9 Нчы бирем. Яћгырау (саћгырау) тартыклардан гына, яћгырау џђм саћгырау тартыклардан торган кеше исемнђрен љч баганага аерып языгыз.

Гђдел, Исхак, Марат, Мљршидђ, Гали, Такташ, Ђлфия, Камил, Ринат, Хатыйп, Роза, Гњзђл, Гата, Тимур, Фђттах, Габдулла, Гыймади, Сафа, Зљлфия, Фђйзи, Ќђлил, Ђмирхан, Тукай, Исхакый, Ђгълђм, Ярулла, Ибраџим, Исђнбђт, Кутуй, Сђхаб, Мирвђли, Мингалим, Фатыйх, Хђким, Гљлбикђ, Йљзлебикђ, Гђрђй, Галимќан, Џади, Солтангђрђй, Гљмђр, Чђчђк, Ђхмђтџади, Гыйлем, Мљхђммђтќан.

Њрнђк.

Гадел

Исхак

Марат

10 Нчы бирем. Сњз басымы беренче (икенче, љченче, дњртенче) иќеклђргђ тљшкђн сњзлђрне баганалап язып алыгыз.

Нђрсђ, кљлђ, љченче, авылдашлар, якташларгамы, килђчђкме, баралар, керегез, ђнђ, барамы, кайталардыр, билгесездер, ишетерлђрме, нигђдер, беркемне, кљткђнсездер, ишеткђнчђ, якташлардыр, белгђнебезчђ, кадерсезлђмђгез, ишеткђнсездер, татарчалап, килгђнчђ, бармагыз, телђмибез, телђгђнчђ, сљйлђшкђндђй, сљйлђшмђгђндђй, књрешербез, кайткалагыз, минемчђ, кљтмђгђндђ, кадерле, яратыгыз.

Њрнђк.

нђрсђ

кљлђ

љченче

авылдашлар

Тулы анализ тњбђндђге тђртиптђ ясалырга мљмкин:

1) … (сњз язып куела);

2) хђрефлђр: … ;

3) авазлар; … :

4) сњздђ … хђреф, … аваз;

5) хђреф саны белђн аваз саны туры килђ (туры килми);

6) … – (калын, нечкђ) сузык (-лар);

7) сњзнећ ђйтелешендђ сузыклар гармониясе (саклана, сакланмый);

8) … – (парлы, парсыз, яћгырау, саћгырау) тартык (-лар);

9) сњзнећ язылышы ђйтелешенђ туры килђ (туры килми);

10) басым … иќеккђ тљшђ.

Шундый тђртиптђ эшлђнгђн фонетик анализ баланыћ хђреф-аваз тљшенчђсен аћлау яки аћламавын, сњзне дљрес яки ялгыш ђйтњен ачыкларга ярдђм итђ. Анализ укытучыга баланыћ сљйлђмендђге џђм язмасындагы ялгышларныћ сђбђбен аћларга мљмкинлек бирђ.

Укучы, программа талђбе буенча, џђр авазга тулы характеристика да бирђ белергђ тиеш. Тњбђндђ сузык џђм тартык авазларга характеристика бирњ њрнђклђре тђкъдим ителђ.

Сузык авазларга тулы характериститка бирү таблицасы

Књтђре- леш	Иренлђш- кђн	Иренлђш- мђгђн	Иренлђш- кђн	Иренлђш- мђгђн
Рђт	алгы рђт сузыгы		арткы рђт сузыгы
Югары књтђрелешле	њ	и	у
Урта књтђрелешле	љ	э	о ō	Ы
Тњбђн књтђрелешле		ђ		А

[њ] — югары књтђрелешле, иренлђшкђн алгы рђт сузыгы

[љ] — урта књтђрелешле, иренлђшкђн алгы рђт сузыгы

[и] — югары књтђрелешле, иренлђшмђгђн алгы рђт сузыгы

[э] — урта књтђрелешле, иренлђшмђгђн, кыска, алгы рђт сузыгы

[ ] — урта књтђрелешле, иренлђшмђгђн, озын, алгы рђт сузыгы

[ђ] — тњбђн књтђрелешле, иренлђшмђгђн алгы рђт сузыгы

[у] — югары књтђрелешле, иренлђшкђн арткы рђт сузыгы

[о] — урта књтђрелешле, иренлђшкђн, кыска, алгы рђт сузыгы

[ō] — урта књтђрелешле, иренлђшкђн, озын, алгы рђт сузыгы

[ ] — югары књтђрелешле, иренлђшмђгђн, озын, арткы рђт сузыгы

[ы] — урта књтђрелешле, иренлђшмђгђн, кыска, арткы рђт сузыгы

[а] — тњбђн књтђрелешле, иренлђшмђгђн арткы рђт сузыгы

Тњбђндђ тљрле сњз тљркеменђ караган татар телендђ ђйтелеше белђн язылышы туры килгђн џђм килмђгђн кайбер сњзлђргђ фонетик анализ ясау њрнђклђре китерелђ.