20.Банктің менеджмент жүйесін бағалау

 Менеджмент. CAMEL аббревиатурасының жазылуында менеджмент үшінші компоненті болғанымен, менеджменттің  талдауын басқа компоненттердің  барлығын таладағаннан кейін жүргізеді. Өйткені менеджментті бағалау басқа 4 компанентке тікелей тәуелді  болады және басқаруды бағалау CAMEL жүйесіндегі  субъективті компонент болып  табылады.

    Капиталды активтердің сапасы, пайда мен  өтімділікке қарағанда,басқару әдістерін  бағалау үшін коэффициентті көрсеткіштерді қолдану мүмкін емес. Басқару әдістерін  бағалау кезінде CAMEL жүйесі бойынша  басқа 4 бағытының рейтингісін ескеру қажет.

    Менеджментті  талдау кезінде мынандай факторлар  ескерілу қажет:

• банктерге тексеру жүргізгенде, банк басшылығы өзінің техникалық біліктілігін, басқарушылық және әкімшілік қабілеттілігін көрсету қажет;

• банк басшылығының экономикалық жағдайдың өзгеруіне, сондай-ақ банктік жүйенің өзгеруіне бейімделу қабілеті болу керек және Ұлттық Банк пен сыртқы аудиторлардың ұсыныстарын орындауы керек;

• банк басшылығы банк жұмысының ішкі тәртіптерін жасауға және оның орындалуына жауапты болуы керек;

• банк басшылығы білікті басқаруды қамтамасыз ету үшін қызметкерлкрді оқытып отыру қажет;

• банк басшылығының кез келген заңсыз іс-әрекеттері айқындалған жағдайда, әсіресе банкпен ерекше қатынастағы тұлғаларға жеңілдікпен несие бергені үшін сыналуы керек.

    CAMEL рейтинг жүйесі бойынша барлығы  5 компоненттің бағалануы жүргізіліп  болған соң, жалпы банктің бағасын  сипаттайтын банктің жинтық рейтингісін  анықтайды.

21.Банктің табыстылығын бағалау

Табыстылық. Табыстылық пен рентабельдік банк жұмысының маңызды көрсеткіштері болып табылады.

          Табыстылықты талдауда ең алдымен  мынандай факторларды ескеру  қажет:

• банкте уақыт сайын өзінің құнын жоғалтатын активтердің (құралдар, негізгі құралдар) амортизациялау тәжірибесі бар ма?

• салық бойынша қарыздың есептелуі дұрыс жүргізіле ме?

• Салықты төлегеннен кейін акционерлерге дивиденд түрінде төленген сомалардың есеп баптарында көрсетілуін тексеру.

• Өйткені дивиденд түрінде төленген таза пайданың жоғары болуы банк пайдасының көп  бөлігін аз капиталын көбейтуге  жіберілетін бөлінбеген пайда түрінде  сақталмағандығын көрсетеді.

•     Берілген  есеп  беру мәліметтердің растығын тексерген соң,      CAMEL жүйесі бойынша рейтингті анықтау  үшін пайдалылықты талдау жүргізіледі. Пайдалылықты талдау жылдың соңында  жүргізіледі. Пайдалылықты талдау мынадай  принциптерге сүйенеді.(6 - кесте). 

•     6 - кесте  Пайдалылықты сапасын бағалау принциптері 

Активтердің орташа құнына қатысты  қайтарымдылық көрсеткіштері	CAMEL жүйесі бойынша     рейтингісі
1%- дан жоғары      0,75%- дан 1%- ға дейін     0,50%- дан 0,75%- ға дейін     0,25%- дан 0,50%- ға дейін     0,25%- дан төмен немесе шығындар	1.Тұрақты     2.Қанағаттанарлық     3.Орташа     4.Шекті     5.Қанағаттанарлықсыз

Банктің пайдалылық көрсеткіші  активтердің орташа құнына қатысты  қайтарымдылық коэффициенті болып  табылады. Ол төмендегідей түрде  есептелінеді: