59. Тараптардың жауапкершілік деңгейі

Кедендік құжаттар бір қарағанда, кеден ісіне жауап бермейтіндіктен және туристерге кеденнен өту үшін ешқандай арнайы құжат дайындамайтындықтан турфирмаға қатысы жоқ деуге болады. Бірақ, кедендік бақылаудан өту туристің көңіл-күйіне әсер ететін және кейбір жағдайларда саяхат жасауына мүмкіндік беретін маңызды процедура. Мысалы, дұрыс толтырылмаған кедендік құжат немесе алып кіруге немесе шығуға тыйым салынған демалысқа алынған заттар туристі кеденде ұстап қалуына, ұшаққа кешігуіне әкеп соқтырады.

Мұндай жағдайлар орын алмас үшін, турфирманың менеджері туристке алдын-ала ақпарат беруі тиіс, яғни ҚР-сы және туристті қабылдаушы елдердің алып кіруге және алып шығуға рұқсат еткен заттардың тәртібі туралы айтуға міндетті.

Аталған құжаттарды детальды зерттеу мүмкін емесі анық. Бірақ Қазақстан мен қабылдаушы (жіберуші) тараптардың негізгі құжаттарын білуі қажет. Шетел мемлекеттерінің ережелерін ресми туристік немесе консулдық сайттардан білуге болады. Алып кіруге немесе шығуға рұқсат етілген тауарлар туралы маңызды ақпаратты ірі туроператорлар интернеттерге орналастырады.

Нұсқау-құқықтық және ұйымдастырушылық кедендік рәсімдеудің өндіріс негіздерін және ҚР-ның кедендік органдары қызметкерлерінің кедендік бақылауды жүргізуін нақтылайды.

Нұсқау спецификалық терминдер мен жағдайларға толы жеткілікті көлемдегі құжат болғандықтан және тікелей кедендік өндірістің ұйымдық жақтарына қатысты болғандықтан, оның негізгі бөлімінің тығыз мазмұнын айтып өту маңызды:

60. Нормативті құжаттар

Кедендік бақылау тауарлар мен транспорттық құралдарды шығару кезінде тоқтатылады, егер басқа да жағдайлар ҚР ТК қарастырылмаса.

• ҚР кедендік шекарасынан шығарылатын тауарлар мен транспорттық құралдарды шығаруда, кедендік бақылау ҚР кедендік шекарасымен қиылысқан жерде бітеді;

• Кедендік бақылау жүргізетін кедендік органның қызметкері мыналарға құқылы:

• ҚР арқылы өтетін тауарлар туралы физикалық тұлғалардан ауызша жауап-сұрақ алуға;

• Кедендік құжаттарға арызданған мәліметтерді тексеруге;

• Қажет болған жағдайда кедендік бақылауға және кедендік рәсімдеуге қажетті басқа да құжаттарды немесе мәліметтерді талап етуге және тексеруге;

• Кедендік бақылауды ҚР ТК және ҚР кедендік ісіне қатысты, яғни ҚР заң әрекеттеріне қарсы келмейтін формада тексеру:

• Кедендік бақылау кезінде физикалық тұлғаның денсаулығына және өміріне, жануарға, өсімдікке және тауарға қауіпсіз техникалық құралдарды қолдануға;

• Қызметтік міндеттерін орындауы үшін бекітілген тәртіпке сәйкес ақпараттар мен материалдарды алуға;

• Нақты жағдайларда физикалық күш пен арнайы құралдарды, сондай-ақ қару қолдануға.

2 бөлім. ҚР-ның кедендік шекарасы арқылы физикалық тұлғалардың тауарын құжаттау тәртібі.

Бұл бөлім үлкен қызығушылықты таныстырады, себебі онда кедендік құжаттарды толтырудың нақты нұсқалары берілген. Бөлімде, жекелей алғанда, тауарларды құжаттау кезінде декларант міндетті:

• Тауарларды ҚР ТК және қазіргі нұсқауы қарастырған тәртіп бойынша құжаттаудан өткізу;

• Кедендік органдардың талап етуі бойынша құжатталған тауарларды көрсету;

• Кедендік органдарға кедендік мақсаттар үшін қажетті құжаттар мен мәліметтерді көрсету;

• Кедендік төлемдерді төлеу;

• Кедендік рәсімдеу өндірісінде кедендік органдарға көмектесу;

ҚР-ның кедендік шекарасы арқылы өтетін физикалық тұлғалардың тауарын құжаттау тәртібі конклюдентті формада жүргізіледі.

ҚР-ның кедендік шекарасы арқылы өтетін физикалық тұлғаларға қатысты жазбаша формадағы міндетті құжаттауларға мыналар жатады:

а) ҚР-нан сыртқа шығатындар:

- ҚР бекіткен ҚР валютасы 500 (бесжүз) енбекақының мөлшерінен асса;

- шетел валютасы. Оның нақты мөлшері әрқашан өзгеріп тұрады. Соңғы мәліметтер бойынша, сыртқа шығарылған 3000 (үш мың) АҚШ доллары құжаттауға жатпайды. 3000 нан 10 000 долларға дейінгі эквивалент құжатталуы тиіс. Сыртқа шығарылып жатқан шетел валютасының ҚР-на бұрын аударылғаны, кіргізілгені немесе жіберілгені туралы құжаттарды таныстырудың қажеті жоқ.

б) ҚР-на сырттан әкелу

- ҚР бекіткен ҚР валютасы 500 (бесжүз) енбекақының мөлшерінен асса;

- Шетел валютасы 10 000 (он мың) АҚШ доларынан эквивалентінен асса;

-Төменде қарастырылған кедендік құжаттың сәйкес пункттерінде қарастырылған бағалы қағаздар және т.б.

Жазбаша формадағы құжаттау түрінде кедендік құжаттың бланкілері қолданылады.

Кедендік құжат декларанттың қолымен 1 данада толтырылады және тасымалданатын тауардың кедендік рәсімдеуін жүзеге асыратын кедендік органға беріледі.

Тауарларды кедендік құжаттаудан өткізгеннен соң, рәсімделген құжат кедендік орган істерінде қалып, сол жерде сақталады.

Мына жағдайларды қоспағанда, кедендік декларация декларантқа қайтарылып беріледі:

• Уақытша сыртқа шығарылатын (әкелінетін) тауарларды қайта сыртқа шығарылуы (әкелу) расталған уақытша сыртқа шығарылатын (әкелінетін) тауарлар саны болса;

• Физикалық тұлғаның арызы бойынша ҚР кедендік шекарасы арқылы өткізілетін багаж саны;

Декларанттың қалауы бойынша құжат 2 данада берілуі мүмкін.