46. Туристік өнімдерді шығаратын және тарататын туристік фирмалар

Туристік индустрияның басты құрамы – бұл «туристік мекемелер». Туристік мекеме дегеніміз барлық керекті өндірістік құралдарды біріктіріп, туристерге қызмет көрсету үшін өндіріс орнын дайындайтын ұйым.

Туристік мекемелер өз қызметтерін ұсынып, халықтың туристік қажеттілігін өтейді.

Туристер негізгі, қосымша және қосалқы қызметтерді тұтынушылар есебінде пайдаланады.

Негізгі қызметтер туристік жолдамаларда келісіммен шектеледі. Ондайларға жататындар: орналастыру, тамақтандыру қызметі.

Қосымша қызметер туризмнің инфрақұрылымы дамыған жағдайда жалпы кірістің 50% атқарады. Олар: негізгі қызметтерге кірмейтін сауықтыру қызметі, медицина қызметі, ойын мекемелері.

Қосалқы қызметтерге жататындар: сувенир өнімдерімен қамтамасыз ету, турстік символикамен, сауда валют-кредит, ақпарат.

Қосымша және қосалқы көрсетілетін қызметтердің арасында айырмашылық жоқ.

Туристік мекемелер «туроператорлар» және «турагенттер» болып жіктеледі. Туроператор дегеніміз бұл да туристік мекеме, өзінің және басқаның қызметерін араластырып өзінің жаңа туристік өнімін жасайды.

Туроператорлардың өнмдері турагенттер арқылы таратылады. Ірі туроператорлардың өзінің тарату желісі – саяхат бюросы болады.

Туризм жүйесінде ең күрделі орын алатын – «туристік ұйымдар». Демек, туристік ұйымдар туристік басқаруларға арналған.

Туристік сұраныстың көбеюі капитал салуды өсіруді және туристік қызметтің мөлшерін көтеруді қажет етеді. Бұл территорияның экономикалық іс-әрекетін жаңартуға әкеледі, кіріс көбейеді. Түскен кірістің бір бөлігі мемлекет қазынасы кеден салымдары арқылы толықтырылынады. Осылай жиналған ақшалар қайтадан жаңа туристік жобаларды қаржыландыруға жіберіледі.

47. Туристік жүйе

Туристік жүйе – оны қоршаған ірі орталармен біре қарастырғанда күрделі құрылым. Экономикалық, әлеуметтік, технологиялық, саяси және экологиялық бір бүтін болады. Сыртқы дүние туризм жүйесіне қатты әсерін тигізеді, оның әсері екі түрлі болады: бір жағдайда туристік іс-әрекеттің дамуына мүмкіндік туғызса, басқа бір жағдайда керісінше әсерін тигізіп, тіптен жойылып кету қаупін туғызады. Жойылып кетпей нәтижелі жұмыс істеу үшін туризм жүйесі қоргаған сыртқы өзгерістерге бейімделіп отыру керек.

Туризм еліміздің белгілі бір территориясының халық шаруашылық саласының дамуына оңды түрде әсерін тигізеді, инфрақұрылым құрып, дамуын жылдамдатады, өндіріс күштерін орналастыруға әсерін тигізеді. Туристердің келуі және олардың шығыны ауыл тұрғындарының өмірінің деңгейін көтереді. Туризм территориялық ақша баланс құрылымының кірісі мен шығысына үлкен әсерін тигізеді, оны рекреациялық аудандар өз пайдасына шешеді

48. Туристік шаруашылықтың түсінігі

Туристердің келуінен шаруашылыққа түсетін пайданы адамдар өте ерте заманнан байқады. Солай болса да, тек XIX жүзжылдықтан ғана бастап туризм көптеген аймақтың экономикасына елеулі әсерін тигізе бастады.Туристерге көресілетін қызметтен түсетін табыстың жоғарылығына байланысты, кейбір елдер мен аймақтарда XX ғасырдан бастап туристерге көрсетілетін қызмет саласын «туристік индустрия» деп атай бастады. Туристердің қажеттерін өтеу үшін туризм аудандарында бірқатар шаруашылық түрлерін игеруге тура келді.

Туристік шаруашылық дегеніміз әр түрлі бөлімдердің белгілі бір кешені, олардың құрылуы және дамуы түристердің келуі және тұруымен байланысты. Бұл шаруашылық бірін-бірі толықтырып тұратын салалардан қалыптасқан, туристердің сұранысын біріккен бір кешенде ғана өтей алады.

Туристік шаруашылықты тура және жанама түрге бөлуге болады. Олар бір-бірімен тығыз байланысты және бір-бірінсіз іс-әрекетін жоюы ықтимал. Бірінші топқп туристерге ғана қызмет жасайтын мекемелер мен объектілер жатады: турбазалар, қонақ үйлер, кемпингтер, приюттар, арнайы жолдар мен көлік орталықтары және т.б. Олар, атап айтқанда – туристік объектілер. Екінші топқп жататындар - туристерге арналмаған мекемелер мен объектілер, бірақ та жартылай немесе анда-санда оларды туристер де пайдаланады. Оған жататындар: жалпы мемлекеттік жолдар, көлік пен коммуникация, мейрамхана желілері, дүкендер, тұрмыстық және мәдениет мекемелері. Бұндай кешендердің барлығы атқаратын ісіне қарай төрт базаға жіктелген: түнеу (орналастыру), тамақтану, коммуникациялық және қосалқы.