2.3. Elastyczność krzyżowa popytu

Elastyczność krzyżowa popytu (cross elasticity of demand) – wyraża stopień reakcji popytu na dane dobro w odpowiedzi na zmianę ceny innego dobra

procentowa zmiana popytu na dobro X

E_dc =

procentowa zmiana ceny dobra Y

Elastyczność krzyżowa dóbr komplementarnych jest ujemna, dóbr substytucyjnych - dodatnia.

2.3.1. Analiza graficzna elastyczności krzyżowej popytu na dobra substytucyjne

P

P

S₁

S₀

S₀

P₁

P₀

D₁

D₀

D₀

Y

X

X₁ X₀

Y₀ Y₁

2.3.2. Analiza graficzna elastyczności krzyżowej popytu na dobra komplementarne

P

P

S₁

S₀

S₀

P₁

P₀

D₀

D₀

D₁

Y

X

Y₁ Y₀

X₁ X₀

2.4. Elastyczność dochodowa popytu

Elastyczność dochodowa popytu (income elasticity of demand E_di ) wyraża siłę reakcji popytu na zmiany dochodu.

procentowa zmiana popytu

E_di =

procentowa zmiana dochodu

2.4.1. Krzywa Engla

Zależność między zmianami dochodu a zmianami popytu dla różnych grup dóbr i usług przedstawiają krzywe Engla.

Można je wykorzystać zarówno do interpretacji dochodowej elastyczności popytu rynkowego, jak i indywidualnego.

Przebieg krzywych Engla pozwala na określenie rodzajów dóbr czy usług wyróżnianych z punktu widzenia elastyczności dochodowej popytu.

Pełną klasyfikację tak wyodrębnionych dóbr przedstawia się za pomocą jednej ciągłej krzywej Engla dla danego dobra. Zatem zakładamy, że wraz ze zmianą dochodu zmienia się elastyczność dochodowa popytu na dane dobro.

Oś pozioma prezentuje dochód konsumentów, oś pionowa – wielkość zgłaszanego popytu na dobro x.

X

E_di = 0

E_di < 0

E_di < 1

E_di > 1

E_di = 0

0

I

I₁

I₄

I₃

I₂

2.4.2. Przykładowa analiza

Dobrem X niech będą np. krajowej produkcji telewizory.

W pierwszym przedziale dochodowym 0I₁ współczynnik elastyczności dochodowej = 0, co oznacza sztywność popytu, tu na poziomie 0.

Wzrost dochodu z 0 do I₁ nie pozwala zatem jeszcze na pojawienie się efektywnego popytu rynkowego na odbiorniki TV.

Wzrost dochodu do I₂ powoduje, iż % wzrost wielkości popytu jest wyższy niż % wzrost dochodu – wskaźnik elastyczności dochodowej popytu > 1.

Mamy tu do czynienia z dobrem luksusowym.

Dalszy wzrost dochodu I₂I₃ powoduje wprawdzie dalszy wzrost popytu na dobro X, ale już wzrost wolniejszy w stosunku do wzrostu dochodu (E_di < 1). Rozpatrywane dobro stało się dobrem podstawowym.

W obu tych ostatnich przedziałach dochodowych nasze dobro X jest dobrem normalnym, gdyż elastyczność dochodowa popytu na nie jest dodatnia.

Przy dalszym wzroście dochodu I₃I₄ popyt na dobro znowu staje się sztywny – dalszy wzrost dochodu nie wywołuje żadnej reakcji po stronie popytu. Wielkość popytu na X nie zmienia się mimo rosnącego dochodu (E_di = 0), choć tu w przeciwieństwie do pierwszego przedziału dochodowego, rozmiar analizowanego popytu stabilizuje się na pewnym dodatnim poziomie.

Dalszy wzrost dochodów powoduje, że spada popyt na dobro X (E_di < 0), nasze dobro stało się dla konsumentów dobrem niższego rzędu. Konsumenci w tym przedziale dochodowym prawdopodobnie zdecydowali się przerzucić na wyższej klasy odbiorniki zagraniczne.

Przedstawiona analiza wykresu służy wyłącznie ukazaniu za pomocą jednej krzywej wszystkich możliwości kształtowania się elastyczności dochodowej popytu.

Nie należy wyciągać definitywnych wniosków co do kolejności pojawiania się wymienionych dóbr w miarę wzrostu dochodu.

Przy dowolnym poziomie dochodu popyt konsumenta na dane dobro może być sztywny i to zarówno na poziomie konsumpcji = 0 (np. papierosy dla niepalących), jak i na poziomie dodatnim (np. popyt na pastę do zębów).

Żywność i standardowa odzież to przy każdym poziomie dochodu dobra w większości przypadków podstawowe, a więc o E_di< 1.

Właśnie żywności dotyczy prawo Engla.