Ekonomia - mikroekonomia

0. Wstęp - ekonomiczne myślenie

minimalizacja nakładów

maksymalizacja efektów

nieograniczoność ludzkich potrzeb

głównym kreatorem nowych potrzeb, czy nowego sposobu zaspakajania tych potrzeb jest produkcja i związany z nią postęp technologiczny

celem produkcji jest zaspakajanie zmieniających swój rozmiar i strukturę potrzeb ludzkich

1. Ograniczoność zasobów

dla jednostki – czasu wolnego, zasobów finansowych, kwalifikacji

i predyspozycji zawodowych

dla gospodarki – ograniczoność zasobów czynników produkcji (pracy, ziemi, kapitału)

zasób czynnika produkcji – ilość tego czynnika, jaką gospodarka dysponuje w danym momencie (ujęcie statyczne)

strumień czynnika produkcji – dynamiczne ujęcie zasobu, oznaczające wykorzystanie czynnika produkcji w określonym czasie

praca

przedsiębiorczość

kapitał produkcyjny i finansowy

ziemia

praca otrzymuje wynagrodzenie w postaci płacy

przedsiębiorczość może być wynagradzana jak praca odpowiednio wysoką płacą lub zyskiem

kapitał otrzymuje wynagrodzenie w postaci procentu

ziemia przynosi dochód w postaci renty

ograniczoność zasobów wynika z przyczyn

• naturalnych (ograniczoność bogactw naturalnych)

• lub może wynikać z dotychczasowej działalności gospodarczej (ograniczoność kapitału)

Mając do czynienia z jednej strony z ograniczonymi zasobami, z drugiej strony z nieograniczonymi potrzebami należy liczyć się z występowaniem zjawiska rzadkości.

Rzadkość oznacza, że nigdy nie będziemy mieli wszystkiego, co chcielibyśmy mieć.

W ekonomii pojęcie rzadkości odnosi się do sytuacji, w której dostępne zasoby czynników produkcji są niewystarczające do zaspokojenia potrzeb społeczeństwa.

Rzadkość jest konsekwencją ograniczoności zasobów.

2. Konieczność wyboru - rzadkość

Zjawisko rzadkości zmusza podmioty gospodarujące do dokonywania wyborów związanych z alokacją będących w ich dyspozycji zasobów.

3. Koszt alternatywny

koszt alternatywny – koszt towarzyszący wyborowi, występuje, gdy posiadane zasoby czynników produkcji są niewystarczające do zaspokojenia wszystkich potrzeb

koszt alternatywny – utrata możliwości realizacji odrzuconej, najlepszej alternatywy

dobra wolne:

• dobra, które mają koszt alternatywny równy 0

• zwiększenie ilości dóbr wolnych nie pociąga za sobą konieczności

zmniejszenia ilości innych dóbr

• z punktu widzenia konsumenta korzystanie z dóbr wolnych jest bezpłatne, konsument otrzymuje dobra wolne za darmo

Istnienie dóbr wolnych wynika z:

• braku praw własności (np. do plaż, lasów, jezior)

• polityki państwa, które decyduje się na bezpłatne dostarczanie niektórych dóbr (w niektórych krajach np. szkolnictwo czy ochrona zdrowia są bezpłatne).

Dobra wolne z punktu widzenia konsumenta mają koszt alternatywny równy 0, nie musi to jednak oznaczać, że są to również dobra o zerowym koszcie alternatywnym dla społeczeństwa.

Społeczeństwo ponosi koszt alternatywny, gdy np. bezpłatna ochrona zdrowia czy szkolnictwo wymagają zaangażowania określonych środków, zasobów, które mogłyby być użyte przez społeczeństwo w inny sposób, pojawia się więc koszt alternatywny, jaki ponosi całe społeczeństwo.

Dobra wolne z punktu widzenia społeczeństwa są bardzo nieliczne (np. czyste powietrze, woda, promienie słoneczne docierające na Ziemię czy opady atmosferyczne.

Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym zasób takich czynników jak czyste powietrze, woda maleje.

Przeciwieństwem dobra wolnego jest dobro ekonomiczne.

Dobro ekonomiczne to dobro rzadkie, o koszcie alternatywnym większym od 0.

Wzrost produkcji lub konsumpcji dobra ekonomicznego pociąga za sobą konieczność rezygnacji z produkcji lub konsumpcji pewnej ilości innych dóbr.