Dr K. Guczalska

Filozofia społeczna

guccci5@gmail.com

Konsultacje: pon, czw- Rakowicka 16, p.24A

Egzamin: test z wykładów+ jedno pytanie opisowe

Filozofia- umiłowanie mądrości "fileo sofia"- miłuję mądrość-> Pitagoras, 2,5 tys. lat temu

Podgrupy filozofii:

- Metafizyka- wyobrażenie rzeczywistości, świata= ontologia

• Pytania o to, co istnieje

- Epistemologia- teoria wiedzy, nauka o aktach poznawczych

• Pytania to, co jest źródłem naszej wiedzy, jak poznajemy

-Etyka

• Pytania o wartość tego, co poznajemy, co jest dobre, a co złe

• Opisowa (opis sytuacji) i normatywna (wydawanie ocen)

Poddziedziny etyki: bioetyka, etyka biznesu, zawodowa, reklamy, sportu

- Estetyka- świat pod kątem wartości piękna i brzydoty, pojmowanie sztuki

- Filozofia społeczna

• Pytania o to, czym jest państwo, wspólnota, dobro jednostki w społ, wolność, sprawiedliwość itd.

• Poddziedziny: f. polityczna, prawa, ekonomii, kultury

Sokrates

- Nie napisał żadnych dzieł, znamy go głównie z dialogów Platona, których jest głównym bohaterem

- Zajął się etyką, rozważaniami o człowieku- nowe ujęcie filozofii, intelektualizm etyczny

(powiązanie rozumu i dobra, mądrości i moralności)- wiedza pociąga za sobą dobro i postępowanie moralne, nie da się rozdzielić tych dwóch pojęć, mądrość= cnota, przekonanie o tym, że człowiek mądry jest automatycznie człowiekiem dobrym, zło wynika natomiast bezpośrednio z głupoty i ignorancji

Dwie metody nauczania:

-> metoda zbijająca- rozmowa, pokazanie rozmówcy, że myśli płytko, wskazanie błędów logicznych, niespójnego rozumowania, ma zbić argumenty przeciwnika i pokazać mu, że jego myślenie jest niejasne i niepełne. Część negatywna.

-> metoda położnicza- wyciąganie prawdy z rozmówcy, Sokrates nie narzuca poglądów, mądrość ma się pojawić sama z siebie. Część pozytywna.

Sokrates został skazany na śmierć poprzez wypicie cykuty. " Obrona Sokratesa"- Platon.

W Grecji śmierć z ręki drugiego człowieka oznaczała utratę honoru, samobójstwo natomiast nie- honor został zachowany- Sokrates wypił cykutę sam.

Akt oskarżenia Sokratesa: psucie młodzieży, brak szacunku dla bogów państwowych.

Sokrates stanowi symbol filozofii, często porównywany jest do Jezusa-oboje giną tragicznie, symbolizują etykę, sumienie. (Jezus symbolem na gruncie religii, Sokrates na gruncie filozofii.)

Dajmonion- sumienie, Sokrates tłumaczy swoje działania tym, że każe mu tak dajmonion- jego sumienie. W efekcie został oskarżony o herezje- wprowadzanie nowego boga, którym miał być przytaczany przez niego dajmonion.

Sokrates był przeciwnikiem ateńskiej demokracji- uważał ją za system nierozumiejący jednostek wybitnych.

PLATON

Metafizyka Platona- metafora jaskini-> jaskinia jako" państwo", ludzie zakuci w kajdany na dnie jaskini- jesteśmy zniewoleni naszymi zmysłami, przytwierdzeni do materii, nie znajdziemy w niej jednak prawdy-tą może nam dać jedynie świat duchowy- wzniesienie się ponad świat materialny. (kajdany- ciało, zmysły). W jaskini widzimy jedynie cienie na ścianach, które mylnie przyjmujemy za rzeczywistość.

Rozumne myślenie sprawia ze wykraczamy poza "jaskinie" i wytwarzamy nasz dorobek kulturowy, odkrywamy coś nowego. Jedynie sprawy niematerialne są dla człowieka naprawdę istotne.

Słonce nad jaskinią symbolizuje ideę- Prawdę, Dobro, Piękno= Absolut, świat jednej prawdy, jednego dobra, absolutyzm idei.

Człowiek może dotrzeć do Idei jedynie za pomocą rozumu.

Platon założył w Atenach Akademię Platońską- duży nacisk na matematykę i wiedzę ścisłą.

Przeciwnik demokracji, zarzuca, że rządy ludu nie mogą spełniać podstawowych celów-kumuluje się jedynie głupota, uważał, że im więcej ludzi rządzi tym gorzej.

Zdaniem Platona człowiek to dusza uwięziona w ciele. (dualizm duszy i ciała) Dusza ta składa się z 3 części:

-rozumnej (rozum- cnotą jest tu mądrość- najważniejsza cnota ludzka),

-wolitywnej (wola- czynnik ekspresyjny- cnotą jest tu męstwo, odwaga)

-zwierzęcej (popęd- instynkty-najniższa warstwa duszy- cnotą jest umiarkowanie)

Wg. Platona rządzić powinni filozofowie- ludzie mądrzy- tylko oni mogą zarządzać innymi ludźmi.

Państwo w oparciu o trzy grupy- hierarchiczna struktura społeczeństwa:

- Odwaga, męstwo-> żołnierze- mają bronić państwa

- Umiarkowanie-> rzemieślnicy, pracują na rzecz wszystkich obywateli

- Mądrość-> filozofowie, mają rządzić, tzw. arystokracja wywodząca się nie z pochodzenia a z ducha

Próba zbudowania państwa sprawiedliwego- na bazie modelu duszy.

- W państwie Platona nie ma wartości prywatnej dla władzy-bo gdyby filozof mógł gromadzić własności prywatne stałby się tyranem. Nie ma jej też dla żołnierzy- wojna jako potencjalny biznes, jedynie rzemieślnicy muszą mieć własność prywatną, ponieważ to oni pracują, nie spełniają żadnej politycznej roli.

- Nie ma rodziny-dzieci są zabierane rodzicom, dobór par-nadzór państwowy

(ludzie są interesowni, nie są w stanie obiektywnie ocenić swoich dzieci, próba zapewnienia wszystkim jednakowego, sprawiedliwego startu, dzieci wychowuje państwo)

- Brak wolności-wg. Platona wolność mogłaby się przerodzić w zachowania antyspołeczne

Wolność ma być ukierunkowana na mądrość -można o niej mówić tylko w kontekście mądrości, powściągniecie wolności w imię mądrości, ludzie wolni są leniwi

- Wyrzucenie artystów z państwa- Platon zauważył ze sztuka mocno wpływa na nasze emocje, zachowanie, w związku z tym należy ograniczyć jej wpływ, w pewien sposób ją ocenzurować, sztuka musi być kontrolowana przez państwo bo zbyt mocno wpływa na emocje. Dodatkowo wśród artystów powszechne jest umiłowanie wolności.

- Represyjny system szkolnictwa- brak przymusu powoduje lenistwo, bez dyscypliny człowiek jest słaby, system nakazów i zakazów- mądrość jako wartość ważniejsza od wolności

- Platon jest przeciwny pracy zarobkowej. Osoby, które dążą do dóbr materialnych nie rozwijają się duchowo. Praca zarobkowa czyni ludzi niezdolnymi do rządzenia.

Koncepcja państwa Platona jest przykładem utopii społecznej - (utopos- gr. Miejsce którego nie ma). Celem Platona było stworzenie państwa, w którym najważniejsze jest dobro ogółu, a nie jednostki.

Wg. Platona z biegiem czasu następuje degeneracja systemów politycznych:

Kolejne etapy w historii systemów:

-Arystokracja ludzi mądrych- system społeczny oparty na mądrości, Platon wyklucza przywileje z urodzenia. Najlepszy z możliwych ustrojów.

-Timokracja- rządy męstwa, odwagi, pewności siebie, demagogia, ego najważniejsze (ustrój Sparty)

- >egoizm, indywidualizm ludzki rozwala dobro wspólne, rządzi bogactwo.

-Oligarchia- silna rządza bogactwa

-Demokracja- rządzi wolność, lud, system, w którym brak zainteresowania dążeniem do pracy, umacnia się zakorzenienie w świecie materialnym

- Tyrania- najgorszy system polityczny według Platona, uważał, że demokracja prowadzi do tyranii, wygrywa tu dusza zwierzęca, niskie popędy kontrolują działania tyrana. Obserwując historyczne zmiany systemów Platon stwierdza, że z biegiem czasu jest coraz gorzej. Platon żyje w czasach demokracji, obawia się, że niedługo dojdzie do rządów tyrana.

Platon w swojej teorii utożsamiał wolność z samowolą

Miłość Platońska- najwyższą formą miłości jest miłość do idei ( miłość do ciała-> miłość do wielu ciał-> miłość do duszy-> miłość do nauki-> miłość do idei), wnoszenie się do góry po kolejnych stopniach miłości, „Uczta”- dialog Platona o miłości, Erosie