12.4 Жарықтандырғыштарды бөлмеде орналастыру
Жарықталынудың жарықталынатың бетте таратылуы жарықтандырғыштар жарық күші кисығаның сипатымен және олар аралығындағы салыстырмалы қашықтықпен анықталады. Жарықтандырғыштар аралығындағы L қашықтықтың олардың жұмыс беті үстінде іліну Һ биіктігіне L/һ қатынасы жарықтандырғыштар аралығындағы λ салыстырмалы қашықтық деп аталады. Жарық күші кисығының әр типіне келетін жарықтандырғыштар аралығындағы ең пайдалы салыстырмалы кашықтық болады. Осы қашықтық жарықтанлынудың жұмыс бетінде бір қалыпты таратылуын қамтамасыз етеді. Жалпы бір қалыпты жарықтандыруда жарықтандырғыштарды квадраттың бұрыштарына және ромбының бұрыштарына (шахматтық) орналастыру жиі пайдаланылады (12.1 сурет).
12.1 сурет - Жалпы бір қалыпты жарықтандыруда жарықтандырғыштарды
орналастыру варианттары:
а-квадраттық бұрыштарына; б-ромбының бұрыштарына.
Жарықтандырғыштарды әрқашанда квадраттың бұрышында орналастыруға нақтылы жағдайларда мүмкіншілік болмауы мүмкін. Сондықтан жарықтандырғыштарды төртбұрыштың бұрыштарында орналастыруға тура келеді. Осы жағдайда оның үлкен Lа қабырғасының кіші Lв қабырғасына қатынасы 1,5 аспағанда дұрыс болады, яғни Lа : Lв < 1,5.
12.1 кестеде жарықтандырғыштардың ең кең таралған типтеріне оптимал салыстырмалы қашықтықтар берілген.
12.1 кесте - Оптимал салыстырмалы қашықтықтар
Жарық тарату сипаты |
Жарықтандырғаштар аралығындағы салыстырмалы қашықтық |
|
люминесценттік шамдар |
қыздыру шамдары |
|
Шоғырланған (К) |
0,6 |
0,6 |
Созыңқы (Г) |
0,9 |
1,0 |
Косинустық (Д) |
1,4 |
1,6 |
Бірқалыпты (М) |
2,0 |
2,6 |
Жартылай жалпақ (Л) |
1,6 |
1,8 |
Жарықтандырғыштардың көрші қатарларының аралығындағы мүмкін қашықтық қатардағы жарықтандырғыштар аралығындағы қашықтықтан айтарлықтай кіші болса жарықтандырғыштарды шахматтық тәртіппен орналастырады.
Бөлме қабырғасы маңында жұмыс беті болса, қабырғадан жарықтандырғыштардың шеткі қатарына дейінгі қашықтық ℓ=(0,25...0,3)L болып қабылданылады. Басқа жағдайларда ол қашықтық ℓ=(0,3...0,5)L болады.
Ені 4...8 м-ден аспайтын сыртқы өтпелі жолдар мен жерлерді жарықтандыруда жарықтандырғыштарды әдетте олардың бір жағының; бойымен бір қатар орналастырады.[kgl]
[gl]12.5 ЖАРЫҚ- ТЕХНИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕУ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР[:]
Жарықтандыратын қондырғыны есептеу мақсаты - көрудің белгіленген жағдайын қамтамасыз етуге қажетті жарық көздерінің қуатын анықтау.
Жарық - техникалық есептеуді бастау үшін алдымен жарықтандыратын қондырғының мына параметрлерін таңдап алу керек: нормаланған жарықталыну деңгейінің жарықтандырудың жүйесі мен түрлерін, жарық көзін, жарықтандырғыштардың типін және олардың бөлмеде орналастырылуын.
Есептеу нәтижесінде жарықтандырғыштардың қажетті жарық ағының анықтайды. Жарық ағынының мәні бойынша қажетті типті үлгіқалыптық шамның қуатын анықтайды. Іс жүзінде жарық ағыны есептік мәннен өзгеше болатын шамды таңдап алуға тура келеді. Таңдап алған шамның жарық ағыны есептік мәннен -10 %-ке немесе +20 %-ке өзгеше болмауы керек.
Кейбір жағдайларда жарықтандырғыштардың орналасуы және қуаты белгілі болғанда жұмыс бетіндегі жарықталыну деңгейін анықтау қажет болады, яғни тексермелік есептеу орындау керек.
Қазіргі уақытта жарық-техникалық есептеу айтарлықтай бірыңғайландырылған және көптеген анықтамалық материалдармен қамтамасыз етілген. Олар есептеуді недәуір жеңілдетеді.
Жарық-техникалық есептеуде шамдардың куатын анықтау үшін екі негізгі әдістер пайдаланылады: жарық ағынын пайдалану коэффициентінің әдісі және нүктелік әдіс. Кейбір қарапайым жағдайларда меншікті қуат әдісін немесе тікелей нормативтер кестесін пайдаланады.