35. Территориялық рекреациялық жүйелер және оларды зерттеу міндеттері

"Территориялық рекреациялық жүйе" – бұл әлеуметтік географиялық

жүйе. ТРЖ-де белгіленген қоғамдық функциялар жиналған, оның ішінде

адамның (рекреанттың) денсаулығы мен еңбек қабілеті, физикалық және

психоэмоциялық күш-қуатын қалпына келтіру ең бастысы болып табылады.

Құрылымы жағынан ТРЖ бір-бірімен байланысты элементтерден тұрады

(шағын жүйелерден): табиғи және мәдени кешендер (ТК), техникалық

құрылыс (ТҚ), қызмет көрсету (ҚК), басқару органы (БО) және демалушылар

тобы (ДТ)-рекреанттар.

Шағын жүйе "демалушылар тобы" – ең негізгісі, ол туристердің

әлеуметтік-демографиялық, жергілікті және ұлттық ерекшеліктеріне

байланысты, ТРЖ-нің басқа да элементтеріне қойылатын талаптарды

анықтайды. Бұл жүйе рекреациялық қажеттіліктің құрылымы мен мөлшерін,

туристік сұраныстың географиясы мен таңдауын, туристік ағымдардың

әртүрлілігі мен мезгілдігін анықтап отырады.

"Табиғи және тарихи-мәдени кешендер" шағын жүйесі ресурс ретінде

қарастырылып, ТРЖ құрылуының жергілікті базисы болып табылады.

Табиғи және тарихи-мәдени кешендердің белгілі бір сыйымдылығы,

сенімділігі, комфорттылығы, тұрақтылығы және аттрактивтілігі

(тартымдылығы) болады. Олар пайдалану қорының көлемі, тарау мөлшері,

пайдалану кезеңдері арқылы сипатталынады және демалушыларға қызмет

көрсету процесінде бірнеше рет қолданылады.

Шағын жүйе "техникалық құрылыстар" – демалушылар мен қызмет

көрсетушілердің тіршілік әрекеттерін (орналастыру, тамақтандыру, көлік

қызметтері), сонымен қатар арнайы рекреациялық қажеттіліктерін де (емдеу,

сауықтыру қызметі; экскурсиялық, мәдени және тұрмыс қызметтері)

қамтамасыз етеді. Рекреациялық және қызмет көрсету кәсіпорындарының

кешені рекреациялық инфрақұрылымды құрайды. Олар сыйымдылық,

әртүрлілік, комфорттылық, экологиялық, технологиялық (пайдалануға

дайындық) көрсеткіштерімен сипатталады.

Шағын жүйе "қызмет көрсетушілер" демалушыларға рекреациялық

қызмет көрсету функциясын атқарады және рекреациялық мекемелердің

өндірістік-технологиясын қамтамасыз етеді. Бұл шағын жүйе

мамандандырылған мекемелерде рекреациялық қызмет көрсетушілердің

санымен, туристік мамандардың кәсіптік және білім деңгейімен сипатталады.

"Басқару органы" ТРЖ элементтерінің өзара әсерін реттеп отырады және

барлық жүйелерінің бүтіндей әсерлі жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Қазіргі

уақытқа және болашаққа жоспарлау мен басқару жүйесі арқылы ТРЖ

желілерінің әр түрлі салалары мен деңгейлерінің кешенді түрде дамуын

жүзеге асырады, рекреациялық қажеттіліктерді болжамдайды, рекреациялық

ресурстарға баланс жасайды, рекреациялық іс-әрекеттердің ақпараттық,

нормативті-заңдылық және материалды-техникалық жағынан қамтамасыз

етілуін жүзеге асырады.

Рекреациялық география ТРЖ-ні бүтін бір жүйе түрінде зерттеп, оның

қалыптасуын, динамикалық дамуын, әртүрлілігін, ТРЖ-нің басқа да

географиялық жүйелерімен өзара әсерлерін және өзара байланысының

заңдылықтарын анықтайды.

Демек, рекреациялық география – бұл халықтың рекреациялық іс-

әрекетін ұйымдастыруын оқып түсіндіретін интегралдық-синтетикалық

ғылым. Мұндай жағдайда территориялық қоғамдық жүйенің рекреациялық

шағын жүйесі (ТҚЖ немесе ойкумена) зерттеу объектісі болып

қарастырылады, ал оқу пәні ретінде территориялық рекреациялық жүйе

алынады. "Рекреациялық іс-әрекетті территориялық ұйымдастыру" термині

қоғамдық географиядағы "қоғамның территориялық ұйымдастырылуы"

ұғымына сәйкес келеді.

36. ТРЖ-нің «демалушылар тобы» шағын жүйесінің сипаттамасы

"Территориялық рекреациялық жүйе" – бұл әлеуметтік географиялық

жүйе. ТРЖ-де белгіленген қоғамдық функциялар жиналған, оның ішінде

адамның (рекреанттың) денсаулығы мен еңбек қабілеті, физикалық және

психоэмоциялық күш-қуатын қалпына келтіру ең бастысы болып табылады.

Құрылымы жағынан ТРЖ бір-бірімен байланысты элементтерден тұрады

(шағын жүйелерден): табиғи және мәдени кешендер (ТК), техникалық

құрылыс (ТҚ), қызмет көрсету (ҚК), басқару органы (БО) және демалушылар

тобы (ДТ)-рекреанттар.

Шағын жүйе "демалушылар тобы" – ең негізгісі, ол туристердің

әлеуметтік-демографиялық, жергілікті және ұлттық ерекшеліктеріне

байланысты, ТРЖ-нің басқа да элементтеріне қойылатын талаптарды

анықтайды. Бұл жүйе рекреациялық қажеттіліктің құрылымы мен мөлшерін,

туристік сұраныстың географиясы мен таңдауын, туристік ағымдардың

әртүрлілігі мен мезгілдігін анықтап отырады.

37. ТРЖ-нің «табиғи және мәдени кешен» шағын жүйесінің сипаттамасы

"Территориялық рекреациялық жүйе" – бұл әлеуметтік географиялық

жүйе. ТРЖ-де белгіленген қоғамдық функциялар жиналған, оның ішінде

адамның (рекреанттың) денсаулығы мен еңбек қабілеті, физикалық және

психоэмоциялық күш-қуатын қалпына келтіру ең бастысы болып табылады.

Құрылымы жағынан ТРЖ бір-бірімен байланысты элементтерден тұрады

(шағын жүйелерден): табиғи және мәдени кешендер (ТК), техникалық

құрылыс (ТҚ), қызмет көрсету (ҚК), басқару органы (БО) және демалушылар

тобы (ДТ)-рекреанттар.

"Табиғи және тарихи-мәдени кешендер" шағын жүйесі ресурс ретінде

қарастырылып, ТРЖ құрылуының жергілікті базисы болып табылады.

Табиғи және тарихи-мәдени кешендердің белгілі бір сыйымдылығы,

сенімділігі, комфорттылығы, тұрақтылығы және аттрактивтілігі

(тартымдылығы) болады. Олар пайдалану қорының көлемі, тарау мөлшері,

пайдалану кезеңдері арқылы сипатталынады және демалушыларға қызмет

көрсету процесінде бірнеше рет қолданылады.

38. ТРЖ-нің «техникалық құрылыс» шағын жүйесінің сипаттамасы

"Территориялық рекреациялық жүйе" – бұл әлеуметтік географиялық

жүйе. ТРЖ-де белгіленген қоғамдық функциялар жиналған, оның ішінде

адамның (рекреанттың) денсаулығы мен еңбек қабілеті, физикалық және

психоэмоциялық күш-қуатын қалпына келтіру ең бастысы болып табылады.

Құрылымы жағынан ТРЖ бір-бірімен байланысты элементтерден тұрады

(шағын жүйелерден): табиғи және мәдени кешендер (ТК), техникалық

құрылыс (ТҚ), қызмет көрсету (ҚК), басқару органы (БО) және демалушылар

тобыШағын жүйе "техникалық құрылыстар" – демалушылар мен қызмет

көрсетушілердің тіршілік әрекеттерін (орналастыру, тамақтандыру, көлік

қызметтері), сонымен қатар арнайы рекреациялық қажеттіліктерін де (емдеу,

сауықтыру қызметі; экскурсиялық, мәдени және тұрмыс қызметтері)

қамтамасыз етеді. Рекреациялық және қызмет көрсету кәсіпорындарының

кешені рекреациялық инфрақұрылымды құрайды. Олар сыйымдылық,

әртүрлілік, комфорттылық, экологиялық, технологиялық (пайдалануға

дайындық) көрсеткіштерімен сипатталады.

39. ТРЖ-нің «қызмет көрсетушілер» шағын жүйесінің сипаттамасы

"Территориялық рекреациялық жүйе" – бұл әлеуметтік географиялық

жүйе. ТРЖ-де белгіленген қоғамдық функциялар жиналған, оның ішінде

адамның (рекреанттың) денсаулығы мен еңбек қабілеті, физикалық және

психоэмоциялық күш-қуатын қалпына келтіру ең бастысы болып табылады.

Құрылымы жағынан ТРЖ бір-бірімен байланысты элементтерден тұрады

(шағын жүйелерден): табиғи және мәдени кешендер (ТК), техникалық

құрылыс (ТҚ), қызмет көрсету (ҚК), басқару органы (БО) және демалушылар

тобы (ДТ)-рекреанттар

Шағын жүйе "қызмет көрсетушілер" демалушыларға рекреациялық

қызмет көрсету функциясын атқарады және рекреациялық мекемелердің

өндірістік-технологиясын қамтамасыз етеді. Бұл шағын жүйе

мамандандырылған мекемелерде рекреациялық қызмет көрсетушілердің

санымен, туристік мамандардың кәсіптік және білім деңгейімен сипатталады

40. ТРЖ-нің «басқару органы» шағын жүйесінің сипаттамасы

"Территориялық рекреациялық жүйе" – бұл әлеуметтік географиялық

жүйе. ТРЖ-де белгіленген қоғамдық функциялар жиналған, оның ішінде

адамның (рекреанттың) денсаулығы мен еңбек қабілеті, физикалық және

психоэмоциялық күш-қуатын қалпына келтіру ең бастысы болып табылады.

Құрылымы жағынан ТРЖ бір-бірімен байланысты элементтерден тұрады

(шағын жүйелерден): табиғи және мәдени кешендер (ТК), техникалық

құрылыс (ТҚ), қызмет көрсету (ҚК), басқару органы (БО) және демалушылар

тобы (ДТ)-рекреанттар

"Басқару органы" ТРЖ элементтерінің өзара әсерін реттеп отырады және

барлық жүйелерінің бүтіндей әсерлі жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Қазіргі

уақытқа және болашаққа жоспарлау мен басқару жүйесі арқылы ТРЖ

желілерінің әр түрлі салалары мен деңгейлерінің кешенді түрде дамуын

жүзеге асырады, рекреациялық қажеттіліктерді болжамдайды, рекреациялық

ресурстарға баланс жасайды, рекреациялық іс-әрекеттердің ақпараттық,

нормативті-заңдылық және материалды-техникалық жағынан қамтамасыз

етілуін жүзеге асырады