Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
shpory_ekonomika_1 (1).docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
203.86 Кб
Скачать

9.Экономикалық заңдар мен категориялар. Экономикалық заңдардың әрекет ету ерекшеліктері.

Экономикалық категориялар тарихты сипатта болуымен қатар,Қоғамдық формацияның қалыптасуы,дамуы процесін сипатайды.Экономикалық категориялар қоғамның экономикалық өмірінің нақты жағдайларын теориялық тұрғыдан сипаттайтын логикалық түсініктер. Мысалы,тауар,құн ақша,сұраныс,ұсыныс және т.б Экономикалық заңдар -қоғам дамуының түрлі сатыларындағы материалдық игіліктерді өндіру,бөлу,айырбастау және тұтыну қатынастарын анықтайды.Олар қоғамның экономикалық өмірінің аса маңызды ,тұрақты құбылыстары мен процестерінің байланысын көрсетеді.Экономикалық заңдар объективті сипатта болады.яғни адамдардың еркі мен санасының тәуелсіз әрекеті етеді.Бұл заңдар белгілі бір экономикалық жағдайлармен бірге өзгеіп, дамып отырады.Экономикалық заңдар ерекше және жалпы болып бөлінеді.Ерекше экономикалықзаңдар - шаруашылық жүргізудің нақты нысандарының даму заңдары.Жалпы экономикалық заңдар- барлық тарихи даму кезеңдеріне тән заңдар. Экономикалық процестер күрделі және сан алуан. Олардың тұрақтылығы мен өзгергіштігі тарихи тұрғыдан бір-бірімен ұштасып жатады. Осыған сәйкес бұл процестің ішкі байланыстары мен бір-бірінен тәуелсіздігін бейнелейтін заңдар да барынша әр түрлі және әр типтес болады. Табиғат құбылыстапы сияқты, адамзат қоғамының дамуы белгілі бір обьективті заңдарға негізделеді. Құбылыстар мен процестердің мәніне үңіле отырып , олардың даму заңдарын ашамыз. Бір ескеретін жайт, заңдар кез-келген байланыс пен қатынастарды емес, тек маңызды қатынастарды ғана сипаттайды. Жоғарыда айтқанымыздай , заңдаар адамдар санасынан туындамайды, ол обьективті шындықтан туындайтын құбылыстар мен процестердің өзіне тән. Солай бола тұрғанымен, экономикалық заңдар табиғат заңдарынан өзгеше. Өйткені табиғат заңдары оның өзіне тән құбылыстарынан туындап, көріне алса, экон.қ заңдар адамдардың өндірістік экон.қ іс-әрекеттерінен туындайды. Экономикалық заңдар мәңгі емес, олар тарихи сипатта белгілі бір кезеңде туындап, өзгеріп немесе жойылып кетеді. Олардың көпшілігі белгілі бір тарихи кезеңде әрекет етеді де, кейін жаңа экон.заңдарға орын береді. Әрдайым ескеретін жайт-ескі экон.қ заңдар адамдардың еркімен жойылмайды, тек қана жаңа экон.қ құбылыстардың туындауымен өз әрекетін тоқтатады. Сондықтан, адамдар өз еркімен, дербес шешімдер арқылы экономикалық заңды жоққа шығарып, оның орнына жаңа заңдарды жасай алмайды. Экон.қ заңдар күшінің жойылуы адамдар санынан тәуелсіз, қоғамдағы обьективті экон.қ хал-ахуалдың, процестердің өзгерісімен тікелей байланысты. Алайда,экон.қ заңдар өздігінен, адамдардың шаруашылық қызметінен тыс және оған байланыссыз жүзеге аспайды. Керісінше, олар тек адамдардың іс-әрекеттері негізінде ғана қалыптасып, көрініс алады. Демек эккон.қ заңдар адамдардың санасынан тәуелсіз болғанымен, олардың іс-әрекетінен тәуелсіз емес. Адамдар экономикалық заңдарды танып-біліп, олардың обьективті талаптарына сай шешімдер қабылдайтын болса ғана заң жүзеге асады. Бұл талаптарға қайшы келетін кез-келген әрекет, сөзсіз, шаруашылық жүргізудегі қиындықтарға, орынсыз шығындарға соқтыраты даусыз. Рыноктық қатынастарға өту мен оларды дамыту жолында айтылғандарды қатаң ескеру қажет.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]