55.Тан патшалығы кезиндеги Ань Лоушань көтерілістері

Тан империясның кезеңі (618-907жж) Қытайдың ортағасырлық гулденуі болып табылады. Мемлекеттің бір биліктің Тан әулетінің қол астына бірігуі көбінесе Ли Юаньның қарапайым тұрғындармен тіл табысуы саясатының нәтижесінде. Ол өткен жылғы қарыздардан тұрғындарды босатып, мемлекеттік салықтардың мерзімін шектеді, құлдыққа сатылған шаруаларды босатты.Жаңа билік аштықтан зардап шеккен тұрғындарға көмек және су тасқынның салдарларын реттеу күрес жүргізетіндері туралы жариялады.

Империяның мемлекеттік құрылым және бюрократиялық аппарат жүйесі ертеден қалыптасқан тәжірибе негізінде құрылды. Жоғарғы билік императордың(Аспан баласы) қол астына шоғырланды. Ал ол шектелмеген құқықтарды иелене отырып, және дәстүрлер мен заңдар негізінде, бөлінген бюрократиялық аппаратқа сүйеніп, мемлекетті басқаруы тиіс болатын. Дәстүр бойынша император жоғарғы аспан күштерінің өкілі және олардың қалауының бастаушысы болып табылады. Аспан қатысты ол ұл болса, сол мезетте ол үлкен ұлдарының шенуіктерінің және кіші ақылсыз ұлдары қалған қол астындағылардың қайырымды әкесі ретінде болды. Осылайша сипаты жағынан табиғи болып келетін отбасылық құрылым бүкіл қоғамға таралды. Императордан оның ұлы әкелерімен қатынасқа түсіп және халыққа қамқорлық етуі талап етілді. Аспан ұлының ең жақын көмекшілері екі кеңесшісі «цзайсяны» болды.Олардың лауазымын императорлық әулеттің мүшелері және ықпалды ақсүйектер алды.Елді басқару үш палаталар арқылы жүзеге асты: Министрлер кабинеті, Сарай кеңесі, Мемлекеттік Кеңсе. Бұл орталық органдардың үш салалық жүйесі өте ұзақ эволюциядан өте отырып, Тан кезеңінде толығымен аяқталды. Министрлер кабинеті негізінен атқарушы билікті басқарды, ал өзге екі палаталар императордың жарлықтарын дайындады және жариялады.Осы үш органдардың барлығы орталық үкімет аппараын құрайды. Олардың әр салалары әр аймақта орналасты. Бұл мекемелердің қызметкерлері мемлекеттің «азаматтық шендер(вэнгаунь)» қатарын құрады. Әкімшілік қатынаста мемлекет облысқа, аймаққа, уезге, болыс және ауылға бөлінді. Басқарудың ең төменгі буыны «бес сарайлық» болды. Яғни бес сарайдың бірігуінен аймақ құралды. Бес сарайлықтың старостасы жердің өңделуін бақылау, салық жинау қашқындармен қылмыскерлерді ұстау міндетін атқарды. Егер жүз сарай біріксе қызметті ауыл старостасы, ал бесжүз сарай біріксе қызметті болыс старостасы атқарды.Сонымен қатар Қытай әскери аймақтарға бөлінді. Бұндай аймақтар алтыншы ғасырдың жартысында пайда болған болатын. Жетінші ғасырдың ортасында оның саны 634ке жетті Әр аймақ 800ден 1200ге дейін әскерді қамтыды. Бұл құрам мемлекеттің «әскери шендер(угуань)» қатарын құрайды.Сонымен Тан патшалығының саяси жүйесі осындай сипатта болды.Мемлекетте императордың шексіз иеленуіне қарсы бірнеше көтерілістер болып өтті.713-755жылдары ел басқарған тандық Сюань-цзунның кезеңі Тан мәдениетінің гүлденуінің аяқталуын білдірді. Ең алдымен ол елдегі әскербасылардың күшеюінен болды.Олардың ішіндегі Ань Лушань 755жылы көтеріліс бастап императорды астанадан қаштыруға мәжбүр етті. Көтеріліс ең соңында күшпен басылғанмен Сюань-цзунның билік етуі осымен аяқталды.