58.11Ғасырдағы Вань Аньшидің реформасы жане онын сатсиздикке ушырау себептери

Ли Гоу/ң ықпалына түскен ірі қайраткер/ң қатарына В.А 1021-1086ж атақты тарихшы Сыма Гуан б/ды.

В.А 1021ж Цзянси пров/да дүн/келген.белгілі конфуц ғалым ақын экон/т торетик 1069ж В А мемле/к қызметке қабылданып,империя/ң бірінші министірі б/п тағайын/ды. Елді бай мем/ке айналдыру ү/н ең алдымен қоғамдағы әлеу-к шиеленістерді бәсеңдету шараларын жүз/ге асыру қ/т деп шешті.В.А ойы б/ша салықтар мен рыног бағаларын реттеп отыратын заңдар шығ/ы к/к.Бұрынғы еңбек міндеткерлерін ақша салығымен алмастыру Жер реформасын іске асыру баырысында жер иелерін мемл/т жасаырын ұстап келген жер/н тауып,оны қазына меншігіне алды. Елдегі бүкіл сауда саласы мемлекет тарапынан бақылауға алынып оны арнайы құрыл/н басқармалар қадағалайтын б/ды. Мемл/ң әіскери қуатын арттыру ү/н жалдамалы армия/ң орн/на халық жасақтарынан құрылған әскерге сүйенуді жолға қ/ды.Әрбір 10 үйден 2 әскер алынатын б/ды. Нәт/де мем/ң әскери шығындары азайып,есесіне,арм-ы 7 есеге ұлғайтуға қол жетк/ді В:А ойлап шығ/н заң/ы м емл/ті байытып,шару/р/ң жағд/н біраз жақсартуға бағыт-н еді.Реформалық әрекет/р ірі жер иелері/ң бай адам/ң өсімқорлар алып,сатарлар/ң парақор әкім/ң мүддесі есебінен жүз/е асырылған1077ж В:А реформалық топ/р арасын/ы терең алауыздық жағ-да қызметтен бас тартып отставкаға кетуге мәжбүр б/ды. 1085ж император/ң өлімінен кейін,,оның реформалық әрекет/ң тиым салынды. В,А туған елі мен халқы/ң жағ/н жақсартуды конфуц/қ утопист адам. Сұң имп/ң реформа/ң идеолог/ы жүз/е асыруы іскерлері қыт-қ конф/қ саяси мәд/н шеңберінде әрекет етті. Бұл қайта құру әрекет/і имп/р оның қол аст/р бағыныштылар/ң арас/ы конф/қ рухтағы байл/ты өмір сүріп,отырған әлеу-к саяси құрылымды жетілдіру мен нығайту арқ/ы үйлестіруге бағыт/н еді. Вань А ж/е басқа да Сұң дәуіріндегі реформаторлар/ң реформалары осыдан 1000ж бұрынғы Ван Манның реформасы сияқты ескі көзқарастағы консервативтік сипаттағы іс-шаралар б/ды. Белгілі деңгейде Сұң мемл/н нығайтып оның мәдени ж/е экон/қ өрлеуіне мүмкіндік жасады.В:А рефор/ы сәтсіздікке ұшырағанан кейін елдегі қайшылықтар щдан әрі шиеленісе түсті Шарулар мен қала тұрғын/ң бас көтерулері тоқтаған жоқ.Биліктегі ауқатты әлеу-к топтар бұқараға оңды әсер ете алатын,өздеріне сенімді идеологиялық құралды іздестіре бастады.

59. Сунь Ятсен және оның тарихи рөлі.

+

Сунь Ятсен (1366—9925 мм.) —Қытайдың көрнекті революциялық демократы және мемлекет қайраткері. Ол Гуаньдун провинциясында шаруа отбасында дүниеге келген, 1892 жылы Гонконгтағы дәрігерлік институтты бітірген. 1894 жылы Сунь Ятсеннің басшылығымен Гавай аралдарында Қытай эмигранттарының арасында "Қытайдың қайта өрлеу қоғамы " деген атпен саяси ұйым құрып, маньчжур әулетіне қарсы көтерілісті даярлаумен айналысады. 1905 жылы Сунь Ятсен Жапонияда жаңа революциялық ұйым — "Тунмынхой" (Одақтық лига) — құрады.

1907 жылы Сунь Ятсен "Тунмынхой" бағдарламасын тұжырымдайды. Аталмыш бағдарлама үш халықтық Сунь Ятсен қағидаға негізделген:

1) ұлтшылдық — маньчжур әулетін құлату;

2) демократияпық республика құру;

3) халықтық иелік — жерге құқықты теңестіру.

"Тунмынхой" басты саяси ұйым болып, революционерлердің тұңғыш кадрларын даярлайды, 1911 жылғы Учан көтерілісін басқарды. Бұл көтеріліс маньчжур әулетін құлатқан 1911—1913 жылдардағы Синькай революциясының бастамасы болды.