Prawo malejącej produktywności
Prawo malejącej produktywności dotyczy krótkiego okresu, działa gdy skala stosowania przynajmniej jednego z czynników wytwórczych jest niezmienna.
Jeżeli rośnie skala stosowania jednego z czynników wytwórczych przy niezmiennej skali zaangażowania przynajmniej jednego z pozostałych czynników, po osiągnięciu pewnej granicznej wielkości produktu całkowitego, produkt krańcowy zaczyna maleć, co jest skutkiem coraz mniej korzystnej proporcji ilościowej czynnika zmiennego i stałego (przegęszczenia czynnika stałego zmiennym).
4.7. Produkt przeciętny
Produkt przeciętny (APP – average physical product) – iloraz uzyskanej wielkości produktu całkowitego i wielkości zużycia zmiennego czynnika wytwórczego
-
produkt przeciętny w jednostkach naturalnych
-
produkt całkowity
A – ilość użytego czynnika A
4.8. Elastyczność produkcji względem czynnika zmiennego
elastyczność produkcji względem czynnika zmiennego – relacja względnej zmiany wielkości produkcji do względnej zmiany skali zastosowania czynnika zmiennego, przy nie zmienionej ilości pozostałych stosowanych czynników
Produkcja jest elastyczna względem czynnika zmiennego (E>1) między początkiem układu współrzędnych a punktem przecięcia krzywej MPP i APP.
Gdy produkt przeciętny rośnie, procentowe zmiany produktu całkowitego są większe niż procentowe zmiany skali zatrudnienia czynnika zmiennego.
4.9. Izokwanta
W długim okresie czasu wszystkie lub prawie wszystkie nakłady mogą być zmienne. Funkcję dwóch zmiennych wyjaśniamy za pomocą izokwant.
izokwanta – zbiór punktów oznaczających różne metody wytwarzania (różne proporcje czynników wytwórczych) tej samej wielkości produkcji
Im cała krzywa jest dalej położona od początku układu współrzędnych tym oznacza większą ilość produktu całkowitego.
W praktyce ze względów efektywnościowych pod uwagę bierze się jedynie metody produkcji znajdujące się w I ćwiartce.
B
III
IV
X4
X3
X2
X1
I
II
A
0
4.9.1. Izokwanty dla czynników zmiennych doskonale substytucyjnych (a)
oraz komplementarnych stosowanych w ściśle określonych proporcjach (b)
B
B
a
b
X3
X2
X1
X3
X2
X1
0
A
A
0
4.10. Krańcowa stopa technicznej substytucji
krańcowa stopa technicznej substytucji (marginal rate of technical substitution – MRTS) – informuje o ilości jednego czynnika wytwórczego substytuowanej jednostką czynnika drugiego, gdy zmieniają się metody wytwarzania (proporcje używanych czynników), a wielkość produktu całkowitego pozostaje bez zmiany
Krańcowa stopa technicznej substytucji czynnika B czynnikiem A wyraża ujemną relację krańcowego produktu czynnika A do krańcowego produktu czynnika B. MRTS jest jednocześnie miarą nachylenia izokwanty w danym punkcie.