Немр дамшлһд

1. Текст умшад, амн үгəр келтн.

Автобусар йовлһн

Амрлһнд һарад, мадн Москва балһс орхар шиидүвидн. Элстəс Москваһур өдр болһн зурһан-долан ик-ик автобус йовна. Тегəд билет хулдҗах касст ирəд, «Экспресс-тур» гидг фирмин автобусар йовхар бəəнəвидн.

- Ямаран цагла йовхар бəəхмт, өрүһəрий аль асхар? – гиҗ билет хулдҗах күүкд күн маднас сурв. Невчкн зуур ухалҗаһад, асхар йовхмн гиҗ хəрү өгəд, билетмудан авувидн. Мадн автобусин хойрдгч давхрт бəəх йисдгч болн арвдгч орм эзлүвидн. Юңгад тиигҗəхмн гихлə, эн телевизорин өөр бəəх ормс. Тегəд ут хаалһд кино хəлəн бəəҗ йовхла, цаг шулун давх гиҗ санувидн.

Элстəс асхар тавн часла һарсн автобус маңһдуртнь үдлə хойр часин алднд Москвад күрнə. Эн көлгəр дала əмтн йовна. Юңгад гихлə, эндр өдр эн хамгин гиигн болн кимд көлгн. Самолетын билет йир үнтə, күн болһн йовҗ чадшго, тиигчкəд өдр болһн нисхш, ормнь чигн баһ.

Зунын сармудт болн шин җилин байрин өдрмүдт автобусар Москва болн Санкт-Петербургур йовх улс йир дала. Эн цагла өдр болһн дөч һар автобус Элстəс һарна.

2. Деер өггдсн текстд сурврмуд тогтатн.

3. Дора өггдсн сурврмудт хəрү өгтн.

Балһсна цутхлңгас тана гер тал яһҗ күрч болх?

Көдлмштəн ямаран автобусар күрдвт?

Тана балһснд ямаран көлгн əмт зөөнə?

Автобуст орхларн күн болһн ю кех зөвтə?

Хальмг театрт яһҗ күрхмб?

Кедү час күртл автобус йовна?

Сө арвн хойр часин хөөн юуһар гертəн күрхмб?

Москва болн Санкт-Петербургур тана балһснас ямаран көлгн йовна?

Билетин үннь ямаран?

Селəн хоорнд юн, ямаран көлгн гүүлгнə?

4. Та театрт күрхəр бəəнəт, зуг хаалһинь медхшт. Ямаран сурвр тəвхмб?

Та автобуст йовҗ йовнат, зуг базрт күрхин кергт альд буухан медҗəхшт. Яһҗ, ямаран сурвр тəвхмб? Та дарук зогсалд буухар бəəнəт, зуг тана өмн талдан күн зогсчана. Юн гиҗ келхмб?

5. Та автобуст мөңг цуглулҗах күүнəс хол суувт. Мөңгинь өөрхн бəəсн күүһəр ямаран үг олзлҗ өгүлхмб? Үлгүрлхд, өөрнь, негдвəр, медəтə күн, хойрдвар, баахн наста күн, бичкн көвүн эс гиҗ күүкн болн нань чигн.

ТОЛЬ

буух һар (дөч һар) һатлх жолач зогсал зөөх йовдсн машин көлгн күртл негдвəр нисх номин саң олзлх өгүлх сольх үүрмг харңһу хəрү өгх холд хоорнд шиидх (шиидвр) шишлң

- слезать - более послелог - пересекать - водитель - остановка - носить - попутная машина - транспорт - до - во-первых - летать - библиотека - использовать - передавать - менять - мелкий - темный - давать ответ - вдалеке - между - решить (решение) - специальный

10. Телефон

1. Текст умштн.

Телефоһар җиңнүллһн

Мини багш нанд эврəннь герин телефона тойган өгəд, дарук долан хонгт харһхин тускар җиңнүл гиҗ сурв. Мана общежитьд негдгч давхрт телефон-автомат бəəнə. Терүгəр җиңнүлхин төлəд шишлң карт хулдҗ авх кергтə. Өдгə цагт тиим карт олҗ авхд йир күнд, юңгад гихлə күн болһн гишң, эклц классин сурһульч болну, эс гиҗ көгшн өвгн болну цугтан мобильн телефота. Зəрмснь хойр, эс гиҗ түүнəс даву, һурвн тиим телефота. Ода яахв, өдгə цагин бəəдл-җирһл тиим.

Тегəд би, арһан бархларн, үнтə болв чигн, мобильн телефоһарн өгсн тойгарнь җиңнүлүв. Багштаһан күүндəд, кезə харһхан батлҗ авувидн.

Өдгə цагт мобильн телефон угаһар бəəҗ болшго гиҗ зəрмдəн сангдна. Дурта цагтан, альдас болв чигн, кенд болв чигн, альдаран болв чигн җиңнүлəд, күүндҗ болхмн. Урднь, нег арвн тавн җил хооран, яһҗ, ямаран кевəр тиим юмн угаһар бəəснь медгдхш. Зуг зəрмдəн нертə номтнр мобильн телефоһар күүндлһн эрүл-мендд хорлтан күргнə гиҗ маднд зəңглнə.

3. Амн үгəр келтн.

4. Дора өггдсн сурврмуд болн хəрүһинь умштн.

1. Танд мини телефона тойг бəəнү?	1. Э, бəəнə.
2. Та кезə нанд җиңнүлхт?	2. Маңһдур җиңнүлх санатав.
3. Би талдан күүнлə эн саамла күүндҗəхин тускар яһҗ медвт?	3. Танд җиңнүлхлə, ахр дун соңсгдв.
4. Та сардан кедү дəкҗ телефондан мөңг орулдвт?	4. Нег кевəр болхш, сар болһн йилһрнə.
5. Нег минут күүндхд үнтəй аль кимдий?	5. Талдан операторт җиңнүлхлə үнтə, эврəндəн җиңнүлхлə кимд болна.

5. Деер өггдсн сурврмуд умштн. Эврəһəрн хəрүһинь өгтн.

6. Диалог умштн.

А

- Церен Бадмаевич? Мендвт, Баатр келҗəнə.

- Менд, Баатр. Ямаран бəəнчи? Кергчн ямаран?

- Гем уга. Та ямаран бəəнəт? Бийтн эн-тер угай?

- Эн-тер уга, ханҗанав.

- Церен Бадмаевич, танла харһад, нег төрəр күүндхəр бəəлəв. Юн гиҗ санҗанат?

- Нə сəн, маңһдур чигн харһий. Һурвн часин алднд болхий?

- Йир сəн, маңһдур күрəд ирнəв. Сəн менд харһий.

Б

- Буйн болтха, Кермн Викторовнаг дуудчкхнтн.

- Би соңсчанав.

- Мендвт, Кермн Викторовна. Гемəн сурҗанав, Бадмин Баатр җиңнүлҗəнə. Эндр би гемтəд, харм төрхд, кичəлдəн ирҗ чадшгов.

- Юн болв, Баатр?

- Халу дөрчəнəв, болн хоолм өвдхəр бəəнə, кевтə.

- Нə, тиим болхла, бийəн эмнүлтн. Шулуһар гемəн диилтн. Удл уга күлəҗəнəвидн.

- Ханҗанав. Сəн бəəтн.

В

- Буйн болтха, Цаһаниг дуудчкхнтн.

- Түрд гиҗəтн.

- Соңсчанав.

- Цаһанчий? Бадм келҗəнə.

- А, Бадм, менд. Юн болв?

- Эндр асхн ю кеҗəнчи?

- Кинод одхар бəəнəв. Шин юм үзүлҗəдг чигн.

- Хамдан йовхм болвза?

- Йир сəн, йовий.

- Би эврəн билетинь авад, чамд җиңнүлсв.

- Болҗана, күлəҗəнəв.

Г

- Соңсчанав, келтн.

- Менд, Байрта!

- Баатр? Менд, юн болв?

- Чи эврəн медҗəхшийч?

- Уга.

- Йирдəн, чини дууһичн соңсхар җиңнүлүв.

- Нə-нə.

Д

- Эн лавлгч бюрой?

- Э, чик.

- Гемəн сурҗанав, гиичлүрин телефона тойгинь келит, буйн болтха.

Е

- Алло!

- Баатриг соңсч болхий?

- Уга, Баатр һарч одла.

- Гемəн сурҗанав, кен нанла күүндҗəнə?

- Баатрин гергн.

- Альдаран йовсинь медхшийт?

- Кергəр йовнав гиҗ келлə.

- Ирхлəнь, Санл Алексеевичд җиңнүлчкг, бачм керг бəəнə.

- Эрк биш келнəв.

7. Деер өггдсн диалогмудар дамҗад, нег-негнлəһəн күүндтн.

8. Эн үлгүрмүд умшад, тодлҗ автн.

Келн угад – белн уга.

Икəр мед, баһар кел.

Малян шарх эдгдг, келнə шарх эдгдго.

Ол келхлə - ульг, цө келхлə - билг.

Медхд үг кел, мергнд гөрəс шах.