56. Табиғи кешеннің трж басқа шағын жүйелерімен болатын өзара байланыстарын суреттеп беріңіз.

Территориялық рекреациялық жүйелер, демалушылар

тобы, табиғи кешен, техникалық құрылыс, басқару органы, зерттеулер

ТРЖ-нің негізгі қасиеттері оның жеке элементтерінің қасиеттерімен ғана

емес, сонымен қатар оның құрылымының қасиеттерімен және элементтер

арасындағы байланыспен де айқындалады. ТРЖ элементтерінің өзара

байланыстары туралы мәліметті жинақтау матрица байланысы түрінде болуы

мүмкін, оларды ТРЖ-нің элементтері құрайды. Ол үшін В.М. Кривошеев пен

И.В. Зорин (1979) ұсынған әдіс-амалдарын пайдаланады. ТРЖ элементтері

матрица жолымен талданатын, белсенді шағын жүйе ретінде алға шығып,

тапсырысты қабылдаушы болып саналады. Матрица бағанындағы сол

элементтер тапсырыстарды қанағаттандыратын ресурстар ретінде

қарастырылады.

ТРЖ-нің басты элементі (ДТ) басқа элементтерімен рекреациялық

шаралардың циклдері мен ТРЖ-нің кеңестік-уақыттық құрылымның таңдауы

арқылы байланысады.

"Табиғи кешен", табиғат процестерінің қайталанып тұру себебінде

"демалушылар тобына" бірқатар шектеулер жасайды. Кейбір рекреациялық

шаралардың түрі жыл мерзімінің белгілі бір кезеңінде ғана іске асырылады

(суға түсу мерзімі – жазда, шаңғы туризмі – қыста). Табиғат процестерінің

мауысымдылық сипаты рекреациялық ағымдардың ырғақтылығын талап

етеді. ТРЖ-нің бұл қасиеті белгілі бір мауысымда жүріп тұратын

рекреациялық шаралар мен олардың ұзақтығы туралы мәліметтер беріп

тұрады.

"Табиғи кешеннің" "инженерлік-техникалық" шағын жүйесімен өзара

байланысы туризмнің материалдық-техникалық базасының (орналастыру

орындары, көлік) экологиялық қасиетімен сипатталынады. Рекреациялық

қызмет көрсетудің технологиялық процестері экология жағынан таза болуы

қажет және табиғи кешендердің құнды рекреациялық қасиеттерінің азғындап

кетуіне жол бермеуі керек.

Табиғи кешенді пайдалану барысында оның тұрақтылығы мен құнды

рекреациялық қасиеттерін сақтап қалу үшін, қалдықтарды жою үшін арнайы

шаралар жүргізу қажет. Табиғи кешеннің жерін өңдеу мен суғару

жұмыстарын "қызмет көрсетушілер" жүргізеді. Реттеушілік табиғи кешен

мен қызмет көрсетушілер арасындағы өзара байланыстардың жүйелі қасиеті

ретінде, қайта өңдеу шараларының кезектігін (рекультивация) және оның

бағасын айқындайды.

"Табиғи кешен" мен "басқару органының" арасындағы қарым-қатынас

нормативтік құжаттарды қамтамасыз ету арқылы орындалады – актілер мен

стандарттар ережелерінің жүйесі, табиғи рекреациялық аумақтар мен

мәдени-тарихи объектілерді тиімді пайдалану мен оларды сақтау. Сонымен

қатар бұған жататындар: курорт пен демалыс зоналар туралы заңдар мен

ережелер, рекреациялық аудандарда табиғи ортаның жағдайы туралы

ережелер (ауа, су, жер), жобалау және құрылыс туралы нормалар,

рекреациялық салмаққа табиғаттың тұрақтылығы туралы нормалар және т.б.

57. Техникалық құрылыстардың трж басқа шағын жүйелерімен болатын өзара байланыстарын суреттеп беріңіз.

Территориялық рекреациялық жүйелер, демалушылар

тобы, табиғи кешен, техникалық құрылыс, басқару органы, зерттеулер

ТРЖ-нің негізгі қасиеттері оның жеке элементтерінің қасиеттерімен ғана

емес, сонымен қатар оның құрылымының қасиеттерімен және элементтер

арасындағы байланыспен де айқындалады. ТРЖ элементтерінің өзара

байланыстары туралы мәліметті жинақтау матрица байланысы түрінде болуы

мүмкін, оларды ТРЖ-нің элементтері құрайды. Ол үшін В.М. Кривошеев пен

И.В. Зорин (1979) ұсынған әдіс-амалдарын пайдаланады. ТРЖ элементтері

матрица жолымен талданатын, белсенді шағын жүйе ретінде алға шығып,

тапсырысты қабылдаушы болып саналады. Матрица бағанындағы сол

элементтер тапсырыстарды қанағаттандыратын ресурстар ретінде

қарастырылады.

ТРЖ-нің басты элементі (ДТ) басқа элементтерімен рекреациялық

шаралардың циклдері мен ТРЖ-нің кеңестік-уақыттық құрылымның таңдауы

арқылы байланысады.

Шағын жүйе "техникалық құрылыс және инфрақұрылым" ТРЖ-нің басқа

да элементтерімен өзара байланысы жоғарыдағыдай ерекшеліктермен

сипатталады. Рекреациялық мекемелер туристік ағымның біртұтастылығын

қажет етеді, себебі олар туристерге қызмет көрсетуге мамандандырылады.

Ағымның біртектестігі орналастыруға ыңғайлы және барлық техникалық

циклді өткізуге қолайлы. Ағымда әр түрлі топтардың болуы (осы циклде

қызмет көрсетуге сәйкес келмейтін), қызмет көрсетудің технологиялық

тізбегін бұзады.

"Техникалық құрылыстың" "табиғи кешен" шағын жүйесімен байланысы

сенімділік және ресурспен қамтамасыз ету арқылы сипатталады. Әсерлі

жұмыс істеу үшін рекреациялық мекеменің ресурстық базасы болуы қажет.

Оған жағажай орындары, серуендейтін жерлер, тұзды су көздері,

экскурсиялық объектілердің саны және т.б. жатады. Ресурспен қамтамасыз

етілу пайдаланатын қорлардың көлемімен, аумақ пен объектілердің өткізу

қабілетімен сипатталынады. Қолайсыз аумақтарды мелиорациядан кейін

пайдаланады, сонда олар ресурстарды көбейтіп, жүйелердің сенімділігін

арттырады.

Рекреациялық қызметтің технологиясына сәйкес техникалық құрылыстар

жұмыс күшімен қамтамасыз етілуі қажет. Еңбекпен қамтамасыз ету

техникалық шағын жүйе мен қызмет көрсетушілердің өзара байланысының

сипаттамасы ретінде рекреациялық шаруашылықтың дамуына әсерін

тигізеді. Еңбек ресурстарының жетіспеушілігі жаңа аудандарды игеруді

тежейді.

"Техникалық құрылыстар" шағын жүйенің "басқару органымен"

байланысы қордың қамтамасыз етілуімен сипатталынып тұрады. Қордың

қамтамасыз етілу көрсеткіштеріне рекреациялық мекеменің нормативті және

айналымындағы құралдардың көлемі, сонымен қатар материалдық базасыны

кеңейтуге арналған қаражаттың мөлшері жатады.