31. Инвестициялық жобаларды бағалаудың тиімділік әдістерін атап өту. Есептеулерге мысалдар келтіру.

Тиімділікті көрсететін жобалардың бағалаулары:

• IRR (internal rate of return), табыстылықтың ішкі нормасы таза ағымдағы кұн (NPV) нөлге теңесетін пайыздық мөлшерлеме.

C₀ – керекті инвестициялар; C₁ – кірістер; t – жыл

• AAR – орташа бухгалтерлік табыс.

AAR = орташа жылдық табыс/орташа жылдық құн

AAR > 1 жоба қабылданады

AAR ≤ 1 қабылданбайды

• PI (profitabiliti index), пайдалылықтың индексі – инвистициялық жобаның болашақ қаржылық ағымдарының ағымдағы құнының оның құнына қатынасы.

PI = ( * ) / C₀

PI > 1 жоба қабылданады

PI ≤ 1 қабылданбайды

C₀ – керекті инвестициялар; C_i – кірістер; t – жыл ; r– пайыздық мөлшерлеме

Мысал

Жылдар	Төлемдер мен кірістер сомасы
0	-600 000
1	+139 000
2	+140 000
3	+160 000
4	+169 000
5	+150 000
6	+190 000

r=13%

IRR = 0,14

31. Инвестициялық жобаларды бағалаудың тәуекелділік әдістерін атап өту. Есептеулерге мысалдар келтіру.

Корпоративтік тәуекел - бұл кәсіпорынның қызметін жүзеге асыруда табыстардың толықтай алынбауы мен шығындардың пайда болуы, яғни қолайсыз қаржылық жағдайлардың пайда болу ықтималдығы. Тәуекел ықтималдық санатына жатады, яғни оны белгілі бір деңгейдегі жоғалтулардың ықтималдығы ретінде қарастырады.

Корпоративті тәуекелді басқару – қаржы менеджментінің маңызды міндеттерінің бірі. Басқару процесі 6 қадамнан тұрады: мақсаттарды анықтау, тәуекелді анықтау, тәуекелді бағалау, оларды жүзеге асыру және нәтижелерді бағалау. Тәуекелді басқару процесінің ең күрделі кезеңі – тәуекелді талдау. Оның негізгі міндеті ақша қаражатын жоғалту қаупін болдырмау шараларын жасау үшін қажет мәліметтерді беру болып табылады. Тәуекелді талдау процесін өзара байланысты және бірін-бірі толықтыратын екі сатыға бөлуге болады.

Талдаудың бірінші сатысы – тәуекелді сапалық талдау. Оның негізгі міндеті болып тәуекелдің ішкі және сыртқы себептерін анықтау, яғни тәуекел мүмкін болатын аймақты айқындау, содан кейін барлық тәуекелдерді анықтау табылады. Тәуекел аймағы деп шекарасында белгіленген тәуекел деңгейінің шекті мәндерінен аспайтын жоғалтулар болатын аймақты айтады.

Талдаудың екінші сатысы болып тәуекелді сандық талдау табылады. Оның көмегімен қаржылық жоғалтулардың мөлшерін, тәуекелдің нақты түрлерінің нәтижелерін, олардың пайда болу ықтималдығын анықтауға болады. Тәуекелді сандық талдау қаржы тәуекелінің (оның ішінде инвестициялық) және түрлері бойынша оның көлемін анықтаудан тұрады. Жалпы инвестициялық тәуекел нақты қаржы активіне жатады және осы активтің күтілетін табыстылығын нақты табыстылық мәнінің ауытқу шамасын (дисперсия) анықталады.

Дисперсия - орташа мәннен табыстылықтың нақты мәнінің ауытқу шамасы. Орташа өлшемді жисперсияны математиктер мына формуламен есептейді:

Орташа квадраттық ауытқуды анықтау

Бұл әдістің мәні берілген инвестициялық жоба үшін ақшалай ағымның орташа квадраттық ауытқуын анықтау болыр табылады.Орт кв ауытқу неғұрлым көп болса, жоба тәуекелді болып табылады.

Мысалы.Екі инвестициялық жобаны қарастырсақ I және II,

Инвестициялық жобаның ақшалай ағымы

Кестеден байқасақ, IIжобаның тәуекелі(риск) жоғары, яғни ақшалай ағымдардың орташа кв ауытқуы жоғары.