Синтаксис сөйлем мүшелері

СӨЙЛЕМ МҮШЕЛЕРІ

СҰРАҚТАРЫ

СӨЗ ТАБЫ

СӨЙЛЕМДЕГІ ОРНЫ

БАСТАУЫШ

Кім? Не? Кімдер? Нелер?

Зат есім, есімдік, есімше т.б.

Баяндауыштың алды

БАЯНДАУЫШ

Не істеді? Қайтті? Не істеп жатыр?

Етістік, зат есім т.б.

Сөйлем соңы

АНЫҚТАУЫШ

Қандай? Қай? Қанша? Неше? Нешінші?

Сын есім, есімше, т.б.

Анықталып тұрған сөз алдында

ТОЛЫҚТАУЫШ

Кімге? Неге? Кімді? Нені? Кімде? Неде? Кімнен? Неден? Кіммен? Немен?

Зат есім, есімдік

Бағынып тұрған сөз алдында

ПЫСЫҚТАУЫШ

Қашан? Қалай? Қайда? Қайдан?

Зат есім

Бағынып тұрған сөз алдында

Сөйлем мүшелері

Ережесі

Түрі

Сөйлем нің тұрлаулы мүшелері

БАСТАУЫШ

баяндауышта айтылған оқиға мен әрекеттің, қимылдың, қасиеттің, белгінің иесін білдіретін сөйлемнің тұрлаулы мүшесі

дара – бір сөзден тұрады

күрделі – екі не одан да көп сөзден тұрады

БАЯНДАУЫШ

Бастауыштың іс-әрекетін, қимылын, белгісін, қасиетін көрсететін сөйлемнің тұрлаулы мүшесі

дара – бір сөзден тұрады

күрделі – екі не одан да көп сөзден тұрады

Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері

ТОЛЫҚТАУЫШ

баяндауышқа қатысты болып, қимыл-әрекеттің объектісін білдіретін сөйлемнің тұрлаусыз мүшесі

тура – Т.с. жалғауы жалғанған, тура объектіні білд

жанама – Т.с. басқа септіктердің жалғауларын жалғап, жанама объектіні білдіретін толықтауыш іретін толықтауыш

дара – бір сөзден тұрады

күрделі – екі не одан да көп сөзден тұрады

АНЫҚТАУЫШ

І.с. немесе қабыса байланысуарқылы бастауыштың сынын, қасиетін, белгісін, басқа да сипаттарын білдіретін сөйлемнің тұрлаусыз мүшесі

дара – бір сөзден тұрады

күрделі – екі не одан да көп сөзден тұрады

ПЫСЫҚТАУЫШ

қимыл-әрекеттің амалын, мезгілін, мекенін, мақсатын, басқа да сапаларын білдіретін, сөйлем ішінде етістіктен болған мүшеге қатысты болып келетін сөйлемнің тұрлаусыз мүшесі

құрамына қарай

дара – бір сөзден тұрады

күрделі – екі не одан да көп сөзден тұрады

мағынасына қарай

мекен-қай жаққа? қалай қарай? қайдан?

мезгіл – қашан? қашанға дейін? қашаннан бері?

қимыл-сын –қалай? қайтіп? қанша? неше рет?кім (не) арқылы?

себеп – неге?неліктен? не себепті(себеппен)?

мақсат – не үшін?неге? қандай мақсатта(мақсатпен)?