§14.Дәстүрлі билер соты

1. Қазақтардың өздеріне тән бірегей дәстүрлі билер соты болды XIXғасырдың басына дейін

2. Патша үкіметі билер сотын жоя бастады XIXғасырдың 20-жылдарынан

3. Ресей Қазақстан аумағына азаматтық және әскери сот жүйесін енгізгенге дейін болды Дәстүрлі билер соты

4. Билер «Дұрыс сөзге тоқтай білген,басқаның сөзін тоқтата білген»болу керек деп айтты Әйтеке би

5. Билер соты өтті Ауызекі сөз жарыстыру түрінде

6. Екі би қатысқанда жалпы үкімді шығару үшін сайланды Төбеби

7. Би сотының шешімін жүзеге асырды Сұлтандар мен старшындар

8. Би өзінің билігі үшін алды «Бидің билігі»деген сыйақы

9. Айыпкерді ақтау немесе күнәлау үшін керек болды 2-4куәгер

10. Куәгерлер арнайы адам жіберіліп алдырылды Жасауыл арқылы

11. Қылмыс жасады деп айыпталған қылыскерлер төледі Айып немесе құн

12. Жасаған қылмысы үшін материалық не ақшалай құн төлеу Айып

13. Ер адамды өлтіргені үшін 1000 қой немесе 100жылқы немесе 50түйе құн

14. Әйелді өлтіргені үшін ↑бұның жартысы

15. Қазақтар кейбір жағымсыз қылықтар мен бұзақылық жасағандарға қолданды Қамшымен немесе солқылдақ көк шыбықпен дүре соғу жазасын

16. Егер баласы әкесіне тіл тигізіп балағаттаса немесе ата анасына қол жұмсаса жазалады Баланы қара есекке немесе қара өгізге теріс мінгізіп,мойнына құрым кигізіп байлап ауылды аралатқан

17. Егер адам дінінен безсе жазаланды Бүкіл туыстарының мл мүлкі талан таражға салынды

18. «Дат» парсы тілінде мағынасы «Әділ заң,әдәлдік,өтініш»

19. Қазақтарда өзге біреудің төлемей кеткен қарызы үшін оның мал-мүлкін тартып әкету Барымта

20. Ресей әкімшілігі қылмыс деп таныған іс Барымта

21. 1865жылға дейін Көкшетау сыртқы округында орыстар билер сотына шағым түсірді 117рет

22. Билер сотының артықшылығын байқаған Қазақтардың тұрмысы мен әдет заңын зерттеумен айналысқан А.Гейнс

23. «Билер соты ашық және барынша әділ жүргізілді.Сондықтан оны қазақтар ғана емес,орыс зиялылары да,казактар да құрметтейді,олардың көпшілігі билр сотына барып шағымданады» деп жазды А.Гейнс

24. Патша үкіметі билер сотын тарата бастады XIXғасырдың 20-90жылдарынан бастап

25. Билер сотына жоғары баға берген Қазақтың белгілі ғалымы ШУәлиханов

15.Бөкей хандығының құрылуы

1. Еділ мен Жайық аралығына Кішіжүз қазақтарының бір бөлігі көшіп барды:1801жылы

2. Бөкей хандығы кұрылды:1812

3. Бөкей хандығы ...дейн өмір сүрді:1845 жыл

4. Кіші жүз қазақтары Жайықтың оң жағалауына өз беттерінше жаппай көше бастады:XVIII-XIXғ аралығында

5. Хан тағына негізгі үміткерлердің бірі:Бөкей сұлтан

6. 1797 жылы Кіші жүздің ханы болып сайланған :Айшуақ

7. 1799 жылы Ресей императорына хат жазып,өзінің қол астындағы қазақтардың бір бөлігінің Жайықтың оң жақ бетіне көшіп баруына рұқсат сұрап,өтініш жазған:Бөкей сұлтан

8. Ресей монахы I Павелдің қазақтардың Жайықтың оң жақ бетіне көшуіне рұқсат берген жарлығы шыққан жыл:1801 жыл 11наурыз

9. Ресей императорының суреті бар алтын медаль тапсырылды:Бөкейдің өзіне

10. Көшіп барған қазақтардың қоныстанған аумағы:70 мың шаршы шақырым шамасында

11. Бөкей сұлтанның қол астындағы қазақтар орналасқан бұл аймақ қалай аталды:Ішкі Орда

12. Ішкі орда батысында шектесті:Астрахан губерниясымен

13. Ішкі орда солт мен шығысында шектесті:Саратов және Орынбор губерниялары

14. Ішкі орда оңтүстігі мен оңтүстік шығысында шектесті:Каспий теңізі мен Жайық шекара шебі

15. Әкімшілік тұрғысынан алғанда Ішкі Орда бағынышты болды:Орынбор шекара комиссиясына

16. Орналасқан аумағы бойынша Ішкі Орда қарайды:Астрахан губерниясына

17. 1801 жылы Жайықтың оң жағасына көшіп барған отбасы саны:5 мыңға жуық

18. 1897 жылғы Ресей империясының жалпыға бірдей халық санағының нәтижесі бойынша Ішкі Ордадағы қазақтар саны:207мың

19. Бөкей сұлтанға хан лауазымы берілді:1812 жылы

20. Бөкей хан қайтыс болды:1815жылы 12 мамырда

21. Жәңгір 14жаста болғандықтан хан тағына отырды:Шығай

22. Жас мұрагерді тірбиелеуді өз қолына алды:патша шенеуніктері

23. Жәңгір кәмелеттік жасқа толғанша кімнің үйінде тұрды:Астрахан губернаторы Андреевскийдің

24. Жәңгір қандай тілдерді меңгерген:қазақ,орыс,араб,парсы

25. Жәңгір қай университетте жиі болып тұратын:Қазан университетінде

26. Жәңгірдің университетте болған сапарларының бірінен кейін ондағы жергілікті ғалымдардың жазған кітабы: «Қазақ ханы Жәңгірдің Қазанда болуы»

27. Жәңгір Қазан университетінің кітапханасына тапсырды:араб,парсы және түркі тілдерінде жазылған ежелгі 6 құнды қолжазба

28. Жәңгір хан болып жарияланды:1824 жылы Орал қаласында

29. Жәңгір хандықты қанша жыл басқарды:20 жыл

30. Қай жылы Жәңгір хандықтың орталығы-Хан Ордасының негізін қалады:1827

31. Хан Ордасы салынды қай жерде:Нарын құмның батыс бөлігінде

32. Жәңгір ханның қолында шоғырланды:бүкіл әкімшілік және сот билігі

33. Кімнің тұсында әр руды оларды басқаратын старшындары арқылы жекелеген сұлтандар билеп-төстеді: Жәңгір тұсында

34. Рубасылары мен старшындарды тағайындады:ханның өзі

35. Старшындарға еңбекақы төленді:халықтан жиналатын салықтан

36. Зекет және соғым ретіндегі бұрыннан бар төлемдер енді қандай ортақ атаумен амастырылды: «мал басына салынатын салық»

37. Әркімнің меншігіндегі мал басы алынып отырды:3 жылда 1 рет

38. Билер сотының өкілдігіне едәуір шек қойған: Жәңгір хан

39. Ішкі Ордада кеңінен орын алды:жер учаскесін жеке меншікке беру

40. Жәңгір ханның өзінің жеке меншігінде:4000мың десятинаға жуық жер болды

41. Балқы бидің меншігінде:300 мың десятинаға жетті

42. Хандықтың жер көлемінің 85пайызы кімнің қоында болды:25-30 ірі жер иеленушінің

43. Бөкей хандығы қазақтарының арасында кеңінен орын алды:жерді жалға беру

44. Қай жылы Жәңгір хан Бөкей хандығының өз жәрмеңкесін ұйымдастырды :1832

45. Жәрмеңке жылына қанша рет ашылып тұрды:3рет

46. Жәрмеңкеге саудагерлерді тарту үшін :баж салығын ең төмен мөлшерде белгіледі

47. Жәңгір ханның тікелей нұсқауы бойынша мұсылман мешіті ашылды:1835 жылы

48. Жәңгір хан туралы «хан бірде-бір рет намазын қаза қылмаған,жұма сайын сұлтандармен бірге мешітке барып тұрған,рамазан айындағы ораза кезінде онда таң атқанша болып жүрген» -деп жазған :Ресейдің зерттеушісі А.Алекторов

49. Жәңгірдің қз бастамасы бойынша алғашқы зайырлы мектеп ашылды:1841 жылы

50. Орынбордағы Неплюев кадет корпусынан 10 орын берілуіне қол жеткізген кім: Жәңгір

51. Жәңгір хан барлық жерде енгізді:іс қағаздар жүргізу тәртібін

52. Жәңгір өзінің қандай қызметін құрды:мұрағат қызметін

53. Жәңгір хан денсаулық саласында енгізді:жұқпалы ауруларға қарсы егу практикасын

54. Жәңгір хан тұсында Ішкі Ордада ашылды:аурухана және дәріхана

55. Далалық жағдайда бірінші болып Ішкі Орданың топонимикалық және географиялық картасын жасатты: Жәңгір хан

56. Жәңгір хан белсене араласты:мал тұқымын асылдандыру ісіне

57. Жәңгір хан көп көңіл бөлді:ағаш отырғызу ісіне

58. Жәңгір Жәңгір ханның тікелей нұсқауы бойынша қанша жерге ағаш отырғызылып,көгалдандырылды:50мың гектар

59. Ағашты кескен,сындырып бұлдірген адамға тағайындалған жаза:25рет дүре соғу

60. Бөкей хандығын басқару ісіндегі жетістіктері үшін Жәңгір хан марапатталды:I –дәрежелі Анна орденімен

61. Жәңгір 42 жасында кандай шенге ие болды:генерал-майор

62. Жәңгір 43 жасында кім болып сайланды:Қазан университеті Ғылыми кеңесінің құрметті мүшесі

63. Жәңгір хан қайтыс болды:1845 жылы

64. Еділ мен Жайық арасында хан тағайындау тоқтатылды: Жәңгір қайтыс болғаннан кейін

65. Ішкі Орданы басқару үшін Әділ сұлтан төрағасы болып тағайындалған Уақытша кеңес қай жылы құрылды:1846 жылы

66. Ішкі Орда Астрахан губерниясының құрамына берілді:1872жылы