56. Қытайдың іі дж соғыстан кейінгі саяси партиялардағы мелекет құру бағдарламалары

1946 жылы Қытайда азамат соғысы басталды.Екінші дүниежүзілік соғыстың соңында КПК мен Гоминдан арасынгда мемлекетті бейбіт жолман біріктіру туралы келіссөздер болды.осылайша,ІІ д.ж.с аяқталуымен ҚХР құрылуы арасында уақыт келіссөздер кезеңіне (1945 ж тамыз айының соңы мен 1946 ж. шілдесі) мемлекеттің бүкіл аумағын қамтыған азамат соғысының кезеңі.

Азамат соғысы босатылған аудандарды қорғау кезеңімен (1946ж шілде-1947ж маусым) және халықтық революцияның жеңісіне алып келген халықтық құтқару армиясының қалыптасуы.

КПК мен Гоминьдан арасындағы келіссөздер.1946 жылы КПК,гоминьдан,кіші буржуазиялық партиялар және қоғамдық уәкілдердің қатысуымен саяси консультативтік конференция өтті.конференция шешімдерінің ең маңыздысы-әр түрлі партиялардың өкілдерінен тұратын коалициялық өкәмет құру болды.

1946 жылы 4 мамырда КПК ОК босатылған аудандарды аграрлақ реформалар жүргізу туралы шешім қабылдады.

гоминьдан үкіметі 1946-1947 жылдары босатылған территориялардың біраз бөлігін жаулап алды.1947 жылы наурызда 10 жыл Қытайдың демократиялық күштерінің орталығы болған Яньан қаласы-Шэньси-ГаньсНинься шекарасын басып алды.1947 жылы жазда ХБА-ң үш үлкен топтары гоминьдан армиясының шекарасын кесіп,Янцзы өзеніне дейін жетті.Олар сонымен қоса Солтүстік,солтүстік-батыс,және солтүстік-шығыс қытайға да шабуылдады.Нәтижесінде 1947-1948 жылдары 1,5 млн адамнан тұратын қарсыластың одақтары қиратылды және 37млн адамнан тұратын үлкен территория азат етілді.

ХБА-ң 1948-1949 жылдар аралығындағы болған үш үлкен шайқастағы жеңістің нәтижесінде реакциялық Гоминьдан үкіметінің әскери және саяси құрылымының қирауына алып келді.

1949 жылы сәуірде Пекин қаласында КПК мен Гоминьдан үкіметі арасында мемлекетте бейбітшілік ортату туралы келіссөздер жүргізілді.Нәтижесінде әскери іс-қыимылдарды тқтату туралы шешім қабылданды.

23 сәуірде Нанкин қаласы азат етілді.Бұл қанды Гоминьдан диктатурасының аяқталуын білдірді.27 мамырда ең үлкен қала,үлкен өнеркәсіп орталығы және порт-Шанхай қаласы азат етілді.1949 жылы 21 қыркүйекте Пекинде Халықтық саяси консультативтік конференция өз жұмысын бастады.Ол ККП,буржуазиялық-демократиялық партияның,қоғамдық ойшылдардың,жастар,әйелдер ұйымының,халықтық босату армиясының,шекарадан тыс жерде өмір сүрген қытайлықтардың қатысуымен өтті.

30 қыркүйекте ҚХР-ң ОХҮ құру туралы заң қабылдады.1949 жылы 1 қазанда ҚХР құрылғаны жарияланды.Көпжылдық Қытай халқының азат ету күресі оң жеңіске жетті.

57. Кхр онеркасип-сауда саласындагы реформалар (1980-2000)

1870 – 1980 жылдары экономикалық модернизацияға тактика ғана емес сонымен қа Қытай Халық Республикасы шаруашылықты өзгертумен қатар социалды – экономикалық дамуын өзгертеді. Қытай Коммунистік партиясы Қытайдың басқа салаларын дамыту үшін жаңа табиғи, рынокты жолдарды іздейді.

Жаңа экономиканы дамыту стратегиясы Қытайдың басқа саяси мемлекеттерге «ашылу» идеясымен байланысты болды. Тек қана экономикалық даму ғана емес, сонымен қоса мәдени, ғылыми дамулар, шетел бизнесмендеріне, журналистеріне шекараны ашу, Қытай Халық Республикасының азаматын басқа әлемді көзбен көруіне мүмкіндіктер беріледі.

Рынокты дамуымен қоса бұл «ашықтық» Қытай Коммунистік партиясының экономикалық – саяси ұстанымдарының бастысы болды.

Қытай модернизациясындағы өзгерістер мен «ашықтық» Қытай Коммунистік партиясының жаңа басшысы Дэн Сяопиннің зор еңбегі болды. 1980 жылдары Қытайдың терең идеологиялық және саяси өзгерістер кезеңі болды. Саяси элитаның дүниеге қөзкарасы Қытайды заманалық маңызы бар социалды – экономикалық өзгерістерді енгізуге итермелейді.

Ең басты өзгерістер Қытай Коммунистік партиясының саясатында болды. Ауыл шаруашылық өзгерістерде жеңіске жеткен өзгерістер халық шаруашылығында терең реформалар жүргізілді жәнеде қаржы, шикізат, социалды реформалар жүргізілді.

Жер иеленушілік реформасының жасалуында басты жетістіктер бұл – шаруашылық ынта мен тапқырлық жасау мүмкіндіктері тез нәтижелік берді. Ауыл шаруашылық өнімділіктің өсуі басталды. 4 жылдың ішінде 90 млн тоннаға өсті.

80 жылдың соңында мемлекеттің орталықтандырылған бақылау жұмысында жартылай қалалық өнімділікпен айналысатындар болды.

Ең басты Қытай техникалық модернизация шаруашылығы ең басты рольде шетел инвестициялары мен технологиялары болды. Қытай Халық Республикасының басшылары осы процестерді орындау үшін « Арнайы Экономикалық Аймақ» құрды. «Арнайы Экономикалық Аймаққа» англиялық Гонконг колониясы жанында орналасқан Шэньчжэнь кірді.

Мұнда шетел техникаларымен жеңіл өнеркәсіп, электроника экспортқа шығатын өнімдер жасалды. Тапқан ақшасын заманға сай техниканы сатып алуға жібереді. Осы реформа бағдарламаларын жүзеге асыру экономиканың жоғарғы көрсеткіштеріне әкелді. 80 жылдары табыс екі есе өсті 250 - ден 500 долларға өсті.тар стратегия керек екендігі көрінді.

. Қытай экономикасының көптеп көтерілуіне байланысты 90 жылдың бірінші жартысында мынадай салаларда бидай жинау, көмір табу, цемент өндіру, мақта өсіру, ет, телидидар жасауда бірінші орынға шықты. Сыртқы экономика саласындада көптеген жетістіктерге жетті.

Дэн Сяопиннің басты мақсаты тәжірибе жүзінде Қытайды дамыған мемлекетке айналдырып, 21 ғасырдың ортасына қарай Қытайда адам басына шыққандағы өндіріс бойынша орташа дамыған мемлекеттер арасына қосу.

Дэн Сяопиннің ұстанымы бойынша – мемлекеттің негізі ретінде социализм қалу керек, өйткені социализм шапшаң әлеуметтік дамуына қажетті материалдардың және адами ресурстардың жинастауын қамтамасыз етеді.

ХХ ғасырдың 80 жылдары Қытай Коммунистік партиясының басшылығы нарықтық қатынаста экономикалық реттеушісі ретінде қарастырар рыноктың дамуына нұқсан келтірмейді. Қайта оны бес жылдық жоспарлар шеңберіне кіргізіп, жоспарлау мен рынокты өзара байланыстырды. Бұндай саясаттың негізі тауар – ақша айналымының күрт артуы және меншік пен шаруашылық нысандарын девирсификацияға ұшырау мәселеге жатқызылды.

Алғашқы этапта 1982 жылдан бастап «жоспарлы басқару» - басты ; «Нарықтық екінші дәрежелі» деген ұстаным құрылды.

Екінші этап – 1984 жылы Қытай Коммунистік партиясының Орталық Атқарушы Комитетінің үшінші пленумында «Шаруашылық жүйесін реформалау туралы қаулысы» қабылданып, нәтижесінде «Жоспарлы тауарлы шаруашылығы» идеясы ұсынылды. Яғни өндіріс кәсіпорындарына шаруашылық өзін - өзі басқару енгізілді. Бұл яғни тауар – ақша қатынасының жоспарлы үйлестіру жүйесімен қатар қолданысқа енді. Бұл тұжырымдамасына сай экономикалық әрекеттесу үш салада көрініс тапты:

1. Дерективті жоспарлау саласы.

2. Бағыттаулы жоспарлау саласы

3. Еркін рынок саласы.

Үшінші этап – реформалар барысында 1989 жылы «мемлекет рынокты реттейді, әйтсе рынок кәсіпорындарын бағдарлайды» деген тұжырымдамасы қабылданады.

Қытай Коммунистік партиясының 4 пленумымен 13 шақыруынан кейін 13 жыл бойы Қытайдын сырткы саудасы қарқынды дамыды. Қытай сауда әлеміндегі ең ірі мемлекет болды. 1989 жылы сыртқы сауда тауар айналымы бойынша ол 15 орында болды, ал 2001 жылы 6 орында болды. Қытай Халық Республикасында әр түрлі деңгеймен әр түрлі салаларда жан – жақты ашықтық саясаты ұстанылады. 13 жыл ішінде қолданған шетелдік инвестициялардың көлемі 400 млрд. доллардан асты. "Өзіндік меншіктің шетелге шығуы" деген елмен жүзеге асырылатын стратегиясы, өзінің бірінші нәтижелерін әкелді. Сыртқы сауда - экономикалық байланыстардың жылдам дамуы ұлттық экономика өсуіне қуатты күш берді,Қытайдың шетел елдерімен сыртқы байланыстарын жақсартты және нығайтты Бірте - бірте Қытай Халық Республикасының Дүниежүзілік Сауда Ұйымына табысты қосылу позитивтік ықпалы және ұлттық шаруашылық дамуына жаңа кезеңде реформалық пен ашықтықтың кіруі көріне бастады.