46. Қкп ның «Бір мемлекет-екі жүйе » саясатының мәні. Ганконг пен Макаоны қайтарып алуы.

Қытайдың «Бір мемлекет-екі жүйе» деп аталатын саясатын, бұл идеяны, Қытай Халық Республикасының лидері Дэн Сяопин 1980-ші жылдың басында ұсынған болатын. Дэн Сяопинның бұл идеясы бойынша, Қытайдың саяси жүйесі өзгерістерге төзуі керек болды. Дэн Сяопин бір вариант ұсынды. Бұл ұсыныс бойынша, тек бір Қытай ғана болуы керек, сонымен қатар кейбір территориялар Гонконг, Макао, Тайвань сияқты өздерінің өзіндік капиталистік экономикалық және саяси жүйесі болуы мүмкін, ал басқа Қытай территорияларында социалистік жүйе болушы еді. Ұсынысқа сай, Тайвань өзінің өзіндік саяси жүйесін, юрисдикциясын, әскери қару-жарағын, экономикасын, және финанстық жүйесін сақтауға мүмкіндіктері бар, сонымен қатар өзге елдермен коммерциялық және мәдени келіссөздер жүргізуіне болады, және халықаралық қатынастарда нық, айқын құқықтарға ие бола алады. Компартияның басшылығындағы Қытайда еркін аймақтардың болуы, өндірістік қатынастары нарықтық (рыночные, но Набижан ағай базарлық деп атайды), яғни капиталистік Гонконгтың болуы, сонымен қатар жеке островтық Қытай-өзінің призидентімен, парламентімен, тағы сол сияқты капиталистік атрибуттарға ие Тайваньның болуы, осының бәрін Қытайдың «Бір мемлекет-екі жүйе» деп аталатын саясаты.

Макаоның Қытайға қайтарылуы. 1979жылдың ақпан айында Португалия және ҚХР арасында дипломатиялық қатынас орнатылды. Қытай Макаоны «португалия басқаратын Қытай территориясы» деп мойындады. 1980жылы португалдық губернатор Мелу Эжидиу Қытайға алғашқы рет келді. Екі жақ та Макао мәселесі жайлы қанағаттандырарлықтай өзара шешім қабылдауға дайын болды. 20мамырда 1986жылы Қытай және Португалия келіссөздерге келетіндей біріккен коммюникеге қол қояды. 1986жылы маусым- 1987жылы наурыз аралығында келіссөздердің 4 раунды өтті. 13 сәуірде 1987жылы Пекинде макао жайлы мәселе бойынша біріккен декларацияға қол қойылды. Декларация б/ша 1999жылдың 20 желтоқсанынан бастап 50жыл мерзімімен Макао ҚХР-ң арнайы әкімшілік ауданы болуы шешілді. ҚХР-ң Ұлттық халық конгресі болашақ районның заңдарын қолдады. Өзіндік басқару үшін 1989 Макао мен аралда муниципалдық парламенттер құрылады. 1991 жылы мамыр айында Макаонын 7 бөлімнен тұратын үкіметі (атқарушы ) өз жұмысын бастады. Заң шығару жыналыс мүшелері 23 адамға дейін өсті. (олардын ішіндегі 8 мүшесі тікелей дауыспен сайланды. Солардын ішінде 9 депутат қытай азаматы болды орын. 1996 жылығы сайлау кезінде жеңісті Іскір қайымдастығының кандидаттары жеңіске жетті. Олар 4 орынға ие болды, ал қытайлық саяси топтардың үкіметі 4 тен 3 ке қысқартылды, және демократиялық топтар 2 ден 1 ге түсті. Қытай келісіммен жиналастын атқару мерзімі 2001ші жылға дейін ұзартылды.

ҚХР басқарушылары Арнайы аумақтын атқарушы қызметтін басшысы ретінде «Тайфун» банкінің бастықтарының біреуін милиардер Эдмунд Хоны қойды. Қытайға Макаоны кайтару жолында 1990жылдарда қатты азап шеккен аумақтардын ұйымдасқан преступностті өсуін тоқтату үшін кейбір шаралар қолданылды. Гангстерлардың басшылырынын бірі Вань Гокхой 15 жылға абақтыға жабылуға бұйырылды. 1990жылы 20 желтоқсанда 1987 жылғы келісімге сәйкес Макао ҚХРға қайтарылды.

Ұлыбританиның отары болған Ганконг мәселесін 1980жылы Ұлыбритания ҚХР билігімен Гонконгтың сувернитетін талқылай бастады. 1984жылы 2ел тарапынан Біріккен қытай-британдық декларацияға қол қойылды. Бұл декларация бойынша 1997жылы ҚХР-дың үлесіне тиген Гонконгтың барлық территориясының сувернитетінің берілуі тиіс еді. Декларацияда өз заңдарын жоғары автономиянық деңгейі аз дегенде берілгеннен кейін 50жыл мерзімінде ҚХР құрамына арнайы әкімшілік статусын иеленуі керек делінген.

1990 жылы суверенитер берілгеннен кейін конституциянын ролін атқаратын Гонкконгтың негізгі заңы бекітілді. Пекиннін қарсылығына қарамастан Гонкконг губернаторы Крис Паттен Гонконгтың заңшығару советінің демократизациялап, сайлау шарасының реформасын өткізді. Гонконг суверенитетінін ҚХРға қайтарылуы 1997 жылдың 1 ші тамызда (в полночь)бітті. Бұл шарада конгресстің орталығында Гонконгтың қайтарылуының рәсми церемониясы, Гонконг көрмесі болды. Дун Цзяньхуа арнайы әкімшілік аймақтың бірінші басты министрі болды.