəд, Бадмин Манҗ суусн ормасн босв.

б) – Мендвт, күүкд, - деканатын үүдн секгдəд, декан Леонид Васильевич күүкдүр өөрдəд келв. – Яһҗ амрвт?

– Мендвт, Леонид Васильевич, ханҗанавидн, йир сəн, - һурвулн нег дууһар хəрү өгв.

в) – Менд бəəнт! Кесн көдлмштн кемтг уга болтха, - гиҗ ик миркисн хар залу шиилəд уга терзəр өңгəв.

– Бəəнə. Танахн чигн цуг менд, - гиҗ Долан босад келв.

г) – Мендвт, Пантус, - болҗ Хəби мендлв. – Та чигн эн хату үвлəс то бүтн, толһа эрүл һарсн болхт?

– Мендвт, Хəби, эрүл-дорул, маңна тиньгр йовнт?

д) – Харцх, мендвт! – гиҗ, хөөчиг ирхлə, ахлач һаринь атхҗ мендлв. - Сəн бəəнт?

– Мендвт, мендвт, Басң. Сəн бəəнə. Зуг худгин усн хөөнд күрл уга бəəнə, - болҗ, Харцх мендлҗ хəрү өгв.

е) – Мендвт! Яһҗ хонвт? Сəəхн зүүд зүүдлвт?

ж) Нанас нүдəн дальтрулад, эс медсəр:

– Бата, сəн хонвт? – гиҗ сурв.

– Сəн гихлə, бахмҗ болх, му гихлə, ө-һундл болх, тер хойрин хоорнд хавчгдад, теегин нег захд хонув, - гивүв.

з) – Менд йовҗ ирвт? – гиҗ һаран өгəд өвгнлə мендлв.

и) – Мендвт! Үвлəс сəн менд һарвт?

– Һарв! Һарв!

к) – Мендвт! Үвлəс күүкд-шуухдтаһан, гертə-малтаһан менд амулң эн-тер уга һарвт?

– Һарв! Та чигн өрк-бүлəрн, элгн-садарн гем-шалтг угаһар һарсн болхговт?

4. Деер өггдсн олн зəңгс умшад, менд сурлһна үлгүрмүд тодлҗ авад, эврə үлгүрмүд тогтатн.

ТОЛЬ

алс хайх əмтə-киитə тоот бахтх һулмт дальтрх җолм күңшү үнр көөтə мелмлзх ниргх тиньгр хавчгдх шидрхн шовшрх

- перекинуть через что-либо - живой, одушевленный - восторгаться, восхищаться - очаг - уклоняться от взгяда - кибитка бедняка - запах жареного - покрытый сажей - блестеть - шуметь, галдеть - ровный - быть зажатым - недавно, рядом - чмокать губами