
- •Қазақстан Республикасы ғылым және білім министрлігі
- •5В020200 - Халықаралық қатынастар
- •1. Пәннің оқу бағдарламасы – syllabus
- •1.1 Оқытушы туралы мәліметтер:
- •1.2 Пән туралы мәліметтер:
- •1.3 Пререквизиттері:
- •1.4 Постреквизиттері:
- •1.5 Пәннің қысқаша мазмұны:
- •1.6 Оқыту нәтижелері (пәндік және пәннен тыс құзыреттілік)
- •1.7 Пән бойынша тапсырмаларды орындау және өткізу кестесі
- •1.8 Әдебиеттер тізімі
- •1.9 Баға туралы ақпарат:
- •Рейтинг-шкала
- •1.10 Курстың саясаты мен рәсімі
- •2. «Мамандану елдерінің тарихы (Батыс)» пәні бойынша оқу-әдістемелік мәліметтер
- •2.1 Курстың тақырыптық жоспары
- •2.2 Лекциялық сабақтар тезистері
- •1 Тақырып. Мамандану елдерінің (Батыс) тарихы пәнінің міндеттері мен кезеңдері
- •2 Тақырып. XVI ғасырдағы және XVII ғасырдың басындағы Германия
- •3 Тақырып. XVI ғ. -xvіі ғ. Бірінші жартысындағы Испания
- •4 Тақырып. XVI ғасырдағы және XVII ғасырдың бірінші жартысындағы Италия
- •5 Тақырып. XVI ғасырдагы және XVII ғасырдың басындағы Англия
- •6 Тақырып. XVI ғасырдағы және XVII ғасырдың бірінші жартысындағы Франция
- •7 Тақырып. XVII іі-ші жартысындағы XVIII ғғ. Англия
- •8 Тақырып. Хvіі-хviii ғғ. Және хіх ғасыр басындағы Франция
- •9 Тақырып. Хvіі-хviii ғғ. Еуропа континентінің ірі мемлекеттері: Германия, Австрия, Испания, Италия.
- •10 Тақырып. Францияда капитализмінің толық дамуы
- •11 Тақырып. Өнеркәсіп төңкерісі тамамдалған кездегі Англия. Виктория дәуірі
- •12 Тақырып. Рисорджименто дәуіріндегі Италия
- •13 Тақырып. Германия біріктіру дәуірінде
- •14 Тақырып. Ақш: Тәуелсіздік соғыстан азамат соғысына дейін
- •15 Тақырып. Хіх ғ. Соңғы ширегіндегі ақш
- •16 Тақырып. Хіх ғ. Соңғы үштігіндегі Ұлыбритания, Франция.
- •17 Тақырып. Хх ғасырды бірінші жартысындағы ақш
- •18 Тақырып. Хх ғасырды бірінші жартысындағы Ұлыбритания
- •19 Тақырып. Хх ғасырды бірінші жартысындағы Франция
- •20 Тақырып. Хх ғасырды бірінші жартысындағы Германия
- •21 Тақырып. Хх ғасырды бірінші жартысындағы Италия
- •22 Тақырып. Хх ғасырдың екінші жартысы ххі ғасырдың басындағы Солтүстік Америка елдері
- •23 Тақырып. Хх ғасырдың екінші жартысы ххі ғасырдың басындағы Ұлыбритания
- •24 Тақырып. Хх ғасырдың екінші жартысы ххі ғасырдың басындағы Франция
- •25 Тақырып. Хх ғасырдың екінші жартысы ххі ғасырдың басындағы Германия.
- •26 Тақырып. Хх ғасырдың екінші жартысы ххі ғасырдың басындағы Италия
- •2.3. Семинарлық сабақтар жоспары
- •1 Тақырып. Хvіі ғ. Ағылшын буржуазиялық революциясы (1640-1660 жж.)
- •Әдістемелік нұсқау
- •2 Тақырып. Англияның Солтүстік Америка отарларында тәуелсіздік үшін соғысы және і революция. Ақш тың құрылуы.
- •Әдістемелік нұсқау
- •3 Тақырып. Ұлы Француз буржуазиялық революциясы (1789-1799 жж.)
- •Әдістемелік нұсқау
- •4 Тақырып. Ақш-тағы азамат соғысы
- •Әдістемелік нұсқау
- •5 Тақырып. Ақш президенті ф.Рузвельттің
- •Әдістемелік нұсқау
- •6 Тақырып. Испаниядағы революция және азамат соғысы
- •Әдістемелік нұсқау
- •7 Тақырып. Екінші дүниежүзілік соғыс
- •Әдістемелік нұсқау
- •8 Тақырып. Франция: іv Республикадан V Республикаға ауысу
- •Әдістемелік нұсқау
- •9 Тақырып. 1945-1970 жж. Еуропадағы интеграциялық процесс
- •Әдістемелік нұсқау
- •2.5 Оқытушының жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша өткізілетін сабақтардың жоспары.
- •1 Тақырып. Ұлы жағрафиялық жаңалықтар және отарлық жүйенің қалыптасуы
- •2 Тақырып. Швейцариядағы Реформация. Еуропадағы феодалдық реакция және контрреформация
- •3 Тақырып. Еуропадағы абсолютизмнің тарихи мазмұны
- •4 Тақырып. Еуропадағы жаңа заман басталған дәуірдегі ірі әулеттер (патшалық) генеологиялық кестесі
- •5 Тақырып. Испан мұрагерлігі үшін соғыс
- •6 Тақырып. Австрия мұрагерлігі үшін соғыс және жеті жылдық соғыс
- •7 Тақырып. Тәуелсіздік үшін соғыс жылдарындағы халықаралық қатынастар
- •Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
- •8 Тақырып. Наполеон соғыстары дәуіріндегі халықаралық құжаттар
- •Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
- •9 Тақырып. Германияның бірігуі
- •Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
- •10 Тақырып. Италиядағы Риссорджименто
- •11 Тақырып. Германия империясының конституциясы. 1871 жылы 16 ақпан
- •Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
- •12 Тақырып. Еуропалық интеграцияның қазіргі кезеңі: Ортақ рыноктан Еуроодаққа ауысу
- •13 Тақырып. Германияның бірігуі
- •Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
- •2.6. Студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша сабақтар жоспары
- •7 Тақырып. Франциядағы і империя және Наполеон соғыстары
- •Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
- •8 Тақырып. 1871 жылғы Париж коммунасы
- •Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
- •9 Тақырып. Герман социал-демократиясының революциялық күрес кезеңінде
- •Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
- •10 Тақырып. Неоконсерватизм революциясы кезеңіндегі ақш-тағы екіпартиялық жүйе
- •Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
- •2.6.1 Курс бойынша жазба жұмыстардың тақырыбы
- •2.7. Оқу сабақтарына бағдарламалық және мультимедиялық ілеспе.
- •2.8 Өзіндік бақылау үшін тест тапсырмалары
- •2.9 «Мамандану елдерінің тарихы (Батыс)» пәні бойынша емтихан сұрақтары
- •Қысқартылған журнал аттары
- •Мазмұны
- •«Мамандану елдерінің тарихы (батыс)» пәні бойынша
- •5В020200 - Халықаралық қатынастар
7 Тақырып. Франциядағы і империя және Наполеон соғыстары
Тапсырма
1. 18 брюмера төңкерісінің себептері, таптық негіздері Наполеонның психологиялық тұлғасы.
2. Консулдық үкімет және империя кезіндегі Францияның мемлекеттік-құқықтық құрылысы. Кодекстер, конкордат, ұлттық келісім (амнистия).
3. Наполеон соғыстарының I кезеңі 1799-1807 жж. 2-4 коалицияларды талқандау. Наполеон және оның маршалдарының қолбасшылық шеберлігі.
4. Соғыстардың екінші кезеңі 1808-1814жж. Империялық тенденция. Испаниядағы қиыншылықтар 5-6 коалициямен соғыс. Ресей жорығында күйреу.
5. Франциядағы реставрация. Наполеонның «жүз күндік билігі». Екінші рет тақтан бас тарту. Наполеон туралы аңыз.
СӨЖ-нің өткізілу түрі
Жекелеген мәселелерге баяндама жазып оны аудиторияда қорау.
Жұмысты орындауға қажет әдістемелік нұсқау
Директория үкіметінің 1798-1799жж дағдарысы. Ресейдің екінші коалиция қосылуы. Суворов, Ушаков жорықтарының жеңістері. Франциядағы ішкі саяси жағдайдың тұрақсыздығы. Монархиялық контрреволюция қатері. Төтенше билік қажеттілігі. Наполеонның египеттен оралуы, 18-19 брюмер төңкерісі. Осы мәселелрді талқылағанда Директория үкіметінің, яғни алыпсатар алаяқтар билігінің тек әскери жеңістердің арқасында ғана тұрғанын, ал II коалиция армиялары соққы берген жағдайда билік тербелуге» көшкенін, тұрақсыздық елді жайлағанын, сырттан қатер төнгенін нақты фактілермен негіздеу керек. Осы ахуалды оқиғаларға қатынасқан Талейран өзінің Мемуарларында жақсы суреттеген.
18-19 брюмера 1799ж (9/10 қараша) төңкерісін, яғни Наполеонды қолдаған күштер Франция Республикасының жаңа иелері мен сяаси топтары, крестьяндар мен қиыншылықтардан зардап шеккен бұқара халықты айтқан жөн. Наполеонның психологиялық-саяси кескінін суреттегенде оның биографиясына шолу жасап асқан жан-жақты дарындылығын, күрескерлігін, еңбеккерлігін, мемлекет басқаруда және әскери қолбасшы ретінде ерекше психологиялық ұстамдылық пен шеберлігін оның биографиясын мысалдар келтіріп байқатқан жөн. Бұл мәселелер Е.В. Тарленің, А.З. Манфредтің, Д.С. Мережковскийдің Наполеон туралы арнайы жазған кітаптарында суреттелген.
II мәселені оқып-дайындағанда кеңестік заманнан қалған оқулықтардағы «контреволюцияшыл төңкеріс» , «әскери диктартура» деген ұғымдардан бас тарқан жөн. Терминдық және ғылыми ұғымдар сөздігінен (қараңыз М.Х. Хасен, Е.Н. Аймахов, Қарағанды 2007) «диктатура» ұғымының авторитаризмнен» айырмашылығын және «этатизмның» мәнін түсіну керек. Францияның Наполеон дәуіріндегі саяси құрылысын түсіну үшін ең алдымен «8 жылдық» (1799) конституциясына сай құрылған орталықтанған және жүйелі мемлекеттік аппараттың құрамын талдап оның оңтайлы және көлеңкелі жақтарын байқау керек. Ең бастысы Наполеонның заңдар жинақтарының «Наполеондық кодексі» әлем тарихында алғашқы рет құқықтық-мемлекет құрудың үлгісі екендігін түсінген жөн. Атақты Азаматтық кодекс Француз революциясын, оның бұрқырап тасыған энергиясын заңның арнасына салғанын зерделеген жөн. Бұл кодекс буржуазиялық меншік пен отбасылылық, қоғамдық қатынастарды заңмен нығайтқан оқиға деп түсіну керек. Осы мағынада католик діні мен келісім «Конкордат» және «ұлттық бірлікке» апарған амнистияны да дұрыс түсінген ләзім. 1804 ж. жарияланған императорлық билік сөз жоқ буржуазиялық үстемдікті нығайтқан оқиға, өзіндік саяси және иемденуші элитаның билігі екендігін байқау керек. Бұл арада Франция тарихында этатизм дәстүрінің қаланғанын айту керек.
Аталған мәселерге арналған әдебиет көлемі ұлкен. Деректер: Гражданский кодекс Франции.-М. 1941; Французский уголовный кодекс 1810г.-М., 1947.
Жоғарыда аталған еңбектер мен қатар: А.Собульдің Первая Республика М., 1974, Д.М. Туган Баранавский «Наполеон и власть (эпоха консульства) – 5 1993. А.Тьердің «История консульства» империи во Франции.СПб, 1846-1847-Т.1-5.
Үшінші сұрақ. Наполеон соғыстары 1799-1815 жж. екі кезеңге бөлінеді. Бірінші кезеңдегі соғыстар Француз революциясы туғызған соғыстардың жалғасы болды және антифранцуздық соғыс коалицияларын ұйымдастырушы, қаржылаушы Англия болды.
2 коалиция мен соғыс 1802 ж Амьен бітімімен аяқталғаннан кейін, 1803ж Англия 3 коалицияны құрады (1803-1805жж). 1806-1807жж 4 коалиция Пруссияның қысылуымен байланысты. Бұл коалицияларды жеңуде Наполеон және оның материалдары асқан қолбасшылық шеберлік ал француз солдаттары ерекше көтеріңкі рух байқатады. Осыны ұғыну үшін Ноаполеон армиясының революциялық дәстүрлермен соғыс стратегиясы және тактикасын сақтағанын еске алған жөн. Сонымен бірге Наполеонның қолбасщылық дарындылығын, шайқастар жүргізудегі жасампаздығын, ал маршалдарының әрбірін жеке қолбасшы болғанын сараптап айту керек. Арнайы әдебиет: К.Т. Бачоришвили Армия Наполеона – журнал «Новая и новейшая история» (ННИ) – 1986--№5; Ч.Д. Исдейл Наполеоновские войны – М., 1997; А.Н. Строков, Е.А. Разин История военного искусства. – М., 1994. т 3-5; Ф.Энгельс Избранные военные произведения. – М., 1938.
Төртінші мәселе Наполеон соғыстарының екінші кезеңі - әлемдік үстемдік империялық соғыстарға айналғанын ұмытпау керек. 1808ж Испания жаулап алу жорығы, 1809 ж. Австрия Империясымен (5 коалиция соғысы) соғыста жеңгеннен кейін. Наполеон Еропаның билеушісіне айналады. Еуропа халықтарының ұлты мен дәстүрлеріне қарамастан бөліп-жарып билеп төстеу континентте ұлт-азаттық көтерілістер туғызады. Испаниядағы үзіліссіз бүкілхалықтық сипат алған герилия-партизандық соғыс, неміс халқының және басқа да халықтардың француздық басқыншыларға қарсы көтерілісі Ұлы армия Ресей жорығы барысында (1812ж) бұл елдің алып кеңістігінде аштық пен аяздан күйреуінен кейін бүкілеуропалық сипат алады. Наполеон империясының күйреуінің себептерінің құпиясы осы жәйтпен байланысты. Арнайы әдебиет: Дерек: А.Коленкур Мемуары. Поход в Россию. М., 1996
Бесінші сұрақ. Наполеонның 1814 ж. 6-коалициядан жеңіліп, тақтан бас тартып алғашқыда Жерорта теңізінде отырып Францияда Реставрацияға халықтың қарсы болғанын көріп елге қайтып оралып 100 күн бойы (1815 ж.) бүкілхалықтық қолдау тапқаны аңыз сияқты оқиғаларға тең.
Ватерлоо шайқасында (1815 ж.) жеңілген ол Англия соғыс-теңіз флотының бақылауында оңтүстік Батыс Атлантикадағы «Әулие Елена» аралығында 1821ж дүние салғаны, ол жөнінде аңыздар студенттер қызығып оқитын хикаялар болуға тиісті.
Негізгі әдебиет: 1-3,20,21,27,29,131,132,152,154
Қосымша әдебиет: 29,33,53,54,55,61,84,95,154