Дәріс 1. Кіріспе. Классификация, конструкция және бағыттаушы жүйенің жиіліктік диапазоны

Қарастырылатын сұрақтар:

1 Байланыс жолдарының қысқа тарихы

2 БЖ жалпы түсініктемесі

3 Тарату жүйесінің жалпаланған сұлбасы

4 БЖ-ның салыстырмалы сипаттамасы

5 Байланыс жолына анықтама

6 Байланыс жолының құрылымына қарай бөлінуі

7 БЖ жиілік диапазонына қарай бөлінуі

Алғашқы әуелі және кабельды байланыс жолдарының пайда болуы носится к началу и середине XIX ғасырдың басы мен ортасына жатады және көптеген шетел мен ресей ғылымдарымен байланысты.

Алғашқы кабельды байланыс жолдарының ТМД елдерінде қалыптасуы орыс ғалымы П.Л. Шиллинг атымен байланысты. 1812 ж. Шиллинг Петербургте изоляцияланған өткізгіштік қолдана отырып теңіз миналарының жарылуын көрсетті.

1841 ж. орыс академигі Якоби Б.С. Петербург пен Царское Село арасында телеграф байланысын орнату үшін жер асты кабель жолын құрды.

1851ж. Мәскеу мен Петербург арасындағы телеграфты жол жабдықтау үшін қала арасында изоляцияланған гуттаперча арқылы жер асты кабель орнатылды.

1854 ж. Петербург пен Мәскеу арасындағы және Николаевская (Октябрьская) темір жолымен бірге ең алғашқы әуелік телеграф байланыс жолы құрылды.

Сурет 1.1- Тарату жүйесінің жалпыланған сұлбасы

БЖ-не тарату жүйе жолдарында көптеген бұрмалаулар мен бөгеттер әсер етеді. Сондықтан:

(1.1)

Бағыттаушы жүйенің әр түрлі ақпарат таратылады (кесте 1.1).

Кесте 1.1- БЖ-ның салыстырмалы сипаттамасы

Ақпарат түрі	Жиілік жолы, кГц	КТЧ саны
Телефония	4	1
Радиохабарлама	8 – 12	2 - 3
Теледидарлама	6000	1500
Телеграфия	4/(18…24)	1/(18…24)
Мәлімет тарату	4…240	1…60

Байланыс жолы – ақпаратты таратушыдан қабылдаушыға белгіленген арақашықтық пен сапаны қолданатын кең жолақты және тар жолақты таратуды қамтамасыз ететін техникалық комплексті құрылғы. Жұмыстың тиімділігі БЖ сапасымен, оның қызметімен, параметрлерімен байланысты. Байланыс жолдары қызметін қамтамасыз ететін бірнеше жүйе бөліктерінен тұрады: соңғы пунк және қызмет етуші мен қызмет етпейтін күшейткіш пунктері.

Байланыс жолдарының классификациясы. Байланыс жолдары екі түрге бөлінеді – сымсыз (радиожолдар) мен бағыттаушы жүйелердің негізіндегі сымды. 1.2 суретте БЖ-ның классификациясы көрсетілген.

Сурет 1.2 – Байланыс жолының түрлері

Рисунок 1.4 – Частотные диапазоны разных направляющих систем

Дәріс 2. Электр байланыс желіні құрастыру

Қарастырылатын сұрақтар:

1 Электр байланыс желіні құрастыру

2 Жалпыланған байланыс желісінің сұлбасы

4 Байланыс желілерінің топологиясы

5 Қалалық телефондық желі

Электр байланыс желіні құрастыру. Барлық байланыс желі мынадан тұрады: шеткі құрылғы (арна құрастыратын аппарат), байланыс жолы, коммутация жүйесі, шеткі құрылғы (абоненттік қолжеткізім құрылғысы). Жалпыланған байланыс желісінің сұлбасы 2.1 суретте көрсетілген.

Сурет 2.1 – Жалпыланған байланыс желісінің сұлбасы

Байланыс жолдары магистральды, аймақты, ішкі аймақты болып бөлінеді. Магистральды жолдар областық орталық пен бас түйінді және аймақ орталығын бір-бірімен байланыстырады, сонымен магистральды желіні құрастырады. Аймақтық желі бір немесе екі шеткі облыстарды аймақтық байланыс жолы негізінде құрастырылады. Аймақтық желі аймақ ішіндегі және жергілікті жол арқылы қалыптасады. Жергілікті байланыс ауылдық және қалалық телефон желісінен тұрады.

- әрқайсысы - әрқайсысымен, мұнда әр желі түйіні басқа түйіндермен тура байланыста;

- түйінді, мұнда бірнеше пунктер түйінге топтасып, бір-бірімен байланысады;

- радиалды (жұлдыз тәріздес), мұнда радиалды жолдырды басқа пункттермен қосатын бір түйіннен тұрады.

Ең көп тараған топология түрі радиалды және түйінді құрылымдық болып келеді.