32.Қазақстан тәжірибесінде бюджет кірістерінің құрылымын сипаттаңыздар,және оны арнайы сызбада көрсетіңіздер?

11-бап. Бюджет түсімдері.

1. Кірістер, бюджет кредиттерін өтеу сомалары, мемл-ң қаржы активтерін сатудан түскен түсімдер, қарыздар бюджеттің түсімдері болып табылады.2.Салықтық, салықтық емес түсімдер, негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер, трансферттік түсімдер бюджет кірістері б.т.3.Нысаналы трансферттерді қоспағанда, кірістер нысаналы мақсатқа ие болмайды. Кірістердің жаңа түрлерін енгізу, қолданылып жүргендерінің күшін жою н/е оларды өзгерту осы Кодекске міндетті түрде өзгерістер н/е толықтырулар енгізіле отырып ж.а. 4.Салықтық түсімдер ҚР- Салық және Кеден кодекстерінде белгіленген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер б.т.5.Салықтық емес түсімдер негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдерге жатпайтын,осы Кодексте және ҚР-ң басқа да заңнамалық актілерінде белгіленген, бюджетке міндетті, қайтарымсыз төлемдер, байланысты гранттар, сондай-ақ трансферттерден басқа, бюджетке тегін негізде берілетін ақша б.т.6. Бюджетке:1)мемл-к мекеме-ге бекітілген мемл-к мүлікті сатудан;2)м-тік мат/қ резервтен тауарлар сатудан;3) мемл-т меншігіндегі жер учаскелерін жеке меншікке сатудан н/е оларды тұрақты н/е уақытша жер пайдалануға беруден не ҚР-ң заңдарында н-е халықаралық шарттарда көзделген тәртіппен өзге де тәсілмен өткізуден;4) мемл-ке тиесілі матер-қ емес активтерді сатудан түсетін ақша негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер б.т.7. Трансферттер түсімдері бюджеттің бір деңгейінен басқасына, ҚР-ң Ұлттық қорынан респ-қ бюджетке түсетін трансферттер түсімдері б.т.8. Бюджеттік кредиттерді өтеу сомалары бюджеттен алынған кредиттер б/ша негізгі борышты қайтаруға, сондай-ақ заңды тұлғалардың төленген мемлекеттік кепілдіктер б/ша талаптарды қайтаруына б/ты бюджетке түсетін түсімдер б.т.9.Мем-ң қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер заңды тұлғалардың, оның ішінде мемлекеттік меншіктегі халықаралық ұй-ң, мүліктік кешен түріндегі мемл-к мек-р мен мемл-к к/о-ң қатысу үлестерін, бағ.қағ-н,сондай-ақ мемл-к к/о-ң жедел басқаруындағы н/е шар-қ жүргізуіндегі өзге де мемл-к мүлікті сатудан бюджетке түсетін түсімдер.10.Қарыздар мемл-к эмиссиялық бағалы қағаздарды шығаруға және қарыз шарттарын жасасуға байланысты бюджетке ақша түсімдері болып табылады.

33.Бюджеттік несиелеудің мәнін ашыңыз және оны жүзеге асырылу тәртібін көрсетіңіз?

      1. Бюджеттік кредиттеу бюджеттік кредитті беру, пайдалану, оған қызмет көрсету және оны өтеу туралы шешім қабылдау рәсімдерін қамтитын процесті білдіреді.       2. Кредитор, бюджеттік бағдарлама әкімшісі және қарыз алушы арасындағы бюджеттік кредитті беру, пайдалану, оған қызмет көрсету және оны өтеу кезінде тараптардың құқықтық қатынастарын белгілейтін келісім кредиттік шарт болып табылады.       3. Бюджеттік кредиттер заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысу мақсаттарына, қарыз алушылардың шаруашылық қызметінің залалдарын жабуына, сенім білдірілген өкілдердің (агенттердің) көрсетілетін қызметтеріне ақы төлеуге берілмейді.       4. Бюджеттік кредиттер мынадай талаптар сақталған жағдайда беріледі:       1) салық берешегінің болмауы;       2) қарыз алушының бюджеттік кредит бойынша міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ететін жағдайының болуы;       3) қарыз алушының бұрын берілген бюджеттік кредиттер бойынша берешегінің болмауы.

      Бюджеттік кредиттерді беру мынадай:       1) бюджеттік кредитті кредит шартына сәйкес өтеу міндеттілігін көздейтін қайтарымдылық;       2) міндеттемелердің орындалуын Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәсілдермен қамтамасыз ететін жағдайының болуын көздейтін қамтамасыз етілу;       3) бюджеттік кредиттің берілгені үшін қарыз алушының сыйақы төлеуін көздейтін ақылылық;       4) бюджеттік кредитті беру мерзімін белгілеуді көздейтін мерзімділік принциптеріне сәйкес жүзеге асырылады.

      Бюджеттік кредиттеу субъектілері:

      Кредитор, бюджеттік бағдарламаның әкімшісі, қарыз алушы, соңғы қарыз алушы және сенім білдірілген өкіл (агент) бюджеттік кредиттеу субъектілері болып табылады.

Кредитор. Республикалық бюджеттен бюджеттік кредиттеу кезінде Қазақстан Республикасының Үкіметі кредитор болып табылады.     Бюджеттік кредиттеу кезінде бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Үкіметінің атынан кредитор ретінде әрекет етеді Жергілікті бюджеттен бюджеттік кредиттеу кезінде тиісті жергілікті атқарушы орган кредитор болып табылады.    

Бюджеттік кредиттеу субъектісі ретіндегі бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі бюджеттік кредит беру кезінде кредиттік шарттың тарабы болып табылады және:       1) қаржы агенттіктерін қоспағанда, мамандандырылған ұйымдар мен сенім білдірілген өкілдерді (агенттерді) конкурстық негізде айқындауды;       2) бюджеттік кредиттердің нысаналы және тиімді пайдаланылуын, өтелуі мен оларға қызмет көрсетілуін бақылауды және мониторингін жүзеге асырады.

Қарыз алушылар. Бюджеттік кредитті алушы, негізгі борышты өтеу және сыйақы, сондай-ақ кредиттік шартқа сәйкес басқа да төлемдерді төлеу жөнінде міндеттемелер алатын кредит шартының тарабы қарыз алушы болып табылады. Мыналар:       1) мамандандырылған ұйымдар - банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар, сондай-ақ акцияларының бақылау пакеттері мемлекетке не ұлттық холдингке, не Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылатын ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұйымдар;       2) жергілікті атқарушы органдар;       3) шет мемлекеттер;       4) жеке тұлғалар қарыз алушылар бола алады.

Түпкілікті қарыз алушылар: 1. Мамандандырылған ұйым оған кредитор немесе қаржы агенттігі айқындаған шарттармен беретін бюджеттік кредитті соңғы алушы түпкілікті қарыз алушы болып табылады.       2. Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылатын, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар түпкілікті қарыз алушылар бола алады. Сенім білдірілген өкілдер (агенттер). Тапсырма шартының негізінде кредитордың (сенімгердің) атынан және оның есебінен және оның нұсқауларына сәйкес бюджеттік кредит беруге байланысты белгілі бір тапсырмаларды жасайтын тұлға сенім білдірілген өкіл (агент) болып табылады. Сенім білдірілген өкіл (агент) кредитордың (сенімгердің) тапсырмасы бойынша мынадай іс-әрекеттерді орындай алады:       1) бюджеттік кредиттерге қызмет көрсету;       2) қарыз алушылармен есеп айырысу;       3) бюджеттік инвестициялық жобалардың қаржыландырылуы мен іске асырылуына мониторинг жүргізу;       4) қарыз алушылардың қаржылық жай-күйіне мониторинг жүргізу;       5) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес берешекті өндіріп алу;       6) қарыз алушы-жеке тұлғаларды анықтау және олармен кредиттік шарттар жасасу. Кредиттік шарттың негізгі талаптары

      1. Кредиттік шартта бюджеттік кредиттің мынадай негізгі талаптары міндетті түрде болуға тиіс:       1) берудің мақсаты;       2) мөлшері;       3) валютасы;       4) мерзімі;       5) игеру кезеңі;       6) сыйақы ставкасы.       2. Бюджеттік кредиттің негізгі талаптары және қарыз алушылардың санаты кредитордың шешімімен белгіленеді.       3. Кредиттік шартқа қосымша талаптар, оның ішінде бюджеттік кредитті беру тәсілін айқындайтын талаптар, бюджеттік кредитті өтеу және оған қызмет көрсету графигі, бюджеттік кредит бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдері енгізіледі.

Бюджеттік кредиттің мерзімі

      1. Қарыз алушы бюджеттік кредит алатын, пайдаланатын, оған қызмет көрсететін және оны өтейтін уақыт кезеңі бюджеттік кредиттің мерзімі болып табылады.       2. Бюджеттік кредиттің мерзімі бюджеттік кредиттің қаражатын кредитордың шотынан аударған кезден бастап есептеледі.       3. Бюджеттік кредиттер берілу мерзіміне қарай мынадай түрлерге бөлінеді:       1) қысқа мерзімді - 1 жылға дейін;       2) орта мерзімді - 1 жылдан 5 жылға дейін;       3) ұзақ мерзімді - 5 жылдан 30 жылға дейін. Бюджеттік кредит беру туралы шешім қабылдау

      Бюджеттік кредит беру туралы шешім қабылдау:       1) бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органның ұсыныстарын ескере отырып, мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган айқындаған тәртіппен бюджеттік кредиттеудің орындылығын айқындауды;       2) бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органның немесе мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті органның бюджеттік бағдарламалар әкімшісі бюджеттік кредиттеу арқылы іске асыруды ұсынатын бюджеттік бағдарламаларды олардың бюджеттік кредиттеу критерийлеріне сәйкестігі тұрғысынан қарауын;       3) бюджеттік өтінімді және бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органның қорытындысын бюджеттік комиссияның қарауын;       4) бюджеттік комиссияның бюджеттік бағдарламаны бюджет жобасына енгізу жөніндегі ұсыныстарын әзірлеуді қамтиды. Бюджеттік кредит беру рәсімі

      1. Бюджеттік кредит беру рәсімі мынадай кезеңдерді:       1) бюджеттік кредиттің негізгі талаптарын айқындауды;       2) қарыз алушыны айқындауды;       3) кредиттік шарт және олармен байланысты шарттар жасасуды;       4) қарыз алушыға бюджеттік кредит беруді қамтиды.       2. Бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері тиісті бюджеттер бекітілгеннен кейін бюджеттік кредиттердің негізгі шарттары туралы және қарыз алушылардың санаттары туралы кредитор шешімдерінің жобаларын бекітуге енгізеді.       3. Қарыз алушыларды:       1) Қазақстан Республикасының азаматтарын бюджеттік кредиттеу кезінде тапсырма шартына сәйкес сенім білдірілген өкіл (агент);       2) қаржы агенттіктерін қоспағанда, мамандандырылған ұйымдарды бюджеттік кредиттеу кезінде конкурс нәтижелері бойынша бюджеттік бағдарлама әкімшісі айқындайды. Мамандандырылған ұйымдарды іріктеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді;       3) жергілікті атқарушы органдар бюджеттік кредиттеу кезінде қарыз алушылар осы Кодекске сәйкес айқындалады;       4) шет мемлекеттерді бюджеттік кредиттеу кезінде қарыз алушылар Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес айқындалады.       4. Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларда бюджеттік кредиттер алады.       Қазақстан Республикасының азаматтарын бюджеттік кредиттеу сенім білдірілген өкілдер (агенттер) арқылы жүзеге асырылады.       5. Бюджеттік кредит беру кредиттік шарт, тапсырма шарттары және бюджеттік кредит бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етуді растайтын құжаттар жасалып, тіркелгеннен кейін жүзеге асырылады.       6. Бюджеттік кредиттер беру жөніндегі рәсімдерді, оның ішінде оларды беру кезіндегі қажетті құжаттардың тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.