8. Co to jest teoria ekonomiczna?

Teorią ekonomiczną nazywamy zbiór twierdzeń wyjaśniających zjawiska i procesy ekonomiczne ujmowane w modelu ekonomicznym.

Nie każdy jednak zbiór twierdzeń jest teorią naukową, która musi mieć następujące cechy: zgodność z obserwacjami, niesprzeczność logiczna, płodność poznawcza, prostota i elegancja.

9. Wymień I omów ważniejsze trudności myślenia ekonomicznego.

1) Zdarzenia gospodarcze są sprzężone zwrotnie. 2) To, co jest prawdziwe w mikroskali, nie musi być prawdziwe w makroskali. 3) Częste uleganie złudzeniu, że w danej sytuacji występują zależności przyczynowo-skutkowe. 4) Subiektywizm i stereotypowość badającego. 5) Mierzenie zdarzeń gospodarczych (wiele z nich ma naturę jakościową) jest trudne, a ma bardzo duży wpływ na wynik badań (wybór sposobu pomiaru i miernika).

10. Co to jest model ekonomiczny?

Modele teoretyczne to konstrukcje myślowe mające na celu wyjaśnienie obserwowanych zjawisk. Służą do wyizolowania badanych zjawisk, po to aby wyraziście ujawniły się badane zależności.

Teoretyczny model ekonomiczny składa się z pewnej liczby założeń, w których: a) odrzuca się pewne zjawiska uznane za przypadkowe lub nieistotne; b) przyjmuje się, że badane zjawiska, przedmioty i osoby mają określone cechy.

Model ekonomiczny jest więc zbiorem założeń tworzącym uproszczony, schematyczny obraz pewnego fragmentu gospodarki, w którym można badać istotne zależności.

11. Jak można sprawdzić teorie ekonomiczne?

Metody sprawdzania teorii: a) weryfikacja - przez porównanie teorii z wynikami obserwacji empirycznych; b) falsyfikacja - obalanie tezy przez znalezienie przypadku, w którym hipotetyczne zależności nie zachodzą.

Obecnie w ekonomii przyjmuje się, że teorię można obalić, o ile istnieje od niej lepsza.

II. Proces gospodarowania

1. Jaki jest naturalny cel gospodarczej działalności człowieka?

Naturalnym celem gospodarczej działalności ludzi jest zaspokajanie potrzeb.

2. Co to są potrzeby? Jaka jest ich struktura?

Potrzeba to subiektywne odczuwanie braku, niezaspokojenia lub pożądania określonych warunków lub rzeczy, które człowiek uważa za niezbędne do utrzymania go przy życiu, umożliwienia mu rozwoju, realizowania ról społecznych itp. Cechami potrzeb są indywidualizm i subiektywizm.

Struktura potrzeb człowieka (wg Maslowa): 1) biologiczne, 2) bezpieczeństwa, 3) kontaktów społecznych, 4) uznania, 5) samorealizacji.

3. Jakie środki służą do zaspokajania potrzeb?

Osiągnięcie korzyści wymaga odpowiednich środków materialnych lub pieniężnych. Wszystkie środki służące bezpośrednio lub pośrednio do zaspokajania potrzeb ludzkich w formie rzeczy, usługi lub stanu, nazywamy dobrami.

4. Jaki jest związek między zaspokajaniem potrzeb a dobrami produkcyjnymi?

Zaspokajanie potrzeb to inaczej konsumpcja. Dobra konsumowane określa się jako dobra konsumpcyjne, wytwarza się je z dóbr produkcyjnych.

Poza tym wiele dóbr może mieć jednocześnie charakter konsumpcyjny i produkcyjny.

5. Jakie właściwości mają dobra ekonomiczne?

Dobra ekonomiczne (wytworzone przez człowieka w ograniczonej ilości) mają dwie główne cechy: a) do ich wytworzenia trzeba użyć pracy ludzkiej oraz innych dóbr ekonomicznych i dóbr pierwotnych; b) są dobrami rzadkimi (w danym czasie mogą być wytworzone w ograniczonej ilości i przez to tylko częściowo zaspokoić potrzeby).

6. Co stanowi kryterium podziału dóbr na dobra ekonomiczne i dobra wolne?

Kryterium podziału jest tutaj rzadkość i konieczność (lub nie) wytwarzania.

7. Czy wszystkie dobra rzadkie są dobrami ekonomicznymi? Czy wszystkie dobra pierwotne są dobrami wolnymi?

Niektóre dobra pierwotne są dobrami rzadkimi, np. czyste powietrze, piasek pustynny (dla Polaka) itp.

8. Na czym polegają: produkcja, podział, konsumpcja? Jakie są zależności między nimi?

Produkcja to wytwarzanie dóbr i usług. Podział zajmuje się rozdysponowaniem tych dóbr rzadkich między producentów i konsumentów. Konsumpcja zaś polega na zaspokajaniu ludzkich przy pomocy dóbr i usług.

Bez produkcji nie ma podziału, bez podziału nie ma konsumpcji, a konsumpcja napędza produkcję.

9. Czym są czynniki produkcji? Jakie są ich rodzaje?

Czynniki produkcji to wszystkie dobra pierwotne i ekonomiczne oraz praca stosowane w produkcji do wytwarzania dóbr i usług. Dzielą się na: a) ziemię - dobra pierwotne, np. surowce mineralne, lasy, wody itp.; b) pracę - ludzie wraz ze swoją wiedzą, zdolnościami i umiejętnościami; c) kapitał - ekonomiczne dobra produkcyjne (maszyny, urządzenia, budynki, surowce itp.).

10. Na czym polega zużywanie się poszczególnych czynników produkcji?

Jednorazowe zużywanie się czynników produkcji polega na przekształcaniu w produkt o nowych właściwościach.

Stopniowe zużywanie się czynników produkcji polega na wykorzystaniu danych dóbr kapitałowych w wielu procesach produkcyjnych (stałe wyposażenie, które musi być utrzymywane w sprawności produkcyjnej).

11. Czym różnią się strumienie od zasobów?

Strumień oznacza przepływ określonej ilości wielkości ekonomicznej w ciągu danego czasu przez podmiot gospodarczy lub gospodarkę.

Zasób oznacza ilościowy stan wielkości ekonomicznej w danym punkcie czasu.

12. Na czym polega suwerenność konsumenta?

Suwerenność konsumenta wyraża się w swobodzie dokonywania wyborów, wpływających na jak najlepsze zaspokojenie jego potrzeb.

13. Wymień podstawowe podmioty gospodarcze. Jaka jest wspólna cecha podmiotów gospodarczych?

Podmiot gospodarczy to podstawowa jednostka ekonomiczna podejmująca autonomiczne decyzje o zastosowaniu dóbr rzadkich, będących jej własnością. Główne podmioty gospodarcze to: konsument, nabywca, producent, sprzedawca (uogólnia się je jako gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa). Ich wspólną cechą jest podejmowanie wyborów dotyczących posiadanych dóbr.

14. Jakie są zależności między gospodarstwem domowym a przedsiębiorstwem?

Gospodarstwo domowe dostarcza przedsiębiorstwom czynników produkcji: kapitału pieniężnego, pracy, a także ziemi.

Przedsiębiorstwa dostarczają gospodarstwom domowym środków do zaspokajania ich potrzeb: dóbr i usług oraz wynagrodzenia za dostarczone czynniki produkcji.

15. Scharakteryzuj prawa własności. Jakie są cechy własności prywatnej?

Kompletny zestaw praw własności obejmuje: a) prawo do użytkowania i zużywania przedmiotu własności; b) prawo do zawłaszczenia dochodów osiągniętych dzięki wykorzystaniu przedmiotu własności; c) prawo określania przeznaczenia dochodów z własności; d) prawo zaniechania użytkowania; e) prawo przekazania swoich praw własności innym osobom.

Główne cechy własności prywatnej to: - ograniczenie pewnych praw własności; - kompletność praw własności; - wyłączność (lub rozproszenie) praw własności; - cel wykorzystania praw własności.

16. Na czym polega kontrakt między podmiotami gospodarczymi?

Celem kontraktu jest przeniesienie praw własności z jednej osoby na drugą.

17. Jaka jest podstawowa różnica pomiędzy dobrami prywatnymi a dobrami publicznymi?

Prawo do użytkowania dobra prywatnego ma tylko właściciel, a z użytkowania dobra publicznego nikogo nie można wyłączyć.