34. Соңғы Хань патшалығының жойылуы (25-220).

Соңғы Ханъ патшалығының жойылуының басты себептері.

Шығыс Ханъ әулетінің гүлденут заманы мықты болмай,ішкі терең әлеуметтік қайшылықтар салдарынан оның өмір сүруі ұзаққа бармады.Күшті әулеттердің барған сайын байып,өрлеуімен 2ғасырдың өткір саяси қанат жайды.Қоғам өзінің әлеуметтік даму деңгейі жағынан бір біріне қарама қарсы екі үлкен топқа бөлінді:асабай ауқатты топтар мен қайыршылық дәрежедегі кедей шаруалар 2 ғас. Басында өткір қайшылыққа ұшырады.Оқымыстылар деп аталатын қоғамдық топтардың бірі сарай төңірегіндегі ақсүйектерді конфуцияшылдық тұрғыдан сынады.Қалыптасқан әлеуметтік дағдарыстық жағдайды бұл топтар қатты сынға алып,мем.ң тағдырына нұқсан келтіріп отырған аптты жағдай деп атады.Оқымыстыларға қарсы императорлар жақын әтектер бас көтерді.169ж екі топтың арасындағы күрес шегіне жетеді.

Император Лин ди әтектердің нұақап көрсетуімен белсенді оқымыстыларды тұтқындау туралы бұцрық берді.Конфуцияшылардың тірегі болған астаналық академияның оқушылары да репрессияға ұшырады.Жүзден астасм адам өлтірілді,ол осы оқымыстыларға жақын болған,оған қатысы бар адамдарды мем.к қызметке алуға тиім салды.Тек 184ж ғана сары орамалдылар көтерілісі басталғансоң ғана,император Линди барлық репессияға ұшырағ,ан оқымыстыларға амнистия жариялады.2ғ. Ханъ империясы басынан өткізген әлеуметтік әкономикалық және саяси дағдарыс жайында кедкй шаруалардыңқалың бұқарасының арасында дао идеясы кең қолдау таптыДаосизм алғашында философиялықілім ретінде пайда болса ,енді 1 2ғасырларда біртіндеп діни мистикалық көзқарастар жиынтығыа айнала бастады.Елдің әр түрлі аудандарындаҰлы игілік жолын тез іске асыру қажеттігін уағыздаған құпия ұйымдар ,діни сектарлар пайда болды.Әлеуметтік теңдік идеясы Тацпинцзин атты трактатта көрініс тапты,ал бұл қағидалар Тайпиндао дейтін даостық сектаның тұғырнамасына айналды.Осы секталардың ең ірілерінің бірінің басшысы Чжан Цзюэні халық Ұлы данышпан және қайырмды мұғалім деп атады.184ж ерте көктемде,бір мезгілде елдің әр түрліаудандарында көтерілісбұрқ ете түсті.Көтерілісшілер бастарын сары түсті орамалмен байлап алды.Ол жаңа ұлы игілік дәуірінің символы іспеттес болды.Осылайша,Қытай тарихында сары орамалдылар көтерілісі деген атқа ие болған қозғалыс шықты.Көтерілісті басып жаныштауға қырық мыңдық әскер аттанды.Өкімет бұл көтерілісті тез арда басып тастады.Көтерілісті талқандауда негізгі ролъ атқарған ірі жер иеленушілердің бөлімдері болды.184ж күзінде Чжан Цзюэ өлген тсоң,қозғалыс біртұтас басшысынын айрылды.Сол жылдың қазан айында Гуанцзунде көтерілісшілер жеңіліс тапты.Осы шайқас нәтижесінде 80мыңдай адам қаза тапты.Көтерілісшілердің негізгі күштерінің жеңіліс тапқанына қарамастан,185жкөтеріліс жаңа күшпен қайта жанданды.Чжанъ Янъ басшылық еткен қара тау әскері астанаға таяу жерде Хуанхэ өзенінің солт. Жағалауында орныға бастайды.Бірақ жекелеген топтардың бір біріменкелімсіз әректтердің нәтижесінде ,үкімет әскері оларды бөлек бөлекталқандайды.188 207жбүкілде көтерілісшілердің бөлек бөлек бас көтерулері аяусыз басып жанышталып,тоқтатылды.Біақ көтеріліс әкелген соққыдан Ханъ империясы енді бас көтере алмады.Себебеі осы көтеріліс барысында өкімет билігіндегш ірі бай топтардың арасындағы шиеленіскен қайшылықтар енлі ашық күреске айналды.Осыдан кейін сары орамалдылар көтерілісі кезінде өрлеген әскери қолбасшылар араснда кескіліскен күрес басталды.Саяси күресте бірнеше қайраткерлер ерекшк көзге түсед,солардың ішінен барынша ықпалды,әрі жергіліктібай топтардың көрнекті өкілдерінің бірі Цао Цао деген адам шығады.Ол өз қолына елдегі билікті алады.ЦаоЦао аса білгір саясаткер бола отырып елдегі ықпалды топтармен ,оқымысты шянъшилермен тіл табысуға тырысады.Осылайша бұрынғы біртұтас Ханъ иммп.ң орнында 3ғ.үш дербес мем.Вәй,Шужәне У пайда болад.Сөйтіп,Қытай жерінде үш патшалық дәуірі басталады.Ежелгі қытай Қоғамының қойнауында 2 -3 ғ пісіп жетілген жаңа феодалдық қатынастар ерте орта ғасыр дәуірінің бастамасы болды.